تبیین تکنیک‌های طنز در مصر معاصر با تأکید بر جداره‌های محیط شهری ( مطالعه موردی: آثار احمد شفیق بهجت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات عرب، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 گروه زبان و ادبیات عربی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

امروزه، چگونگی تناسب و زیبایی محیط شهری از یک سو و نابسامانی حاکم بر جداره­های آن از سوی دیگر، موجب شد که ضرورت ساماندهی محیط شهری مورد توجه قرار گیرد. از این­رو، توجه به عامل زیبایی در معماریِ محیط شهری بسیار اهمیت یافت. در این میان، ادبیات نیز می­تواند در زمینه­ هایی کارساز باشد. طنزنویس معاصر مصر، احمد شفیق بهجت با صراحت و تیزبینی خاص خود و با آگاهی، لبه تیز انتقادهای خود را متوجه جامعه و محیط بی نظم، آشفته و نابسامان شهری امروز مصر و معایب آن کرد. او با زبانِ طنز، اندیشه انتقادی خود از جلوه­ های شهری را عینیت بخشید و راهکارهای اصلاحی پیشنهاد داد. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی- تحلیلی است. یافته­ های این پژوهش نشان می­دهد که تکنیک‌های طنز می­تواند عناصر بصری در نماها و جداره‌های محیط شهری را به زیبایی بیان کند. انسان‌ها را از عیب ­ها و کج روی­های خود آگاه سازد. همچنین به ما یادآور شود که با کمک این تکنیک‌ها می ­توان زشتی‌ها و رذیلت‌ها را تحقیر کرد و فضیلت‌ها را بزرگ  شمرد و از این راه، مخاطبان را به تفکّر برای اصلاح رفتارهای نامتعارف، ترغیب و تشویق نمود.
 
اهداف پژوهش :
 1.بازخوانی عناصر بصری در نماهای شهری مصر، برای بیان تکنیک‌های طنز احمد شفیق بهجت.
 2.بیان هدف‌های فرهنگی و اجتماعی بهجت برای ارتقا بخشیدنِ جامعه اسلامی مصر.

سوالات پژوهش :
 1.تکنیک‌های طنز به کار رفته در آثار احمد شفیق بهجت با نگاه به جداره‌های محیط شهری چیست؟
 2. احمد شفیق بهجت در بیان طنزآمیز جلوه­های شهری، در پیِ چیست؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Concept of Humorous Techniques in Contemporary Egypt with an Emphasis on Urban Walls; (Case study: Ahmad Shafiq Behjat's Works)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Tayefeh Khani 1
  • Soundos Kordbadi 2
1 Department of Arabic Language and Literature, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Department of Arabic Language and Literature, Central Tehran Branch. Islamic Azad University. Tehran, Iran.
چکیده [English]

Today, the appropriateness and beauty of the urban environment on the one hand, and the turmoil on its walls on the other have led to the necessity for urban environment organization. Therefore, attention to the aesthetic factor in urban architecture is consequently vital. Literature, in the interim, can also aid in sections. Contemporary Egyptian satirist Ahmad Shafiq Behjat, with his specific clarity and awareness, sharpened his criticism of society and expressed the chaotic, disordered and hectic urban environment of today's Egypt along with its shortcomings. By applying a humorous dialectal, he objectified his critical thinking of urban manifestations and suggested corrective measures.
This study follows a descriptive-analytical methodology and the findings of this study demonstrate that humorous techniques can exquisitely express the visual elements hidden within the facades and walls of the urban environment. Henceforth, it can inform human beings of their faults and perversions. With the benefit of such techniques, ugliness and vices are humiliated and virtues are magnified, and by this means, the audience can be thoughtfully encouraged to correct unconventional behaviors.
Research objectives:
1. Re-reading the visual elements in the urban views of Egypt, to express the humorous techniques of Ahmad Shafiq Behjat.
2. Expression of Behjat's cultural and social goals to promote the Islamic society of Egypt.
Research questions:
1. What are the satirical techniques used in the works of Ahmad Shafiq Behjat by analyzing the walls of the urban environment?
2. What does Ahmad Shafiq Behjat seek in the humorous expression of urban manifestations?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Humor
  • Ahmad Behjat
  • Satire
  • Walls of Urban Environment
  • Egypt
  • Islamic Society
آقاداودی، محی­الدین و زکریایی کرمانی، ایمان. (1396). "تحلیل مضامین و کارکردهای کتیبه­های مدارس عصر صفویه اصفهان، نمونه موردی: مسجد- مدرسه چهار باغ". نشریه علمی- پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره 26، 199-161.
احمدی ملکی، رحمان. (1384). "فرم­ها و نقش­های نمادین در مساجد ایران، به کوشش دبیرخانه ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون­های فرهنگی و هنری مساجد". نسر رسانش، 116-110.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1997). لسان العرب. دار صادر: بیروت.
اصلانی، محمدرضا. (1390). فرهنگ واژگان و اصلاحات طنز(چاپ سوم). تهران: نشره قطره.
انوشه، حسن. (‌1376)‌. فرهنگ نامه­ی ادبی فارسی. جلد دوم،‌ دانش­نامه­ی ادب فارسی،‌ چاپ اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
بلخاری قهی، حسن. (1384). تجلی نور و رنگ در هنر ایرانی – اسلامی. تهران: انتشارات سوره مهر.
بهجت، احمد. (1994). أهل الیسار یا لیل، الطبعه الأولی. قاهره: دارالشروق.
بهجت، احمد. (1997). تحتمس 400 بشَرطه. الطبعه الرابعه، القاهره: دارالشروق.
بهجت، احمد. (1998). صائمون و الله أعلم. قاهره: دارالشروق.
بهجت، احمد. (1990). مذکرات صائم. الطبعه الثالثه،  قاهره: دارالشروق.
بهجت، احمد. (2000). ثانیه واحده من الحب. قاهره: دار أخبار الیوم.
بهجت، احمد. (2008). حوار بین طفل ساذج و قط مثقف. الطبعة الثانیة، قاهره: دارالشروق.
بهزادی اندوه جردی، حسین. (1378). طنز و طنزپردازی در ایران. تهران: انتشارات صدوق.
بهرامی­نژاد، دهقان. (1382). "شناخت و ارزیابی کیفیت محیط شهری در بافت میانی شهرها". پایان­نامه دوره کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، شیراز: دانشگاه شیراز.
پورجعفر، محمدرضا؛ تقوایی، علی­اکبر و صادقی علیرضا. (1388). "خوانش تأثیر ساماندهی محورهای بصری بر ارتقاء کیفیت محیط فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی:خیابان آزادی تهران)".  مدیریت شهری، شماره 24، 80-65.
تقی­زاده، کتایون و مینایی، عباس. (1390). "نحوه­ی انتخاب گیاهان در برنامه­ریزی و معماری فضاهای سبز شهری در ایران". نشریه پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 81، 140-127.
جوادی، حسن. (1384). تاریخ طنز در ادبیات فارسی. تهران: انتشارات کاروان.
حسین­پور، سیدعلی و نجفی، محدثه. (1391). طراحی مهد کودک با نگاهی به تقدّس در معماری ایرانی. تهران: نشر طحان.
حلبی، علی اصغر. (1377). طنز و شوخ طبعی در ایران و جهان اسلام. تهران: بهبهانی.
حلبی، علی اصغر. (‌1364). مقدمه­ای بر طنز و شوخ طبعی( چاپ دوم). تهران: نشر بهبهانی.
حیدری، محمدباقر. (1377). "مقدمه­ای بر طنز از دیدگاه عقل و نقل". فصلنامه سنجش و پژوهش، شماره 13، 154-115.
رفیعیان، مجتبی؛ مولوی، جمشید. (1391). روش­های سنجش کیفیت محیط مسکونی شهر. تهران: انتشارات آذرخش.
رهنورد، زهرا. (1389). حکمت هنر اسلامی(چاپ ششم). تهران: انتشارات سمت.
رضایی، خداداد. (1389). مبانی هنر، تصویر و تبلیغ. قم: موعود اسلام.
زراعت دوست، مهتاب. (1379). "طراحی یک مرکز محله با توجه به تأثیری معماری بر رفتار". پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
ستاری فرد، شهرام. (1394). «بررسی نقش مراکز مذهبی در افزایش سرزندگی شهرهای معاصر؛ مطالعه موردی: محدوده امامزاده صالح تجریش». مدیریت شهری، شماره 40، 157-141.
شاهچراغی، آزاده؛  بندر آباد، علیرضا. (1393). روانشناسی محاط در محیط. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
شرف، عبدالعزیز. (1992). الأدب الفکاهی. قاهره: الشرکه المصریه العالمیه للنشر (لونجمان).
صدر، رویا. (1381). بیست سال با طنز. تهران: هرمس.
طباطبایی، ملک. (1390). جداره­های شهری و نقش آن­ها در فضاهای شهری. تهران: انتشارات آرمانشهر.
طبیبان، منوچهر و موسوی، میرجلال. (1395). «بررسی نقش زیباسازی و ارتقاء کیفیت محیط بر سرزندگی شهری؛ نمونه موردی: باغ شهر تاریخی مراغه». فصلنامه آرمانشهر، نشریه علمی- پژوهشی معماری و شهرسازی، شماره17، 262-249.
کلهرنیا، بیژنغ حبیبیان، هما. (1393). گبررسی تاثیر نظام کاربری زمین بر منظر صوتی(نمونه موردی: خیابان مهدیه شهر همدان)". مطالعات محیطی هفت حصار، شماره9، 65-57.
کیانی، اکبر. (1390). "بررسی و اولویت های منظر فضاهای عمومی شهر عسلویه با استفاده از مدلANP  فصلنامه باغ نظر، شماره18، 38-25.
کیخا، نرجس؛ اکبری­زاده، مسعود. (1398). "تطبیق تصویر استعاره ای زنان در اشعار دو بانو". نشریه علمی – پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره 35، 140-121.
گلکار، کورش. (1387). "محیط بصری شهر، سیر تحوّل از رویکرد تزیینی تا رویکرد پایدار". علوم محیطی، شماره4، 113-95.
لاری پور، نگین و دادور، ابوالقاسم. (1398). "تحلیل نشانه­شناسی صورت و معنا در مسجد وکیل شیراز". هنر اسلامی، شماره 33، 70.-97.
ماجدی حمید و همکاران. (1390). "باز تعریف فضای شهری( مطالعه موردی: محور ولیعصر حد فاصل میدان ولیعصر تا چهار راه ولیعصر)". فصلنامه مدیریت شهری، شماره 27، 283-263.
مددپور، محمد. (1374). تجلیات حکمت معنوی در هنر اسلامی. تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.
مرتضوی، شهرناز. (1380). روان­شناسی محیط و کاربرد آن. چاپ اول، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
مظفر، فرهنگ و همکاران. (1388). "بازشناسی نقش طبیعت در فضاهای آموزشی". نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، شماره 1، 46-37.
مکی ­نژاد، مهدی. (1388). "سیر تحول کتیبه­ها ثلث در معماری ایران( صفوی تا قاجار)". نشریه نگره، شماره 13، 12-1.
مهرافزون، محمد. (1396). "تبیین نقش خدمات شهری در توسعه اقتصاد شهری( مطالعه موردی شهر بروجرد)". فصل­نامه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری چشم انداز زاگرس، شماره 33، 212-189. 
نیکوبخت، ناصر. (1380). هجو در شهر فارسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.