کرامت زن در آیات قرآن و فقه مذاهب خمسه اسلامی و انعکاس آن در نگارکاری مکتب تبریز صفویه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتریفقه و حقوق اسلامی ، واحدجیرفت ، دانشگاه آزاد اسلامی ، جیرفت ، ایران

2 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی ، واحدجیرفت ، دانشگاه آزاداسلامی ، واحد جیرفت ، ایران

3 ستادیار گروه فقه و حقوق ، دانشگاه شهید باهنر کرمان ، دانشگاه شهید باهنر کرمان ، ایران

10.22034/ias.2020.253806.1412

چکیده

زن در ادیان ابراهیمی دارای مقام و منزلت متفاوتی است. تردیدی نیست که تمام پیامبران، مدافع ارزش و مقام انسان ازجمله زن و مخالف ظلم به او بوده‌اند، در دین مبین اسلام نیز تمام ویژگی­ها میان مردان و زنان به‌صورت برابر بیان شده و این نشان‌‌­دهندۀ‌ استعداد و توانایی زنان در رسیدن به‌مراتب والای کمال و قرب الهی است. با توجه به این که زنان اغلب در جوامع مختلف بشری از شأن و حقوق واقعی خود دور مانده­اند و حتی در برخی موارد شخصیت و منزلت انسانی آنان به‌طور کامل زیر پا گذاشته شده است، اما در طول دوران مختلف تاریخ بشریت به آن توجهاتی نیز شده و همواره سران حکومتی و اندیشمندان هر زمان در این خصوص اقدامات و قوانینی را وضع نموده‌اند. جایگاه و شخصیت زن در فرهنگ هر جامعه، نشان­دهندۀ میزان اهمیت و منزلت زنان در آن جامعه است. هدف از این نوشتار درآمدی بر کرامت و مقام زن در مذاهب پنج­گانۀ اسلامی از جمله حنفیه، حنبلیه، شافعیه، مالکیه و امامیۀ ایران است. سعی بر این است که آیات قرآنی و بعضی از دیدگاه­های مهمی که نسبت به زن در این مذاهب وجود دارد  با تطبیق بر حقوق موضوعۀ ایران بررسی شود. روش تحقیق توصیفی، تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای می­باشد. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که حقوق و کرامت زن در جامعۀ ایرانی در قوانین جاری بر متون فقهی و آیات قرآنی تطابق دارد. در نگارگری مکتب تبریز نیز زنان به عنوان یکی از گروه‌های اجتماعی حضور دارند.
اهداف پژوهش:

بررسی کرامت زن در آیات قرآن و فقه مذاهب خمسۀ اسلامی.
درآمدی بر کرامت زن در مذاهب پنج­گانۀ اسلامی ایران و انعکاس آن در نگارگری مکتب تبریز صفویه.

سؤالات پژوهش:

زن در آیات قرآن و فقه مذاهب خمسۀ اسلامی چه جایگاهی دارد؟
مقولۀ کرامت زن چه انعکاسی در نگارگری مکتب تبریز صفویه داشته است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Dignity of women in Quranic verses and jurisprudence of five Islamic religions and its reflection in the painting of Tabriz Safavid school

نویسندگان [English]

  • Mohamad reza Alizaii 1
  • Majid Khazaii 2
  • Maysam Tarem 3
1 PhD student in Islamic jurisprudence and law, Jiroft branch, Islamic Azad University, Jiroft, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Jurisprudence and Law, Jiroft Branch, Islamic Azad University, Jiroft Branch, Iran
3 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Law, Shahid Bahonar University of Kerman, Shahid Bahonar University of Kerman, Iran
چکیده [English]

Women have different status in the Abrahamic religions. Of course, there is no doubt that all the prophets were defenders of human values ​​and status, including women, and opposed to oppression. In the religion of Islam, all characteristics are expressed equally between men and women, and this shows the talent and ability of women to achieve It is far above perfection and nearness to God. Given that women have often been deprived of their true dignity and rights in various human societies and even in some cases their human personality and dignity has been completely violated, but during different periods of human history, attention has been paid to it. It has also been and always have been the heads of government and thinkers who have always laid down measures and laws in this regard.
Research purposes
1- Studying the dignity of women in the verses of the Quran and the jurisprudence of the five Islamic religions and its reflection in the painting of Tabriz Safavid school
2- An introduction to the dignity of women in the five Islamic religions of Iran and its reflection in the painting of Tabriz Safavid school
Research questions
1- How to preserve the dignity of women in the verses of the Quran and the jurisprudence of the five Islamic religions and its reflection in the painting of Tabriz Safavid school
2- How to adapt the dignity of women and its reflection in the painting of Tabriz Safavid school

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dignity
  • woman
  • Islam
  • five religions
  • Quran
ابن‌قدامه، عبدالرحمن. (بی‌تا). الشرح‌الکبیر. جلد2، بیروت: دارالعربی.
ابن‌قدامه، عبدالله. (بی‌تا). المغنی. تحقیق: جماعه من‌العماء، جلد2، بیروت: دارلکتاب العربی.
امام خمینی، روح‌الله. (1385). صحیفه امام (مجموعه آثار). جلد 5، چاپ چهارم، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
البخاری، محمدبن‌اسماعیل. (1410ه.ق). صحیح‌البخاری. جلد 2 و 6، بیروت: دارالفکر.
بن باز، عبدالعزیزبن‌عبدالله. (1411ه.ق). مجموع الفتاوی و مقالات متنوعه. جلد1، الطبعه الثانیه، عربستان: الإداره العامه للطبع و النشر.
الجزیری. (1419ه.ق). الفقه علی‌المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت (ع). جلد 1، بیروت: دارالثقلین.
حلی، حسن‌بن‌یوسف بن مطهر. (1333ه.ق). منتهی‌المطلب، جلد 1، ناشر: حاج احمد.
حلی، علامه. (1414ه.ق). تذکره‌الفقهاء. جلد 4، الطبعه الاولی، قم: مؤسسه آل‌البیت.
دادخواه، بهاره. (1396). «بررسی شمایل­شناسی نگاره گلنار و اردشیر از شاهنامه بایسنقری و تطبیق آن با نگاره­ها مشابه در مکتب هرات و تبریز دوم». پایان­نامه ارشد، رشته هنرهای تصویری، دانشگاه سپهر.
شهید اول. (1272). ذکری الشیعة فی احکام الشریعه، قم: مؤسسۀ آل‌البیت لاحیاء التراث.
شیخ طوسی. (بی­تا). التبیان فی تفسیر القرآن. جلد 9، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
الصاغرجی، اسعد محمد سعید. (1426ق). الفقه الحنفی و ادلته، جلد 1، الطبعه الرابعه، بیروت: دارالکلم.
صقر، عطیه. (2006م). فتاوی و احکام للمرأه المسلمه. الطبعه الثالثه، بیروت: دارالحکم.
عجلونی، اسماعیل‌بن‌محمد. (1408). کشف‌الخفاء و مزیل اللباس. جلد، 2، الطبعه الثانیه، بی‌جا: دارالکتب العلمیه.
غرناطی، محمدبناحمدبن‌جزّی. (1423). القوانین‌الفقهیه فی تلخیص المالکیه و التنبیه علی‌المذهب‌الشافعی. تحقیق: عبدالکریم الفضیلی، بیروت: المکتبه العصریه.
غزالی. (1426ق). الوجیزه فی‌الفقه‌الإمام‌الشافعی. بی‌جا: المکتبه الصریه.
فضل‌الله، سید محمدحسین. (1389). زن از نگاه دیگر. ترجمه: مجید مرادی، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل (وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی).
فیاض، شیخ محمد اسحاق. (1428.ق). نموذج لمجموعه اسئله حول موقع المرأه فی‌النظام الاسلامی السیاسی. الطبعه االرابعه، بی‌جا: بی‌نا.
الفیاض، محمداسحق. (بی‌تا). منهاج الصالحین، جلد 1، الطبعه الولی، قم: مکتبه معظم له.
قرضاوی، یوسف. (بی‌تا). من هدی الأسلام فتاوی المعاصره، جلد 3، الطبعه الثالثه، قاهره: دارالقلم.
القشیری، مسلم. (1407.ق). صحیح مسلم بشرح النووی. الطبعه الثانیه، بیروت: دارالکتب العربی.