per
موسسه مطالعات هنراسلامی
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
2676-7759
2018-12-22
14
32
1
21
10.22034/ias.2018.91563
91563
Original Article
مطالعه تطبیقی پارچه های مورد استفاده در لباس زنان دوره صفوی و قاجار با استفاده از نرم افزار SPSS
Comparative Study of the textiles used in women’s clothing of Safavid and Qajar era by using SPSS software
فاطمه دهقانی
fatemeh.dehghany13@gmail.com
1
ابوالفضل داودی رکن آبادی
2
ابوالقاسم دادور
ghadadvar@yahoo.com
3
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه پژوهش هنر، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
استادیار، گروه پژوهش هنر واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
دانشیار، گروه پژوهش هنر، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
یکی از درخشان ترین دور ه های صنعت پارچه بافی از آغاز تاریخ دوره صفوی بوده و بهترین نوع پارچه ها برای پوشاک زنان استفاده می شده است. در این دوره با استفاده از مواد مناسبی که در کارگاههای بافندگی تهیه می شد، نه تنها عقب ماندگی های کشور در عرصه پارچه بافی جبران شد بلکه بر اثر حمایت شاهان صفوی از هنرمندان و صنعتگران هنر پارچه بافی را در سراسر این دوره بی نظیر ساخت به گونه ای که دولت ایران در آن روزگار مقداری زیاد پارچه به کشور های اروپایی صادر می کرد. در دوره قاجار پادشاهان خیلی به صنعت نساجی بهاء نمی دادند و باعث شدند تا این صنعت اهمیت خود را از دست بدهد. در این دوران صادرات ابریشم فقط به صورت خام انجام میشد، و پارچه های ابریشمی، شال کشمیر نخی، و غیره از کشورهای اروپایی به ایران وارد میشده است. پژوهش حاضر برآن است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای در عرصه منسوجات این دو دوره به ارزیابی و مقایسه تطبیقی پارچه های مورد استفاده زنان در لباس با استفاده از نرم افزار آماری بپردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که: پارچه زربفت بیشترین مصرف را در دوره صفوی و پارچه مخمل و ابریشم بیشترین کاربرد را در دوره قاجار داشته اند. با در نظر گرفتن نتایج تحلیلهای آماری به دست آمده می توان گفت: هر سه نوع این پارچه ها در دوره قاجار از دوره صفوی تاثیر پذیرفته اند.
One of the most brilliant periods of the textile industry has been since the beginning of the Safavid era and the best textiles have been used for the women’s clothing. During this era, with the use of suitable materials that used to be produced in weaving workshops, not only the backwardness in the field of textile was reciprocated but also due to Safavid kings sponsoring artists and craftsmen made the textile weaving art became unique throughout this period the way that Iran’s government was exporting a great deal of textile to European countries at that time. In the Qajar era, kings were not pricing the textile industry so much and caused the industry to lose its importance. During this period the silk export was only done in raw silk form and the silk textiles, cotton Keshmir scarf etc. have been imported from European countries to Iran. The present study aims to evaluate and compare the textiles used by women in clothing by using statistical software using descriptive and analytical method and collecting data in library form in the field of textiles in these two periods. Findings of the study suggest that: the brocade has had the most consumption during Safavid period and velvet cloth and silk have had the most application during the Qajar era. With respect to the results of the achieved statistical analysis it can be said that: all three types of these textiles in Qajar era have been affected by the Safavid era.
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91563_e1402aba15fb58a5fecd7ea378990f94.pdf
پارچه
لباس زنان
صفوی
قاجار
Textile
Women’s clothing
Safavid
Qajar
per
موسسه مطالعات هنراسلامی
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
2676-7759
2018-12-22
14
32
21
40
10.22034/ias.2018.91564
91564
Original Article
نگرشی هندسی و مفهومی به زمینههای گره ده تند و کند هنر گرهچینی
Geometric Attitude And Conceptual To Frames motifs of tile of ten Sharp and dumb
مجید دهشتی
deheshti_m@yahoo.com
1
مهدی خوشنژاد
m571khosh@gmail.com
2
سیده مریم حسینی
hosseini.iust@yahoo.com
3
کارشناس ارشد معماری
معمار تجربی، کارشناس مکانیک
کارشناس ارشد معماری پایدار و طراحی شهری
تزیینات اغلب بناهای شاخص دورهی اسلامی، نقشی پررنگ با پشتوانة فلسفی مختص به خود را داشته است. گونة تزیین گره، نوعی منحصر به فرد در میان انواع تزیینات هندسی معماری اسلامی و سنتی ایران و شرق بوده است که خلق این میراث ماندگار از ترکیب تعدادی شکل بنیادی یا نقشمایه تشکیل میشوند. اولین مرحلة ترسیم گره، بستن زمینهی (قاب) گره است که نقشمایهها با آن محدود میشوند. گرههای هندسی در برخورد اول گیج کننده به نظر میرسند ولی با دقت بیشتر مشاهده میگردد که در پشت هر زمینة گره، منطقی هندسی و مفهومی ذاتی نهفته است. در این راستا این سوال مطرح میشود که چگونه میتوان زمینههای جدیدی با اندیشهای عرفانی و هندسهای نامتقارن در مقابل زمینههای مرسوم خلق نمود. در این پژوهش، با تمرکز بر یکی از انواع گره (گره ده تند و کند)، منطق نظم هندسی در نقشمایهها اثبات شده و زمینههای جدیدی با رویکرد هندسی و اندیشهای عرفانی معرفی و ویژگیهای هندسی آرایههای اسلامی از زاویهای دیگر مورد بررسی قرار میگیرد. برای تبیین یافتههای این پژوهش، از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است و گردآوری دادهها با بهرهگیری از روش مطالعات اسنادی کتابخانهای انجام شده است. همچنین، تحلیل دادهها که منتج به ارایهی زمینههای جدید شده، با استفاده از روش استدلال منطقی انجام گرفته است.
More decorations of buildings Islamic era, An important task With Philosophical experience had. motifs of Decorations A special way Among the geometric ornaments of Islamic and traditional architecture of Iran and the East have been Who invented this old art It combines a number of original shapes or layouts. The first step is drawing Creating a knot frame That motifs They gather with it. Motifs of Geometric First it is wandering But it is more accurately seen Which is behind each motifs of the frame There is a geometric method and a concept. The question arises, therefore How is it New frames with Mystical thinking and irregular geometric versus old frames created. In this study, According to one type of node (motifs of tile of ten Sharp and dumb) Proof of geometric order in proven motifs and New frames with geometric and mystical insights Introducing and Islamic geometric features from new angles are checked. To confirm the information of this research, Descriptive-analytical method has been used and Collect information using the method Studies of library documents have been carried out. also, Information analysis that Has caused the new frames to be drawn, Using the logical reasoning method done.
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91564_77db76d43a7ab94d6e02fa9bcb43b886.pdf
نقشمایه
گره ده تند و کند
آرایههای اسلامی
زمینه جدید
اندیشهی عرفانی
Motif
tile of ten Sharp and dumb
Islamic decorations
New frame
Mystical Thinking
per
موسسه مطالعات هنراسلامی
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
2676-7759
2018-12-22
14
32
41
54
10.22034/ias.2018.91565
91565
Original Article
خوانش بینامتنی و تقابلهای دوتایی درنقاشی دیواری قصر سردار ماکویی (سفره ایرانی و فرنگی)
An Intertextual Survey on Dual Oppositions in the Maqouee Palace Mural
(Iranian and European Sofreh)
مریم لاری
lari_maryam@yahoo.com
1
استادیار، عضو هیات علمی، گروه هنر، واحد اسلامشهر ، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران.
روابط منظم سیاسی ایران و کشورهای اروپایی که در دوران سلطنت فتحعلیشاه شروع شد، همواره با چالشهای بزرگی مواجه بوده است. در رابطه با هنر نیز به سبب عواملی چون رفت و آمد نقاشان خارجی به دربار و ورود فرهنگ اروپایی به جامعه، اعزام برخی از نقاشان ایرانی به «فرنگ»، و آشنایی ایرانیان با پدیده نوظهور عکاسی، سبک جدیدی از هنر به وجود آمد که دارای ویژگیهای بارز نه تنها از نظر بیان بصری بلکه به لحاظ محتوایی بود. هنر قاجار از نظر اسلوب و مضمون از نقاشی اروپایی متأثر گشت و صحنههایی از نحوه زندگی اروپایی وارد نقاشی ایرانی شدند. نقاشی روی سقف قصر سردار ماکوئی نمونهای از اسلوب دیوارنگاری با مضمون مردمنگاری است که نظام تصویری آن به طور مشخص بر محوریت تقابل « شرق» و« غرب» استوار است. این پژوهش خوانشی با روش توصیفی- تطبیقی با رویکردی بینامتنی است که در آن رمزگان فرهنگی و تصویری به مثابه دو پایۀ اصلی به گفتگو مینشینند. اصلیترین تقابلهای دوتایی مورد بررسی قرار می گیرند؛ دلالتهای اولیه، دلالتهای ضمنی گوناگونی را به وجود میآورند و از طریق نشانههای تصویری به معناسازی میپردازد. برای خوانش این نقاشی، از متون نوشتاری و تصویری دوره قاجار مانند سفرنامهها استفاده شده است. در نتیجه اصلی این پژوهش، نقاشی روی سقف سردار ماکویی بازتابی معنادار از چالش اصلی دوران قاجار یعنی تقابل بین « شرق» و« غرب» ارزیابی میگردد.
The process of getting acquaintance with European culture which had begun in 18th century in Iran reached to its critical summit in 19th century (Qajar era). Travelling abroad, familiarity with modern ideas, and printing industry were some of the most influential causes which affected all aspects of Iranian life. The encounter of "East" and "West" as the main challenge of the time was reflected in Persian art and literature. This article explores dual oppositions on the Maqouee Palace mural painted on the ceiling of a palace in Iran. Cultural codes which were completely related to social situation and esthetic codes based on visual style of the time were examined. With the descriptive-comparative method, the article detected direct implications and circuitous connotations by comparing the main painting with other visual "texts". Foreign travels, biographies and newspaper articles also played a dominant role. After defining three possible connections between dual oppositions as antagonistic, relevant and dialectic, the most significant poles were chosen. Opposition of “West" and "East as the most momentous oppositions of Qajar era was reflected on the mural.
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91565_a5f9b284953e644bc22f5aa56bf878e6.pdf
نقاشی قاجار
قصر سردار ماکویی
رویکرد بینامتنی
تقابلهای دوتایی
تقابل شرق و غرب
Qajar Painting
Maqouee Mural
Intertextual Approach
Dual Oppositions
"East" and "West" Oppositions
per
موسسه مطالعات هنراسلامی
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
2676-7759
2018-12-22
14
32
54
73
10.22034/ias.2018.91566
91566
Original Article
زیبایی شناسی نسخه چاپ سنگی «روضه المجاهدین /مختارنامه» کتابخانه تبریز
The aesthetics of the lithography of “Rozatol-Mujahedin / Mokhtarnama” at Tabriz Library
مریم متفکرآزاد
1
مربی،دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز،ایران
بررسی آثار ارزشمند هنر ایرانی همواره کمک شایانی در شناخت ویژگیهای هنر ایران در ادوار مختلف تاریخی داشته است. کتب چاپ سنگی به عنوان یکی از آثار هنری ارزشمند ایرانی که پس از نسخ خطی در ایران رواج یافتند ما را در شناخت مبانی فکری مردمان انین سرزمین و ویژگیهای هنری ادوار تاریخی این سرزمین کمک خواهد نمود. در این پژوهش به معرفی و بررسی زیبایی شناختی کتاب چاپ سنگی روضه المجاهدین موجود در کتابخانه مرکزی تبریز پرداخته ایم تا از این طریق به شناخت هر چه بهتر ویژگیهای موضوعی و ساختاری کتب چاپ سنگی دست یابیم. می توان گفت در میان تعداد بیشمار کتب چاپ سنگی موجود در کتابخانه مرکزی تبریز با توجه به اهمیت موضوعی و کیفیت آثار کتاب روضه المجاهدین/ مختارنامه به سال 1306 ق با موضوعات مذهبی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. در این کتاب با رعایت اصول حاکم بر کتب چاپ سنگی چون عناصر رایج در طراحی تصاویر چاپ سنگی که شامل خط، هاشور و...می باشد، به بیان جزئیات بصری تصاویر پرداخته شده است. به نحوی که هر تصویر گویای به تنهایی موضوع مدنظر را بازگو می نماید. کثرت تصاویر و نحوه اجرای ظریف و ریز بینانه و دقیق آنها از یک سو و مهمتر از همه مطابقت متن با تصاویر این کتاب، آن را در شمار بهترین نمونه های باقی مانده از کتب چاپ سنگی قرار داده است.بنابراین این کتاب به لحاظ تصویری (زیبایی شناسی)و موضوعی اهمیت دارد.
Investigating the valuable Iranian artistic works has helped significantly in identification of the Iranian art features in different historical periods. Lithography books have been gained publicity in Iran as the valuable Iranian artistic works after manuscripts that they will aid us in identification of the ideology of the people in this territory and artistic features of historical periods. This research introduces and examined the lithographic book of Rozatol Mujahedin at Tabriz Library in order to specify the content and structural characteristics of the lithographic books. It can be said that among numerous lithographic books at Tabriz Central Library and according to the importance of the subject and quality of the works, Rozatol-Mujahedin / Mokhtarnama in date 1306 hegira with religious subjects was chosen and investigated. In this book, the images visual details have been expressed by observing the principles ruling on the lithographic books such as common elements in drawing the lithographic books images including handwringing and hachure and etc. Thus, each image represents the mentioned subject individually. The multiplicity of the images and their elegant and detailed drawings on one hand and conformity of the text to the images of the book on the other hand have placed this book in the rank of the best examples of remained lithographic books, so it is important in terms of visualization(aesthetics) and content.
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91566_b84b498c68a5df779530e6c11d5077fb.pdf
چاپ سنگی
روضه المجاهدین- مختارنامه
زیبایی شناسی
مذهبی
تبریز
lithographic books
Rozatol-Mujahedin
Mokhtarnama
Aesthetics
Religious
Tabriz
per
موسسه مطالعات هنراسلامی
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
2676-7759
2018-12-22
14
32
74
96
10.22034/ias.2018.91567
91567
Original Article
فرش به مثابه نماد؛ بررسی شکل مصرف فرش دستباف در اروپا از سده های میانه تا قرن 18 میلادی(12 هـ.ق)
Carpet as a symbol;
The Investigation of the consumption of hand-woven carpet in European countries from middle ages to 18th century
مهلا تختی
mahla.takhti@gmail.com
1
رضا افهمی
reza.afhami@gmail.com
2
جواد نیستانی
jneyestani@modares.ac.ir
3
دانشجوی دکتری پژوهش هنر-دانشکده هنر و معماری- دانشگاه تربیت مدرس تهران
دانشیار گروه پژوهش هنر-دانشکده هنر و معماری- دانشگاه تربیت مدرس تهران
دانشیار گروه باستان شناسی- دانشکده علوم انسانی- دانشگاه تربیت مدرس تهران
فرش دستباف در طول تاریخ به واسطه داشتن ظرفیت های گوناگون هنری، اقتصادی و مفهومی جلوه های ویژه ای در کنار ابعاد کاربردی و مصرفی خود یافته است. در تاریخ نگاری ها و سفرنامه ها همواره از فرش های گران قیمت و نفیس به نشانه شکوه و عظمت کاخ ها یاد شده است. این امر نشان میدهد فرش ها به مرور کارکردی فراتر از ارزش مصرفی خود یافته اند. این پژوهش به شیوه توصیفی و تحلیلی انجام شده است که بررسی ها در آن برپایه مطالعات کتابخانه ای و بررسی تصویری نقاشی های باقی مانده از سده های میانه تا قرن 18 میلادی/12 قمری و همچنین لیست اموال برخی از پادشاهان- به منظور بررسی شکل مصرف و زمینه های بروز انواع مصرف آن- می باشد. از آنجا که بررسی اسناد تاریخی تمامی کشور های اروپایی میسر نبود، به عمده ترین نمونه ها به صورت پراکنده در کشورهای مختلف و پر اهمیت به لحاظ اقتصادی، تجاری و هنری خواهیم پرداخت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در پی رواج مصرف منسوجات و اهمیت آن ها در تزیینات و با رواج فرهنگ مصرف نمایشی از قرون میانه به بعد در اروپا و در میان طبقات بالای جامعه و سپس در میان طبقات متوسط جامعه، نوعی ارزش نمادین و غیر کارکردی برای فرش دستباف به وجود آمد. یافته ها نشان می دهد در سده های میانه و همچنین دوران رواج سرمایه داری در اروپا، فرش عنصر و نمادی از ثروت و مظهر تفاخر و عنصری هویت بخش برای صاحبان آن بوده است. به طوری که فرش به عنوان عنصری مهم در تزیینات کاخ ها، مساجد، کلیساها و نقاشی ها به کار گرفته شد و "کاربرد مصرفی" آن به عنوان کف پوش، جای خود را به "کاربرد نمادین" داده است.
The hand-woven carpet because of the capacity of having the artistic, economic and conceptual aspects during the history, has found different functions besides its own consumable function. In Travelogues and historiographies was mentioned about the very splendor and luxury carpets that describing the glorious palaces. It indicates carpets gradually obtained a value more than consuming value.This research was conducted using the descriptive and analytical approach, based on library and documents data, with visual investigation on paintings from 15th to 18th centuries to finding the shape of the usage of carpets. Because that was not possible to investigate all European countries, it was emphasized on most important samples in terms of economy, commercial and artistic status.It seems by the spread of conspicuous consumption among high class people and afterwards among middle class families, arose a kind of symbolic value for hand- woven carpets. The research shows in capitalism and consumerism societies, carpets were a symbol of wealth and self-glorification for their owners. As during the 16 century and afterwards, their the consumable value as the floor covering, converted to symbolic value as a very important element in decorating the palaces, mosques, churches and paintings.
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91567_7e2183d4cf45a6a964b450e76c284bd0.pdf
فرش دستباف
مصرف تظاهری
ارزش مصرفی
ارزش نمادین
hand- woven carpet
Conspicuous consumption
Functional value
symbolic value
per
موسسه مطالعات هنراسلامی
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
2676-7759
2018-12-22
14
32
97
131
10.22034/ias.2018.91568
91568
Original Article
بررسی تاثیر متون شیعی بر شمایل نگاری از امام علی(ع) در نگارههای فالنامه تهماسبی
Investigating the Effect of Shiite Texts on the Imam Ali's (AS) Iconography in Thamesbi's Falnama
زهرا شاقلانی پور
zahrashaghelani@yahoo.com
1
خشایار قاضی زاده
khashayarghazizadeh@yahoo.com
2
پرویز حاصلی
shiringhalam@yahoo.com
3
کارشناس ارشد هنر اسلامی- نگارگری دانشکده هنر دانشگاه شاهد تهران، مدرس دانشگاه فنیحرفهای بقیه الله(عج) قزوین
استاد راهنما، مدیر گروه هنر اسلامی- نگارگری دانشکده هنر، دانشگاه شاهد تهران
نویسنده همکار، عضو هیات علمی گروه هنر اسلامی- نگارگری دانشکده هنر، دانشگاه شاهد تهران
متون شیعی، مجموعهای از آیات و تفاسیر، عقاید و روایات را دربرمیگیرد که حاصل قرنها تلاش شیعیان و بهویژه علمای شیعه در جمع آوری منابع، بررسی محتوا و صحت و سپس نگارش و تدوین آنها میباشد. این متون بر حوزه هنر نگارگری، مانند سایر مقولههای مرتبط با هنر و ادبیات موثر بودهاند. فالنامه تهماسبی یکی از نسخههای عصر شاه تهماسب صفوی است که دارای چندین نگاره بوده و متاثر از منابع شیعی است. این نسخه به نامهای "فالنامه امام صادق(ع)" و "فالنامه پراکنده" نیز موسوم است و در مجموع دارای مضامین داستانی، قرآنی و شیعی است. امام علی(ع) جایگاه ویژهای در فالنامه تهماسبی دارد و مضامینِ علوی در فالنامه، حاکی از تقدس، شجاعت و کرامت ایشان است. تحلیل نگارههای علوی در این نسخه، بیانگرِ تاثیرپذیری آن از متون شیعه میباشد و در این رهگذر، نقش داستانها و باورهای عامیانهای را که در عصر صفوی رایج بوده، نمیتوان نادیده گرفت. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی است و اطلاعات، ازمنابع کتابخانهای و میدانی جمعآوری شده است. جامعه آماری شامل هفت نگاره فالنامه تهماسبی است که دارای اشارات نمادین یا شمایل نگاری از امیرالمومنین(ع) میباشد.
Shiite texts contain a collection of Quranic exegesis, beliefs and narratives. They are result of centuries of Shiite efforts, especially Shi'a scholars, by collecting resources, reviewing content, and then writing and compiling them. These texts had significant effects on Persian painting, like other categories of Persian art. Falnama Tahmasbi is one of the manuscripts of the Shah Tahmasb which has several pictures and is influenced by Shiite sources. This version is also known as the “Imam Sadeq's (AS) Falnama” and “dispersed Falnama”. Imam Ali (pbuh) has a special place in Falnama Tahmasbi, and the Alawite's themes in Falnama show holiness, courage and dignity of him. The analysis of this version indicates influence of Shi'a texts on it, but the role of the stories and beliefs which were common in the Safavid era cannot be ignored. The research method is descriptive-analytical with comparative approach and information is gathered from library and field resources. This study includes seven paintings of Falnama Tahmasbi related to Imam Ali (AS) that have iconography from Amir al-Momenin (AS).
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91568_54abc3b517943d33a0046ca2a86e380b.pdf
فالنامه تهماسبی
متون شیعی
نگارههای علوی
شمایل نگاری
مکتب قزوین
صفویان
Falnama Tahmasbi
Shiite texts
Alavi paintings
Shah Tahmasb
Iconography
Qazvin school
Safavid
per
موسسه مطالعات هنراسلامی
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
2676-7759
2018-12-22
14
32
132
145
10.22034/ias.2018.91569
91569
Original Article
بررسی نقوش سپرهای جنگی در نگارههای شاهنامه بایسنقری و طهماسبی
Studying the Motifs on Shields in Miniatures of Baysonghor and Shah Tahmasp Shahname
جواد دهدهجانی
j.dadejani@uok.ac.ir
1
احمد زارع ابرقویی
ahmadzare62@gmail.com
2
مربی و عضو هیئت علمی دانشکده هنرومعماری، دانشگاه کردستان، ایران
دانشجوی دکتری فلسفه هنر، گروه فلسفه هنر، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.
شاهنامههای بایسنقری و طهماسبی، از شاهکارهای هنری و فرهنگی ایران محسوب میشوند. شاهنامۀ بایسنقری در دوره تیموری و در مکتب هرات نگارگری شده و شاهنامۀ طهماسبی در دوره صفوی و در مکتب تبریز کتابت شده است. صحنههای نقاشی شده در این دو نسخه ارزشمند، دارای سپرهای جنگی است که نقوش بسیار زیبا و غنی بر آن قابل مشاهده است. این پژوهش در پی آن است که با بررسی نقوش سپرهای جنگی در دو شاهنامه، انواع نقوش را دسته بندی و از نظر نوع طراحی و رنگ مورد بررسی و تجزیه و تحلیل کمی و کیفی قرار دهد؛ تا دریابد نقوش غالب دو شاهنامه چیست؟ و نقوش سپرهای شاهنامه طهماسبی متأثر از شاهنامۀ بایسنقری بوده است؟ برای نیل به این هدف با گردآوری اطلاعات کتابخانهای و اسنادی و به روش تحلیلی-توصیفی، نگارههای سپردار هر دو شاهنامه استخراج و نقوش آن بیرون آورده و شرح داده شد و مورد مطالعه تطبیقی قرار گرفت. نقوش شاهنامه بایسنقری را انواع نقوش هندسی، لوتوس، شمسه، اسلیمی، گلهای پنج و شش پر درشت تشکیل میدهند. کاربرد نقوش هندسی در شاهنامه طهماسبی کمتر شده و به جای آن انواع نقوش اسلیمی ماری، اسلیمی و ختایی و اسلیمی در هم، به کار گرفته شده است که ظریفتر و پر جلاتر کار شدهاند. زمینه اکثر سپرهای شاهنامه بایسنقری به رنگ اکر، مشکی و سورمهای است و نقوش روی آن طلایی، سبز، آتشی، آبی و اکر است در حالی که تقریبا تمام نقوش شاهنامه طهماسبی با رنگ طلایی ترسیم شده و زمینه نقوش غالبا از رنگهای متنوع آبی، سبز، قرمز، سورمهای، نارنجی و سیاه تشکیل شده است. سنت ترسیم سپرهای جنگی منقوش، برای شاهنامه طهماسبی، در ادامه شاهنامه بایسنقری است اما نقوش همانندسازی نشدهاند.
Beyznqiri and Tahmasbi Shahnamehs are considered to be artistic and cultural masterpieces of Iran. The Shahnameh of Baisnqiri has been photographed at the Herat School during the Timurid period whereas the Tahmasebi Shahnameh has been written in the Tabriz school during the Safavid period. The scenes depicted in these two precious versions contain war shields that are very beautiful and rich in motifs. This research, by examining the designs of war shields in the two Shahnamehs, seeks to classify different types of motifs as well as examine and make a quantitative and qualitative analysis in terms of design and color, in order to determine the dominant designs of the two Shahnamehs. Also, this study tries to find out to what extent the designs of Tahamsbi Shahnameh have been influenced by Baisnqiri Shahnameh. For achieving this goal, library and documentary information were collected, and by analytical-descriptive methods the drawings of the two Shahnamehs containing war shields were selected and the motifs were extracted and described and studied comparatively. The motifs of Shahnameh Baisnqiri contain all kinds of geometric motifs, Lotus, Shamsa, Eslimi, five and six large flowers. The use of geometric designs in the Tahmasebi Shahnameh has been reduced, and instead of those, Eslimi and Khataee types were used which are more delicate and elaborate. Most of the Shahnameh shields backgrounds are black, dark blue, and its motifs are golden, green, fire and blue, while almost all the motifs of the Tahmasebi Shahnameh are drawn in golden colors and the background of motifs is often made up of various colors of blue, green, red, black, orange and black. The tradition of drawing the shields in Tahmasebi Shahnameh is in the continuation of Shahnameh Baisnqary, but the motifs have not been copied.
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91569_3a1d07983ce783fc9ef5f470af882ba1.pdf
نگارههای شاهنامه بایسنقری
نگارههای شاهنامه طهماسبی
نقوش سپرهای جنگی
Miniatures of Baysonghor Shahname
Miniatures of Shah Tahmasp Shahname
War shield's motifs
per
موسسه مطالعات هنراسلامی
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
2676-7759
2018-12-22
14
32
146
174
10.22034/ias.2018.127893
127893
Original Article
مقایسه تطبیقی کتیبههای ایوانهای عباسی و طلا (ایوان امیرعلی شیر یا ایوان نادری) واقع در صحن عتیق (انقلاب)
Comparative comparison of the inscriptions of Abbasi and Tala porches (Amir Ali Shir porch or Naderi porch) located in Atiq courtyard (Revolution)
مهناز شایسته فر
shayesteh@modares.ac.ir
1
عرفان خزایی
2
گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران ایران
گروه طراحی صنعتی، پردیس هنر های زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مجموعه آرامگاهی امام رضا(ع) تجلیگاه هنر معماری تاریخ اسلام در ادوار مختلف تاریخ هنر ایران است. از این مجموعه، ایوان عباسی واقع در ضلع شمالی و ایوان طلا (ایوان امیرعلی شیر یا ایوان نادری) در ضلع جنوبی صحن عتیق (انقلاب)، نمونههای کوچکی از شاهکارهای هنر معماری ایران به شمار میروند. کتیبه های موجود در ایوان عباسی که یکی از شاهکار خوشنویسان معروف عهد صفویه و ایوان طلا که نمونه زیبایی از هنر فلزکاری دوره تیموریان است، سرشـار از عناصـر معنایـی و تزیینـی در معمـاری اسـلامی محسوب می شود. ایـن تزیینـات کتیبـه ای بـا مضامیـن گوناگـون قرآنـی، دعایـی، تاریخی و اسـماءالهی و اسـماء ائمـه بـا تکنیکهایـی نظیـر کاشـیکاری، آجـرکاری و طلاکاری اجـرا شـده اند. روش تحقیــق در ایــن پژوهــش توصیفی و تحلیل محتــوا بــوده و گــردآوری اطاعــات از طریــق مطالعــات کتابخانــهای، مشــاهدهی میدانــی میباشــد. یافته های پژوهش حاکی از این است که کتیبه ایوان طلا از نظر انواع کتیبهنگاری دارای محتوا و مضامین بیشتری میباشد و ایوان عباسی تنها محدود به کتیبههای قرآنی و در مناره ایوان شده است. لذا، چگونگی روند تکاملی و یا نزولی معماری و تزیینات در این دو دوره تاریخی را ملموستر میسازد. همچنین، بر اساس یافتهها ضمن اذعان به جایگاه گنبد در دوره تیموری، بر ارجحیت ایوان در زمان صفویه صحه میگذارد. در نتیجه، دوره صفویه در حوزه تزیین از نظر عنصر کتیبهنگاری حول اسماء ائمه اطهار متمایز از دوره تیموری است. اهداف پژوهش: 1. بررسی کتیبهها و تزیینات ایوان طلا و عباسی واقع در صحن عتیق (انقلاب). 2. بررسی تفاوتها و تشابهات ساختاری، تزییناتی و مضمون کتیبهها در دو ایوان طلا و عباسی. سئوالات پژوهش: 1. آیا ویژگی و شاخصهای آثار هنری تیموری در دوره صفویه ادامه پیدا کرده است؟ 2. چه تفاوتها و تشابهاتی میان ویژگیها و شاخصهای هنری در دو ایوان طلا و عباسی دیده میشود؟
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_127893_eefcae4d3dd6f5c2a05e90c640fc20ad.pdf
هنر تیموری
هنر صفوی
صحن عتیق (انقلاب)
کتیبه ایوان طلا (ایوان امیرعلی شیر یا ایوان نادری)
کتیبه ایوان عباسی