2024-03-29T14:58:16Z
https://www.sysislamicartjournal.ir/?_action=export&rf=summon&issue=12359
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
1735-708X
1398
15
33
سیاست های فرهنگی، هنری و تجاری قالی ایرانی دوران قاجاریه (1329تا 1344)
آذر
رسولی
امید علی
مسعودی
علی
دلاور
در دوران قاجاریه پس از اینکه آرامش نسبی در زمان پادشاهی فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار برقرار شد، بستری برای تولید فرش های نفیس ایرانی مهیا شد. در این عصر سیاحان اروپایی توجه تاجران و مردم اروپا و آمریکا را به فرش دستباف ایران جلب کردند. در اواسط قرن 19م/13ق تحولی در تولید قالی ایرانی در جهت تامین بازار جهانی رخ داد و شرکتهای خارجی به سرمایهگذاری در تولید و تجارت قالی ایران علاقهمند شدند. در پی این تحولات بود که برخی از کشورهایی که در صنعت فرش دستباف دارای مزیت بودند به فکر توسعه این صنعت افتاده و به عرصه رقابت در تجارت بین المللی آن وارد شدند. این رقابت در بازار جهانی بعد از جنگ بین الملل اول شدت یافت و همواره تولید کنندگان بزرگ فرش در تصاحب بازارهای جهانی به خصوص بازار اروپا و آمریکا در رقابت با یکدیگر قرار داشتند. با مطالعه اخبار، مطالب و تبلیغات رسانهای در ادوار گذشته متوجه میشویم در دوره قاجاریه به ویژه در دوره احمدشاه و محمدعلی شاه صدور فرش ایران در مقایسه با کشورهای رقیب نسبتا چشمگیر و رو به افزایش بوده است. مروری بر مطبوعات این زمان موید آن است که بخشی از مطبوعات اقدام به معرفی و کمک به رفع مشکلات پیش روی قالی ایران کردهاند. نگاه حاکمیتی و موضوعاتی که روزنامه نگاران آن دوره بر آن صحه میگذاشتند قابل تأمل است. به همین دلیل در این پژوهش مساله این است که محتوای تبلیغات، اخبار و فرایند ارایه این تبلیغات و گزارشها به چه نحوی بوده است و اینکه موضوعات مطرح و مورد بحث و احیانا راهکارهای پیش روی در آن دوره چگونه بوده تا بتوان با استفاده از آن اطلاعات نسبت به تدوین یک برنامه راهبردی چه در حوزه رسانه و چه در حوزه اجرایی پیرامون قالی کشور اقدام کرد.
فرهنگ
قالی
قاجار
هنر
ایرانی
2019
03
21
1
23
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91513_be195679c55689cb8c0bb78f77f99e56.pdf
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
1735-708X
1398
15
33
بررسی تاریخی تقابل سنت و مدرنیته در طرح و رنگ فرش دستباف شهری ایران
چکامه
ضمیری
کامران
افشار مهاجر
در حوزههای مختلف جوامعِ در حال توسعه همچون ایران، مسئله سنتها و چگونگی برخورد با آن، چالشهای قابل توجهی را به وجود آورده است. حیطه هنر و بالأخص صنایعدستی جایگاه ویژهای به منظور نگرش به رویکردهای مختلف در این زمینه میباشد. فرش دستباف شهری ایران (کرمان، اصفهان، تبریز و مشهد)، در قیاس با فرشهای روستایی و عشایری، تحت تأثیر برخورد با هنر و فرهنگ غربی و همچنین رشد و توسعه روزافزون جوامع شهری بیشتر دچار تحول و تغییر شده و این مسئله به ویژه از دوره قاجار با توجه به تحولات حاصل از موج مدرنیته در جامعه ایران و رواج تأثیرپذیری هنر ایران از غرب، سرعت بیشتری نیز به خود گرفته است. پژوهش حاضر قصد دارد تا با مطالعه مناطق فوقالذکر، چگونگی و میزان تغییرات به وجود آمده در سنتها و شاخصهای اصیل موجود در طرح و رنگ فرش دستباف این مناطق را بررسی نماید تا مشخص کند که فرش دستباف شهری ایران در خلال سیر اجباری توسعه حاصل از مدرنیته دچار چه تحولاتی و به چه میزان گشته است. پژوهش، از نوع توصیفی _ تحلیلی بوده و جمعآوری دادهها به صورت کتابخانهای و میدانی انجام گرفته است. نتایج حاصل از مطالعات، بیانگر این مطلب است که در میان فرش دستباف چهار حوزه فوق، فرش تبریز به علت اعمال سلیقه مخاطب، بیشترین تغییر را در سنتها و اصول اولیه خود داشته است و پس از آن فرش کرمان، اصفهان و مشهد به ترتیب از این حیث در رتبههای بعدی قرار گرفتهاند.
سنت
مدرنیته
فرش دستباف
تاریخ فرش
قاجار
2019
03
21
24
43
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91555_6039a036e33a5cadf2bfe6f9a93b5964.pdf
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
1735-708X
1398
15
33
استانداردهای پایداری در شکل گیری ساختار و عناصر معماری اقلیم گرم و خشک
کبری
حسنقلینژاد یاسوری
سید مجید
مفیدی شمیرانی
در این پژوهش، باتوجه به مطالعات نمونههای سامانههای ارزیابی پایداری اقلیم گرم و خشک در سراسر جهان و مطالعات اقلیم گرم و خشک کشور ایران، کلیه مواردی که در این حوزه موجود است مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از نگارش این مقاله پاسخ به این پرسش است که آیا این مطالعات میتوانند برای تدوین استانداردهای پایداری در سطح بومی معماری ایران نیز کارساز باشد و این که چگونه میتوان شاخصها و متغیرهای پایداری اقلیم گرم و خشک را بر اساس این متون استخراج یا طراحی نمود. بر این اساس، نمونههایی از استانداردهای پایداری در دنیا که در اقلیم گرم و خشک قرار گرفتهاند، مانند سامانههای ارزیابی (GRIHA, NABERS, GREEN STAR, SA GREEN STAR, ESTIDAMA, QSAS) بررسی شده و همچنین، مشخصات اقلیم گرم و خشک و شاخصها و راهکارهای پایداری در این اقلیم نیز مورد بررسی قرار گرفته است و چنین استنتاج میشود که متغیرهای منطقهای، بومی و استانداردهای معماری و شهری در سامانههای ارزیابی بینالمللی و منتخب اقلیم گرم و خشک کاملا تاثیرگذار بوده و الزاماً نمیتوان از سامانههای مطرح موجود در جهان برای اقلیم گرم و خشک ایران استفاده نمود، بلکه برای ارایه سامانه بومی و پایدار برای این اقلیم، باید شرایط اقلیمی، اولویتهای منطقهای و سایر ضوابط و استانداردهایی که در ایران تدوین شده و در حال اجرا هستند را ملاک تصمیمگیری و عمل قرار داد.
شاخصهای پایداری
اقلیم گرم و خشک
معماری پایدار
رتبه بندی ساختمانهای پایدار
شاخصهای منطقهای
2019
03
21
44
69
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91556_4cdf8560eb58e7ae0f6021e8772ec0e4.pdf
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
1735-708X
1398
15
33
تحلیل نشانهشناسی صورت و معنا در مسجد وکیل شیراز
نگین
لاری پور
ابوالقاسم
دادور
نمادگرایی یکی از اصول قدیمی فکر بشر است که از آغازین دورههای حیات وی در آثار هنری نمودی خاص داشته و بر اساس دیدگاههای اسلامی، نماد یا رمز، جنبهظاهری و دنیوی ماهیتی معنوی محسوب میشود. هنرمند دینی در بیان مفاهیم و دادن صورت مادی به آنها، ناگزیر به استفاده از زبان تمثیل است. ازجمله جایگاههای ظهور نمادها در هنر ایران، معماری است. با توجه به قابلیتها و ظرفیتهای معناکاوانه معماری مسجد، با استفاده از روش نشانهشناسی به تحلیل مفاهیم نمادین و معانی روحانی این آثار هنری خواهیم پرداخت. عناصری که بهعنوان نماد و نشانه در نظر گرفته میشوند علت کارکردی داشتهاند و بهمرورزمان تبدیل به نماد گشتهاند. روش تحقیق توصیفی – تاریخی بوده، با رویکرد نشانهشناسی مبتنی بر نظریه «چارلز ساندرز پیرس» به بررسی الگوی وی در دلالتهای ثانویه نقوش تزیینی و معماری مسجد وکیل شیراز، بهعنوان بخشی از یک مطالعه نشانه شناختی پرداخته و سعی بر آن است که عناصر تزئینی و اجزاء کالبدی مسجد و تأثیری که در انتقال معانی و مفهومشان دارند، موردبررسی قرار گیرد. در ابتدا با تصویربرداری و مشاهده روشمند به میزان و نوع نشانههای بهکاربرده شده و در بخش بعد به آنالیز و بررسی تکتک تصاویر و نمادهای آنها در معماری مسجد وکیل میپردازیم. این پژوهش نشان میدهد که در هنر دوران اسلامی نشانههای شمایلی کمتر بهکاررفته و در مواردی هم که این نشانهها حضور دارد، هنرمند آن را از دلالت تشابه آزاد میکند و گستردگی معنایی به آن میبخشد. همچنین توجه به رابطهای که هنرمند میان دال و مدلول برقرار میکند، میتواند دیدگاههای هنری وی را آشکار سازد. میتوان گفت نقوش و نشانههای مسجد وکیل شیراز، در ابتدا تااندازهای شمایلی و تااندازهای نمایهای بودند. در طی زمان نشانهها به سمت نمادین و قراردادی شدن توسعه یافتند یا بهعبارتدیگر در مقایسه با نشانههای حقیقی یا نماد، نمایه تااندازهای رو به انحطاط رفت و شمایل حتی به نسبتی بیشتر رو به انحطاط رفت.
نشانهشناسی
صورت
معنا
معماری مساجد
مسجد وکیل
2019
03
21
70
97
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91557_c79cb907679980ede24270ac5997898c.pdf
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
1735-708X
1398
15
33
خاستگاه شناختی، طبقهبندی و تحلیل نقشهای شیرسر بناهای قاجاری گرگان
محبوبه
بطیار
غلامرضا
حسنی
گرگان (استرآباد)، منطقهای که خاستگاه طایفه قاجار بوده و بناهایی ارزشمند از این دوره را در خود به یادگار دارد. یکی از هنرهای بهجای مانده در تعدادی از این بناها، نقاشیهای «شیرسر» است که همچون کتابی مصوّر در عرصه انعکاس تفکرات گذشته خودنمایی میکنند. نقشهایی گوناگون با مضامینی غیرمذهبی که گنجینهایی از هنرهای عامیانه و بومی هستند. اگرچه از کیفیت بصری و هنری بالایی برخوردار نیستند، لیکن در مطالعه فضای فرهنگی حاکم بر زندگی ساکنان استرآباد در عهد قاجار بسیار مفید به نظر میآیند. مقاله حاضر که به روش میدانی در پنج بنا انجام شده، بر این مسئله تأکید میورزد تا ضمن بررسی عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر در شگلگیری این نگارهها، به شناسایی و تحلیل مفاهیم انواع نقشهای استفاده شده بر سطح شیرسرها بپردازد. نتیجه بدست آمده از پژوهش نشان داد که تزئینات این بناها با مؤلفههای فرهنگی، اعتقادی، منزلت اجتماعی، شیوه معیشت و قدرت اقتصادی ساکنانشان بستگی تام داشتهاند؛ دیگر اینکه به سبب به تصویر در آمدن نمادهایی چون الههگان، حیوانات اساطیری و نباتات که در اغلب موارد مرتبط با باران، بارانزایی، برکت و حاصلخیزی هستند، به رابطه معنادار این آثار با عملکرد شیرسرهای زیر سقف نیز پی میبریم.
نقشمایه
شیر سر
بناهای قاجاری
استرآباد
2019
03
21
98
123
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91558_9a4d53e2aeb1826e6e3446825a0c3afd.pdf
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
1735-708X
1398
15
33
سبک شناسی و شاخصه های تزیینات مقرنس عصر ایلخانی
هاشم
حسینی
هرچند قدیمیترین نمونههای تزیینات مقرنس از قرن چهار هجری به بعد در ساختمانها بکار میرفته، اما از قرن پنج هجری رواج یافته و بطور خاص طی قرون میانی اسلامی کاربرد آن به اوج رسیده است. دورة ایلخانی باتوجه به ویژگیهای خاص خود ازجمله ورود رسمیِ بسیاری از عناصر هنر خاور دور که تا پیش از آن بدان صورت در هنر اسلامی ایران تجربه نشده بود، در عرصة تزیینات مقرنس نیز حائز اهمیت خاصی است؛ بطوریکه در اثر توسعة فنی و تزیینی از پیشرفتهای بسیار زیادی در زمینة طراحی و اجرای مقرنس برخوردار شد. تحقیق حاضر به بررسی برخی از نوآوریهای فرمی، فنی و بخصوص نقشی تزیینات مقرنسِ دورة ایلخانی در چهار بنای شاخص مقرنسکاری شده این دوره شامل مسجد جامع ورامین، مسجد جامع اُشترجان، مجموعة شیخ عبدالصمد نطنز و مجموعة بایزید بسطامی میپردازد. بنابر یافتههای تحقیق؛ نقوش تزیینات مقرنسِ دورة ایلخانی در بناهای مورد مطالعه به احتمال قوی با تاثیر از هنر خاور دور بخصوص در زمینة طبیعت گرایی(نقوش پروانه ای، تار عنکبوتی...) و نیز کاربرد بخشهایی از عناصر یا نقوش چینی(مانند اژدها) متناسب با هنر اسلامی ساخته شده است. به عبارت دیگر تزیین گرانِ مقرنسهای عهد ایلخانی به جای تقلید کامل از نقوش و عناصر هنر چینی که بعضا کاربرد آن در تزیین ابنیة اسلامی کراهت داشت، با روشی مبتکرانه، فقط بخشهایی خاص از الگوهای هنری چین را با در نظر داشتن کامل روح هنر اسلامی و با تکیه بر عناصر ترکیبی گیاهی و هندسی بکار بردند و زمینه را برای خلق نقوش اسلیمی و ختاییِ پیشرفتة ادوار بعدی فراهم آوردند.
معماری اسلامی
تزیینات مقرنس
هنر چین
عصر ایلخانان
2019
03
21
124
147
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91559_aeb201096a2f5988d728890c97c3d77d.pdf
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
1735-708X
1398
15
33
نقش آموزش در توسعه کارآفرینی صنایع دستی ایران
جواد
دهدهجانی
این پژوهش در پی شناسایی و بررسی شیوههای آموزش و توسعه کارآفرینی در صنایع دستی است. روش این پژوهش بر اساس ماهیت توصیفی-پیمایشی است و در زمرة پژوهشهای کاربردی قرار میگیرد. در تجزیه و تحلیل دادهها، از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش 250 نفر از کارشناسان سازمانمیراثفرهنگی، صنایعدستیوگردشگری هستند که از طریق توزیع پرسشنامه، دادههای اولیه جمعآوری گردید و در نرمافزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به منظور آزمون فرضیات، از آزمونt تکنمونه و جهت مشخص کردن نرمال یا غیر نرمال بودن مؤلفههای پژوهش، از آزمون کولموگروف–اسمیرنوف استفاده شد. در پایان نیز بهمنظور اولویتبندی مؤلفههای پژوهش، از آزمون فریدمن استفاده گردید. یافتههای تحقیق نشان داد که بین شیوههای مختلف آموزش و توسعه کارآفرینی در صنایع دستی، ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین، آموزش از طریق تمرکز بر سرمایهگذاری در آموزش صنایع دستی در مراکز رشد، پارکهای صنعتی و فنّاوری از نظر اهمیت با میانگین رتبه ۳۵/۳ در اولویت اول قرار گرفت و آموزش از طریق تربیت مربی کارآفرینی به منظور آموزش شیوههای نوین با میانگین رتبه ۴۷/۲ و آموزش از طریق تبیین رشتههای هنری مرتبط با کارآفرینی صنایع دستی در مقاطع مختلف تحصیلی با میانگین رتبه ۲۵/۲ در اولویتهای بعدی قرار گرفتند و آموزش از طریق ایجاد کارگاههای آموزشی مبانی کارآفرینی حوزه صنایع دستی و گردشگری زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز با میانگین رتبه ۹۳/۱ از درجه اهمیت پایینتری برخوردار بود. بنابراین، نتایج حاکی از اهمیت تکیه بر شیوههای نوین آموزش کارآفرینی از طریق مراکز رشد، پارکهای صنعتی و فنّاوری بهمنظور توسعه کارآفرینی در صنایع دستی بود.
کارآفرین
کارآفرینی
شیوههای آموزش کارآفرینی
صنایع دستی
نرمافزار SPSS
2019
03
21
148
163
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91560_e73de018595604feb2f987fc3a4eb820.pdf
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
1735-708X
1398
15
33
بررسی میزان انطباق پذیری مدیریت شهری ایران با اصول حکمروایی خوب شهری (مطالعه موردی: شهر کنگاور)
ثریا
رحمتی دلیر
عباس
ملک حسینی
حکمروایی خوب شهری مفهومی است که هم با مسئولیت حکومت و هم با تعهد شهروندان ارتباط دارد و به عنوان فرآیندی است که از یک طرف، بر اساس کنش متقابل میان سازمانها و نهادهای رسمی اداره شهر و از طرفی دیگر، میان سازمان های غیر دولتی و تشکلهای جامعه مدنی شکل میگیرد. در شرایط کنونی کشور ما که چهارچوب نظری منسجمی برای مدیریت شهرها وجود ندارد، باید به فکر ایجاد ساختارهای نوین تغییر و تحول در روش اداره ی شهرها بود. در این میان، حکمروایی خوب شهری به عنوان کم هزینه ترین و اثر بخش ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت، برای دستیابی به توسعهی پایدار در قلمرو هر سرزمین جزئی از ضروریات می باشد. در این راستا، این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، از طریق مطالعات کتابخانهای و اسنادی مباحث نظری جمعآوری گردید. همچنین، ابزار به کارگرفته شده دیگر در این پژوهش در جهت تکمیل اطلاعات، تهیهی پرسشنامه و استفاده از نظرات عمومی ساکنین شهر کنگاور می باشد. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که مدیریت شهری در محدوده مورد مطالعه با اصول حکمروایی خوب شهری تطابق ندارد و با توجه به شاخصهای آن از وضعیت مناسبی برخوردار نیست. ارزیابی این پژوهش حاکی از آن است که شهرداری و دیگر ارگانهای دولتی در چارچوب حکمروایی خوب شهری عملکرد مناسبی ندارد. واضح است که هرچه مدیران مسلطتر، با تجربهتر، خلاقتر و با دانش و آگاهی بیشتری در رأس امور قرار بگیرند عملکرد آن ها در زمینههای گوناگون بهتر و مفیدتر واقع می شود.
مدیریت
مدیریت شهری
حکمروایی
حکومت
حکمروایی شهری
2019
03
21
164
189
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91561_7cecb755dd234ca25de3b284897c5148.pdf
مطالعات هنر اسلامی
1735-708X
1735-708X
1398
15
33
بررسی کتیبه های بناهای سنتی با موضوع امنیت و عدالت در ایجاد پایداری اجتماعی (نمونه موردی: شهر اراک)
بهناز
قهیه یی
عباس
ملک حسینی
بیژن
رحمانی
مهدی
قهیه یی
پایداری یکی از مباحث مطرح در عرصه فضاهای شهری بوده که به منظور زیباسازی بصری و افزایش مسئولیت مدیران به محیط پیرامونی خود، از دهه 1960 مورد توجه قرار گرفته است. شهرهای کوچک، تصویر بزرگی از فرآیند توسعه جامعه ایی است که به منظور تقویت اقدامات خلاقانه، پویا و منسجم با تمرکز بر توسعه شاخص های اجتماعی، محیطی و اقتصادی پایدار طراحی می شود. این پروژه عظیم با همکاری هنرمندان، معماران، محققان و جوامع محلی منجر به ایجاد درکی پایدار و مشترک از مسائل و فرصت های تحقق امنیت و عدالت در ایجاد پایداری اجتماعی می گردد. در این راستا، این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، این فرضیه را مطرح می کند که به نظر می رسد در شهر اراک، عدالت اجتماعی و امنیت اجتماعی تاثیر مثبت و معنی داری در توسعه پایدار اجتماعی داشته است. لذا در این پژوهش، ابتدا به جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و تهیه پرسشنامه پرداخته شده و با روش فن دلفی، نظرات 50 خبره در تعیین وزن هر یک از شاخص ها در جهت تبیین پایداری اجتماعی شهر اراک استفاده شده است. سپس، از روش تحلیل عاملی اکتشافی (EFA) و همچنین، با استفاده از نرم افزار SPSS، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با آزمون میانگین یک جامعه، وضعیت شاخص ها در ایجاد توسعه پایدار اجتماعی شهر اراک بررسی شده است. با توجه به نتایچ بارهای عاملی، از 25 سوال 17 سوال که بیش از 7/0 بار عاملی دارند، بیان گر کیفیت بالا می باشد. همچنین، تمامی ضرایب محاسبه شده با بررسی معناداری فرضیه ها در سطح اطمینان 99 درصدی متغیرها صورت گرفته است که نشان دهنده مشکلات ترافیک زیاد در روز، وجود بافت های فرسوده و مخروبه در بافت تاریخی بازار اراک است.
پایداری اجتماعی
توسعه پایدار شهری
امنیت اجتماعی شهری
عدالت اجتماعی شهری
شهر اراک
2019
03
21
190
219
https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91562_9b224c246300c8a0816c51d8547c5ccd.pdf