وحدت امت اسلامی رویارویی تمدن ها: بررسی موردی تصاویر فرضیه حج در نگارگری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجویی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دکتری تخصصی، استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/ias.2020.248214.1341

چکیده

فریضه حج، در فرهنگ اسلامی، نمادی از وحدت امت اسلامی است. با توجه به اهمیت آن در جوامع اسلامی و نزد هنرمندان اسلامی در بسیاری از آثار هنری نمود یافته که بی­شک یکی از آنها هنر نگارگری است. وحدت امت اسلامی این است که همه مسلمانان با وجود دیدگاه­ ها و سلیقه ­های متفاوت، در برابر دشمنان مشترک یکدست و هماهنگ و منسجم عمل کنند. وحدت به معنای کنار گذاشتن مذاهب و آرای آن و ایجاد مذهب جدید نیست. امروزه دشمنان اسلام، نه تنها مسلمانان، بلکه اسلام و قرآن و آرمان­ های ارزشمند اسلامی را نشانه گرفته‌اند. در این میان برخی افراد جاهل و متعصب با استناد به دلایلی بی‌اساس، همبستگی امت پیامبر(ص) را برهم می‌زنند و از این طریق اسلام‌ستیزان را به اهدافشان نزدیک می‌کنند. امام موسی صدر، یکی از شخصیت­ هایی است که مبانی وحد اسلامی را بررسی کرده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده ­های منابع کتابخانه­ ای به رشته تحریر درآمده است. یافته ­های پژوهش حاکی از این است که فریضه حج یکی از جلوه گاه های وحدت اسلامیست و می تواند نمادی برای معرفی تمدن اسلامی به دیگر تمدن­ها باشد.

اهداف پژوهش:
1. بررسی مبانی دینی (فقهی،کلامی و اخلاقی) اصل وحدت در امت اسلامی  با محوریت اندیشه امام موسی صدر.
2. بررسی وحدت اسلامی در فریضه حج در نگارگری.

سؤالات پژوهش:
1. در اندیشه امام موسی صدر، وحدت اسلامی چه جایگاهی دارد؟
2. مفهوم حج چه بازتابی در هنر نگارگری یافته است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Unity of the Islamic Ummah and the Encounter of Civilizations: A Case Study of Hajj Hypothesis Images in Painting

نویسندگان [English]

  • Morteza Pour Mollaii 1
  • Rahmat Farahzadi 2
1 PhD Candidate, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Imam Khomeini Memorial Branch, Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 PhD, Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Imam Khomeini Memorial Branch, Rey, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Hajj, in Islamic culture, is a symbol of the unity of the Islamic Ummah. Due to its importance in Islamic societies and among Islamic artists, it has appeared in many works of art, one of which is undoubtedly the art of painting. The unity of the Islamic Ummah is that all Muslims, despite their different views and tastes, act unitedly and harmoniously against common enemies. Unity does not mean abandoning religions and their opinions and creating a new religion. Today, the enemies of Islam target not only Muslims, but also Islam, the Qur'an and valuable Islamic ideals. In the interim, a number of unaware and prejudiced people disrupt the unity of the Prophet's Ummah by citing baseless reasons and thus bring the anti-Islamists closer to their goals. Imam Musa Sadr is one of the personalities who investigated the foundations of Islamic unity. The present research has been written in a descriptive and analytical way while relying on data from library sources. The research findings indicate that Hajj is one of the manifestations of Islamic unity and can be a representation of the Islamic civilization to other nations.

Research aims:
1. Examining the religious foundations (jurisprudence, theology and ethics) of the principle of unity in the Islamic Ummah with a focus on the thoughts of Imam Musa Sadr.
2. Examining Islamic unity in performing Hajj in paintings.

Research questions:
1. What is the position of Islamic unity in Imam Musa Sadr's notions?
2. How is the concept of Hajj reflected in the art of painting?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Foundations
  • Unity of the Islamic Ummah
  • Imam Musa Sadr
  • Hajj
  • Painting
قرآن کریم
آقانوری، علی. (1387). امامان شیعه و وحدت اسلامی، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
اصول الوحده الاسلامیه، منظومه الاعلام الاسلامی. (1404). بیروت: الطبعه الاولی.
بهدار، محمدرضا. (1397). «مبانی نظری وحدت امت اسلامی از منظر امیر المومنین علی(ع)»، پژوهش­های نهج البلاغه، شماره 57، صص. 190-167.
جمشیدی، محمدحسین و ایران­ نژاد، ابراهیم. (1391). «ویژگی­ های همبستگی و وحدت اسلامی در اندیشه امام خمینی(ره)»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره 2، صص. 186-161.
جوهری، اسماعیل بن حماد. (1407م). الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، چاپ چهارم، بیروت: دارالعلم.
دهخدا، علی اکبر. (1373). لغت­نامه دهخدا، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
شایسته ­فر، مهناز. (1389). «مناسک حج در نگارگری اسلامی و نقش آن در همبستگی ملی و وحدت اسلامی»، مطالعات فرهنگ- ارتباطات، شماره12، صص. 85-65.
شریفی، علی؛ شریفی، عارف. (1396). «تأثیر ایدئولوژیک رویداد حج در تقریب مذاهب اسلامی»، همایش بین المللی حقوق علوم سیاسی و معارف اسلامی.
صدر، امام موسی صدر. (1384). ادیان در خدمت انسان، ترجمه گروه مترجمان، تهران: مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی امام موسی صدر.
صدر، الامام السید موسی الصدر. (1996). محطات تاریخیة، ایران، نجف، لبنان: مرکز الامام موسی الصدر للابجاث و الدراسات.
طریحی. (1408ق). مجمع البحرین، جلد چهارم، چاپ دوم، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
غرر الحکم و درر الکلم. (1360). شرح جمال­الدین محمد خوانساری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قمی، علامه محمدتقی. (1372). منادیان تقریب، قم: نشر الهادی.
فراهیدی، خلیل احمد. (1409ق). کتاب العین، جلدسوم، چاپ دوم، قم: موسسه دارالهجره.
مختاریان،حبیبه؛ اکبرزاده، فائزه. (1399). «حج و بررسی اهداف فردی و اجتماعی آن»، تاریخنامه خوارزمی، شماره 30، صص. 68-59.
نعماتی، عبدالعزیز. (1382). «فریضه حج در اسلام»، ندای اسلام، شماره16، صص. 13-1.
واعظ ­زاده، محمد. (1374). زندگی آیت‌الله‌العظمی بروجردی، قم: مجمع تقریب مذاهب اسلامی.