بازشناسی روح معماری ایرانی بر اساس گونه شناسی رفتاری ایرانیان عصر ناصری از نگاه سفرنامه نویسان خارجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه تاریخ، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/ias.2020.254697.1424

چکیده

عصر ناصری به‌عنوان یکی از قابل‌تأمل­ترین ادوار تاریخی ایران دارای ابعاد مطالعاتی گسترده‌ای است. در این میان سفرنامه‌های خارجی می‌تواند نقش مهمی در بازشناسی زوایای مختلف رفتاری ایرانیان داشته باشد. در عصر ناصری و به‌علت گسترش روابط خارجی میزان سفرنامه‌های خارجی افزایش چشمگیری داشت. بدین روی پژوهش حاضر نیز به تأسی از این سنت نوین جهت شناخت معماری عصر ناصری به‌عنوان یکی از ابزارهای مطالعه عصر مذکور؛ بر آن شده است که باطن سنگ و رنگ و بناهای این دوره را با استفاده از مؤلفه‌های فرهنگی این عصر مورد تحلیل قرار دهد. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. بر این منوال سفرنامه‌های متعدد عصر ناصری و تعریف سفرنامه‌نویسان از رفتار ایرانیان این عصر رهاورد نوین دیگری به همراه خواهد داشت که علاوه بر انکشاف رفتارشناسی از نگاه «دیگری» متغیر مستقل این نوشتار را نیز به‌خوبی پوشش می‌دهد؛ اما چگونگی کشف مؤلفه‌ها و نحوه کاربست آن‌ها امری است بدون تردید نیازمند یک ساختار قوی علمی است؛ و بر همین منوال نیز پژوهش حاضر چارچوب نظری «رابرت کینگ مرتون»[1] را به‌عنوان دستگاه نظری خود برگزیده و بر اساس آن به کشف مؤلفه‌های موردنظر خود اقدام نموده است.
اهداف پژوهش:

بازشناسی رفتاری ایرانیان عصر ناصری از نگاه سفرنامه‌نویسان خارجی برمبنای نظریۀ رابرت کینگ مرتون.
آشنایی با روح معماری معاصر براساس گونه‌شناسی رفتاری ایرانیان عصر ناصری.

سؤالات پژوهش:

از نگاه سفرنامه‌نویسان خارجی، رفتار ایرانیان عصر ناصری را چگونه می‌توان تحلیل و بررسی کرد؟
روح معماری معاصر ایرانی چه تناسبی با مختصات رفتاری آن‌ها دارد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognition of the spirit of Iranian architecture based on the behavioral typology of Nasserite Iranians from the perspective of foreign travel writers

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohiedeen Khalkhali 1
  • Mohammad Kalhor 2
1 PhD student in history, Imam Khomeini Memorial Branch in Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of History, Imam Khomeini Memorial Branch, Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

During Qajar Era, due to the strategic position of Iran and the Persian Gulf, this region was of particular interest to the superior international powers; therefore, travelers, statesmen, ambassadors, and merchants from many different European and non-European countries traveled to Iran. In these foreign delegations and political groups, there were also female figures, including Lady Sheil, Jane Dieulafoy, Gertrude Bell, Madame Wolfson, Isabella Bird Bishop and Carla Serena. Some of these women came to Iran as members of political delegations and some for tourism or economic purposes. Regarding their status and position, they provided Qajar officials with reports in which they addressed Iran's political problems, such as the government's failure in managing public health and justice, dealing with insecurity, widespread economic corruption among statesmen and other authorities of Qajar government, oppressions, and the like. In fact, the present research is conducted using historical research method based on description and analysis through employing library resources, in order to answer the question of how female travelers of Naseri Era depicted the political problems of Qajar Government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran's political problems
  • Female travel writers
  • The era of Nasser al-Din Shah
بنجامین، ولز. (1389). ایران و ایرانیان: خاطرات و خاطرات ساموئل گرین ویلر بنجامین، اولین سفیر آمریکا در ایران (1883-1885). ترجمه: محمدحسین کردبچه، تهران: انتشارات جاویدان.
پاکدامن، ب. (1376). "درآمدی بر سبک‌ها و گرایش‌های معماری در تهران". مجموعه مقالات کنگره معماری و شهرسازی ایران (جلد 5). تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
پولاک، جیکوب ای. (1989). دفتر خاطرات پولاک. ایران و ایرانیان، ترجمه: کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی.
حبیبی، م. (1396). از شهر تا شهر: تحلیل تاریخی مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن: تفکر و تأثیر، تهران: دانشگاه تهران.
ذکاء، یحیی. (1349). راهنمای تاریخ بناهای ارگ سلطنتی تهران و راهنمای کاخ گلستان، تهران: انجمن آثار ملی.
شهریار آ، برنارد اچ. (1391). تهران، پایتخت دویست ساله، تهران: سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران.
صفامنش، ک. (1378). تحولات معماری و شهرسازی در سال‌های 1320-1299، 1320-1299 (جلد2)، دومین کنگره معماری و شهرسازی ایران، بم، کرمان.
عاملی، سعیدرضا. (1383). «هویت‌های فرهنگی قدیم و جدید: رمزگشایی تمدنی و معماری سنتی، مدرن، ملی و فراملی مهستان». نامۀ صادق، ش30.
فراکوا، ن. (2005). سفرنامه فوروکاوا، ترجمه: هاشم رجب‌زاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
کامراوا، م. (1993). زندگی نو، کالبد قدیم: گزیده‌ای از بناهای با ارزش تاریخی، تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
کرزن، جورج ان. (1943). ایران و پرسش ایران، ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی (ج1)، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
گروورز، چارلز. (1995). جامعه‌شناسی مرتون، ترجمه: زهرا کسایی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
مستوفی، عبدالله. (1371). شرح حال من یا تاریخ اجتماعی و اداری عصر قاجار، (ج 2)، تهران: زوار.
مصطفوی، ت. (1370). آثار تاریخی تهران، تهران: گروس.
ویلز، چارلز جی (1999). ایران در قرن گذشته: سفرنامه دکتر ویلز، ترجمه: غلامحسین قراگوزلو، تهران: اقبال.