باز آفرینی محلات شهر زنجان در تطبیق با شاخصه های شهر ایرانی اسلامی (نمونه موردی محلات حسینیه و نایب آقا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری، دانشکده معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

2 دکتری تخصصی، دانشکده معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

بازآفرینی شهری در راستای  احیای بافت­ ها و بناهای تاریخی با تاکید بر حفظ ارزش ­های فرهنگی و حفاظت از ثروت‌های بومی می‌تواند علاوه بر حفظ و تقویت استخوان بندی اصلی شهر، موجب رشد اقتصادی و توسعه شهری گردد و گروه های اقتصادی مناسبی را برای ارتقاء درآمدهای شهری ایجاد کند. از سوی دیگر شهر ایرانی- اسلامی واقعیتی است که وجود دارد و لازم است ضوابط و مقررات آن با توجه به صفات، ارزش‌ها و زبان طراحی آن تدوین و مشخص گردد. در این پژوهش که یک تحقیق کاربردی است و مبتنی بر مطالعات اسنادی، روش پیمایشی- توصیفی می‌باشد، تلاش شده است ضمن تبیین معیارها و شاخص‌های شهر ایرانی- اسلامی به بررسی وضع موجود در محلات حسینیه و نایب آقا در شهر زنجان پرداخته شود. عوامل دخیل در بازآفرینی شهری که مطابق با شاخص‌های شهر ایرانی– اسلامی است مشخص شده و به دنبال آن معیارهایی برای بازآفرینی محلات تاریخی ارائه شده که با رعایت آن ها محلات هدف بازآفرینی انطباق پذیری بیشتری با اصول شهر ایرانی– اسلامی خواهد داشت. یافته ­های پژوهش حاکی از این است که در محدوده مورد مطالعه، حفظ برج و باروی تاریخی شهر و تکیه حسینیه به عنوان اصول اصلی شهر ایرانی– اسلامی بایستی در اولویت طرح قرار گیرد. بنابراین شناخت دقیق شاخص­ه ای شهر ایرانی اسلامی گامی مهم در بازآفرینی الگوی شهر است.

اهداف پژوهش:
1. آشنایی با اصول معماری شهرهای ایرانی و اسلامی.
2. یافتن معیارهای مطلوب برای بازآفرینی محلات تاریخی با تکیه بر اصول شهرهای ایرانی – اسلامی.

سؤالات پژوهش:
1. معیارها و شاخص‌های شهر ایرانی- اسلامی کدم‌اند ؟
2. آیا در بازآفرینی‌های شهری می‌توان الگوی شهرهای ایرانی- اسلامی را به عنوان را الگوی طراحی انتخاب کرد؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reconstruction of Zanjan City Neighborhoods in Accordance with the Characteristics of the Iranian-Islamic City (Case Study: Hosseinieh and Nayeb-Agha Neighborhoods)

نویسندگان [English]

  • Farnaz Naseri 1
  • Majid Shahbazi 2
  • Hooman Sabooti 2
1 PhD Student, Faculty of Architecture, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran.
2 PhD, Faculty of Architecture, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran.
چکیده [English]

Urban regeneration in order to revive historical structures and monuments by emphasizing the preservation of cultural values ​​and protection of indigenous wealth can, in addition to preserving and strengthening the main ossification of the city, lead to economic growth and urban development and appropriate economic groups to promote and generate municipal revenues. On the other hand, the Iranian-Islamic city is a reality that exists and it is necessary to formulate and specify its rules and regulations according to its attributes, values ​​and language of design. In this research, which is an applied research based on documentary studies following a survey-descriptive method, while explaining the criteria and indicators of the Iranian-Islamic city, an attempt has been made to study the current situation in Hosseinieh and Nayeb-Agha neighborhoods in Zanjan. Factors involved in urban regeneration that are in accordance with the characteristics of the Iranian-Islamic city have been identified, followed by criteria for the regeneration of historical sites, which will be more compatible with the principles of Iranian-Islamic city. Findings indicate that in the study area, preservation of the historic tower and fortifications of the city and reliance on Tekyeh Hosseinieh as the main principles representing the Iranian-Islamic city should be a priority. Therefore, accurate knowledge of the characteristics of the Islamic Iranian city is a vital step in recreating the city model.
Research aims:
1. Familiarity with the principles of architecture of Iranian and Islamic cities.
2. Finding desirable criteria for recreating historical sites based on the principles of Iranian-Islamic cities.
Research questions:
1. What are the criteria and characteristics of an Iranian-Islamic city?
2. In urban regenerations, can the pattern of Iranian-Islamic cities be chosen as the design pattern?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reconstruction of urban model
  • Iranian-Islamic city
  • historical neighborhoods
  • Zanjan city

مراجع

اسماعیلی برلیان، مجید. (1389). «سیما و بافت شهرهای اسلامی». ماهنامه شوراها، شماره 53، 59-64.
پوراحمد، احمد. (1370). جغرافیا و ساخت شهر کرمان. تهران: انتشارات دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی.
پوراحمد، احمد؛ حبیبی،کیومرث و کشاورز، مهناز. (1389). «سیر تحول مفهوم بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکرد نو در بافت‌های فرسوده شهری». 1، 1- 24 .
حمیدی، ملیحه؛ حبیبی، محسن و سلیمی، جواد. (1376). استخوان‌بندی شهر تهران. جلد اول، بررسی مفاهیم و نمونه‌ها (ایران-جهان)، سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران، تهران: معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران.
حکیم، بسیم سلیم. (1381). شهرهای عربی- اسلامی: اصول شهرسازی و ساختمانی، ترجمه محمدحسین ملک احمدی و عارف اقوامی مقدم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
رحمتی دلیر، ثریا؛ ملک حسینی، عباس. (1398). «بررسی میزان انطباق‌ پذیری مدیریت شهری ایران با اصول حکمروایی خوب شهری (مطالعه موردی: شهر کنگاور)». مطالعات هنر اسلامی، 15(33)، 164-189.
شکویی، حسین. (1378). اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا. جلد اول، چاپ سوم، تهران: انتشارات گیتاشناسی.
علوی زاده، سیده الهام؛ اسلامی، سید غلامرضا و حبیب، فرح. (1397). «تبیین الگوی شبه فرکتال در ساختار زمینه محور بازارهای سنتی ایرانی». مطالعات هنر اسلامی، 14(29)، 28-57.
فرشیدی، حسین. (1389). «درآمدی بر ارزش‌های حاکم بر شهرسازی ایرانی-  اسلامی». ماهنامه اطلاع‌رسانی، آموزشی و پژوهشی شوراها، شماره 3، 53.
کلانتری خلیل‌آباد؛ حسین و پور احمد، احمد. (1384). فنون و تجارب برنامه‌ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
کونئو، پائولو. (1384). تاریخ شهرسازی جهان اسلام. ترجمۀ سعید تیزقل منوری، تهران: شرکت عمران و بهسازی.  
مروتی، سهراب؛ دارابی، فرشته. (1393). «ارائه مدل ارزیابی شهر اسلامی با رویکردی بر شاخص‌های بارز شهر اسلامی در قرآن کریم». مدیریت شهری، شماره 34، 169– 153.
لطیفی، غلامرضا؛ صفری چابک، ندا. (1391). «بازآفرینی مفهوم محله در شهرهای ایرانی اسلامی بر پایه اصول نوشهر گرایی »، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 7، 12 - 3.
مرکز آمار ایران. (1386). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن. زنجان: 1385
مرکز مطالعات فرهنگی خاورمیانه‌ای توکیو. (1383). شهرنشینی در اسلام. جلد اول، ترجمه مهدی افشار، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران.
منصوری، سید امیر. (1392). «سازمان فضایی در شهر اسلامی ایران». فصلنامه هنر و تمدن شرق، 1، 53-64. 
نقی زاده، محمد. (1387). شهر و معماری اسلامی (تجلیات و عینیات). اصفهان: انتشارات مانی.
نوریان، فرشاد؛ آریانا، اندیشه. (1391). «تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری مطالعه موردی: میدان امام علی (عتیق) اصفهان». نشریه هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، 17 (2)، 15-27.
Aazam, Z.  (2007). The Social Logic of the Mosque: a study in the relationships between building typology and urban morphology, Proceedings, 6th International Space Syntax Symposium, Istanbul, Turkey.
Akbar, J. (1988). “Crisis in the Built Environment”, Singapore: Concept Mass Media.
Ben-Hamouche, M.  (2003). “Decision-Making System and Urban Geometry: The Case of Algeria”, Journal of Architectural Planning Research, 20(4).
Hakim, B.  (2007).  “Generative Processes for Revitalizing Historic Town or Historic Heritage”. Urban Design International 12: 87-99.
Hakim, B., &  Zubair, A. (2006). “Rule or the built Environment in 19th Century Northern Nigeria”. Journal of Architectural& Planning Research, 23(1): 1-26.
Hajipoor, Kh. (2007). Introduction to the evolution and development of urban restoration approaches (the period after the First World War to the millennium). Urbanology Journal, 2 (9 &10).
Karimi, K. (1997). The Spatial Logic Organic in Iran and United Kingdom, Space Syntax First International Symposium, Proceeding Volume I. Comparative Cities, London.
Roberts, P. Sykes, H. (2000). Urban Regeneration: A Handbook. London: Sage
Hall, T., & Robertson, I. (2001). “Public Art and Urban Regeneration”. Landscape Research, 26 (1), 5-26.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار