ایجاد مکان شهری با توجه به رویکردهای بوم شناسی سیمای سرزمین (مطالعه موردی: دریاچه شهدای خلیج فارس تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.22034/ias.2020.250092.1364

چکیده

در دهه­های اخیر و با توجه به وخامت اوضاع محیط زیستی در سطح جهان، توجه به مسائل محیط زیستی و بوم­شناختی مورد توجه نظریه­پردازان، برنامه­ریزان و طراحان شهری قرار گرفته است. متخصصان مکان شهری نیز از این قاعده مستثنی نبوده­اند. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدلی مفهومی برای تبیین ارتباط بین نظریه مکان شهری و بوم­شناسی سیمای سرزمین و سپس تبدیل این مدل به الگو انجام شده است. در الگوی ارائه شده در این پژوهش با بهره­گیری از رویکردهای بوم­شناسی سیمای سرزمین، ایجاد مکان شهری با تعیین جایگاه مؤلفه­های دخیل در آن انجام گرفته است. الگوی ارائه شده، تحت عنوان الگوی مکان بوم­شناختی، دارای چهار مؤلفه کالبدی، فعالیتی، معنایی و بوم­شناختی می­باشد. برای هر مؤلفه تعدادی معیار تعیین شده است که در کل شامل دوازده معیار می­باشد. این معیارها عبارتند از: بوم­شناسی سیمای سرزمین، دسترسی، مقیاس انسانی، خوانایی، انعطاف­پذیری، زیبایی بصری، آسایش محیطی، امنیت و ایمنی، فعالیت­پذیری، توجه به اقتصاد، غنای حسی و هویت. دریاچه شهدای خلیج فارس به عنوان نمونه موردی پژوهش انتخاب گردیده و میزان انطباق آنها با الگوی مکان بوم­شناختی به روش ANP بررسی شده است. نتیجه بررسی­ها نشانگر میزان انطباق زیاد آن در حال حاضر، با الگوی ارائه شده می­باشد ولی با توجه به اهمیت روند تغییرات در اصول بوم شناسی سیمای سرزمین، اصلاح روندهای بوم­شناختی به منظور عدم کاهش کیفیت این مکان شهری توصیه می­گردد.
اهداف پژوهش:

تبیین الگو در شناسایی روند ایجاد مکان شهری با رعایت اصول بوم­شناسی سیمای سرزمین.
ارائه مدل مفهومی در تبیین ارتباط بین نظریه مکان شهری و بوم­شناسی سیمای سرزمین.

سؤالات پژوهش:

چگونه می­توان الگویی برای ایجاد مکان شهری با در نظر گرفتن اصول بوم­شناسی سیمای سرزمین ارائه کرد؟
راهکارهای ایجاد تعامل بین مباحث مربوط به ایجاد مکان شهری و بوم­شناسی سیمای سرزمین چیست؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Creating an Urban Place According to the Ecological Approaches of the Landscape (Case study: Persian Gulf Martyrs Lake)

نویسندگان [English]

  • Nima Sayad 1
  • Hossein Zabihi 2
  • Zahra Sadat Saeideh Zarabadi 2
1 Ph.D. Candidate in Urban Development, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Urban Development, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In recent decades, due to the deterioration of the environmental situation in the world, attention to environmental and ecological issues are considered by theorists, planners and urban designers; in this regard, urban location experts are not exempted from this rule. The current research has been accomplished with the aim of presenting a conceptual model to explain the relationship between the theory of urban place and the ecology of the landscape and then turning this exemplary into a model. In the model presented in this research, by using the ecological approaches of the landscape, the creation of an urban place has been done by determining the location of the components involved in it. The presented model, under the title of ecological place model, has four physical, activity, semantic and ecological components. A number of criteria have been determined for each component, which includes twelve criteria in total. These criteria are: landscape ecology, accessibility, human scale, readability, flexibility, visual beauty, environmental comfort, security and safety, activity, attention to economy, sensory richness and identity. The Persian Gulf Martyrs Lake was selected as a case study and their compliance with the model of the ecological site was investigated using the ANP method. The results of the investigations show that it conforms to the presented model, but due to the importance of changes in the ecological principles of the landscape, it is recommended to modify the ecological trends in order not to reduce the quality of this urban place.
Research objectives:

Explaining the pattern in identifying the process of creating an urban place by observing the principles of landscape ecology.
Presenting a conceptual model to explain the relationship between the theory of urban place and the ecology of the landscape.

Research questions:

How can we present a model for creating an urban place by considering the ecological principles of the landscape?
What are the solutions to create interaction between the topics related to the creation of urban place and the ecology of the landscape?

کلیدواژه‌ها [English]

  • public space
  • urban place
  • landscape ecology
  • ecological place

مراجع

ادیب، مرتضی؛خراسانی­زاده، محسن و یوسفی نجف آبادی، مریم. (1395). "معماری منظر دریاچه چیتگر، فرآیند طراحی و چالش های اجرایی"، مجموعه مقالات دومین همایش ملی معماری منظر، 19-20، صص 47-56. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
رفیعیان، مجتیی؛ سیفایی، مهسا. (1384). "فضاهای عمومی شهری؛ بازنگری و ارزیابی کیفی"، هنرهای زیبا، 23شماره، صص 42-35.
شعبانی، نگین و دیگران. (1389). "معرفی و کاربرد رویکرد بوم شناسی سیمای سرزمین در مقیاس شهر. نمونه موردی: شهر تهران"، علوم و تکنولوژی محیط زیست. شماره 12، صص 197-185.
نوربرگ- شولتز، کریستین. (1382). معماری: معنا و مکان، ترجمه: ویدا نوروز برازجانی، تهران: جان جهان.
Botequilha, K. & Ahern, A. (2002). Applying Landscape Ecological Concepts and Metrics in Sustainable Landscape Planning, Landscape and Urban Planning, 59(1), 65-93.
Casey, E.S. (2003). The Fate of Place: A Philosophical History, Berkeley: University of California.
Forman, R.T.T. (1995). Land Mosaics: The Ecology of Landscape and Region, UK: Cambridge University Press.
Forman, R.T.T. & Godron, M. (1986). Landscape ecology, New York: John Wiley & Sons.
Google earth V 7.1.2.2019 (17 June 2010- 25 June 2019). Tehran, Iran. 35˚44ʼ41.23ʼʼ N, 51˚12ʼ50.81ʼʼ E, Eye alt 14239 ft. DigitalGlobe2019. http://www.earth.google.com [September 15, 2019].
Logon, J. & Molotch, H. (1987). Urban Fortunes: The Political Economy of Place, Berkeley: University of California.
Nassauer, J.I. (1997). Culture and Landscape Ecology: Insights for Action, Washington: Island Press.
Risser, P.G.& Karr, J.R. & Forman, R.T.T. (1984). Landscape ecology: directions and approaches, Illinois: Illinois Natural History Society.
Seamon, D. (1982), The Phenomenological Contribution to Environmental Psychology, Environmental Psychology, 2(2), 119-140.
Zonneveld, I.S. (1972). Land Evaluation and Landscape Science, Netherlands: International Institute for Aerial Survey and Earth Sciences.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار