عوامل ساده نویسی در متون مصور دوران قاجار با تاکید بر آثار طالبوف تبریزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

2 دکتری تخصصی، دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

10.22034/ias.2020.247878.1346

چکیده

عصر قاجار به لحاظ چاپ و نشر آثار مصور و تجلی تصویر در معماری، نقاشی، موسیقی، نگارگری، تذهیب و غیره، عصر ویژه‌ای است. ادبیات نیز محمل مناسبی برای این موضوع است؛ اما وقتی زبان، موضوع بحث سبک‌شناسانه باشد، بهره بردن شاعر و نویسنده از صور خیال و صنایعی مانند استعاره، تشبیه و مجاز، نوعی نگارگری در کلام است و طالبوف از این منظر، نویسندۀ تصویرگری محسوب می‌شود. طالبوف تبریزی از نویسندگان و روشنفکران ایرانی مهاجر به قفقاز است که با نگارش آثار ادبی و سیاسی خود، سهم زیادی در روشنگری و گسترش اندیشه ­های نوین ادبی و سیاسی در بین ایرانیان دارد. او در آثارش ضمن بحث دربارۀ مسائل علمی جدید و سیاست و آزادی و قانون، لزوم ساده ­نویسی و رهایی از عبارت­ پردازی ­ها و تکلفات پیشین را در نثر گوشزد می ­کند. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده­ های منابع کتابخانه ­ای انجام شده است. بررسی ­ها نشان داد که در سطح زبانی، ترجمه لفظ به لفظ اصطلاحات و عبارات ترکی به فارسی، استفاده از کلمات خارجی با تلفظ روسی یا ترکی، مطابقت صفت با موصوف به سیاق زبان عربی، کاربرد ضمیر «او» برای غیر انسان و استفاده از «به» در معنی «برای» بسامد زیادی در آثار طالبوف دارند. در سطح ادبی نیز اقتباس و استشهاد­ به آیات و اشعار و به ره­گیری از ضرب‌المثل برای تبیین موضوع، ویژگی اصلی آثار وی هستند.

اهداف پژوهش:
1. بررسی ویژگی های سبکی آثار طالبوف در دو سطح زبانی و ادبی است.
2. بررسی عوامل ساده­ نویسی در متون مصور دورۀ قاجار.

سؤالات پژوهش:
1. آثار ادبی طالبوف تبریزی دارای چه ویژگی ­های زبانی و ادبی است؟
2. چه عواملی در ساده نویسی متون مصور دورۀ قاجار نقش داشته است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Features of Simple Writing in Illustrated Texts of the Qajar Era with an Emphasis on the Works of Talibov Tabrizi

نویسندگان [English]

  • Seyed Hassan Fazeli 1
  • Reza Sadeghi Shahpar 2
1 P. H. D., student, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran.
2 P. H. D., Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

The Qajar era is a special era in terms of printing and publishing illustrated works and the manifestation of images in architecture, drawing, music, painting and gilding. Literature is also a suitable vehicle for this issue; on the other hand, when language is the subject of stylistic discussion, the poet and writer's use of imagination and techniques such as metaphor, simile, and allegory can be compared to painting in words; thus, Talibov is considered an illustrator writer. Talibov Tabrizi is one of the Iranian writers and intellectuals who immigrated to the Caucasus and by writing his literary and political works, made a great contribution to enlightening and distributing new literary and political ideas among Iranians. In his works, while discussing new scientific issues, politics, freedom and law; he points out the need to simplify writing and dispose of previous phrases and problems in prose. The present research has been carried out in a descriptive and analytical way by relying on the data of library sources. The studies presented that at the linguistic level, the word-for-word translation of Turkish terms and phrases into Persian, the use of foreign words with Russian or Turkish pronunciation, the matching of adjectives with adjectives in the context of the Arabic language, the use of the pronoun "he" for non-humans and the useof "to" in the meaning of "for" they have a high frequency in Talibov's works. At the literary level, adaptation and references to verses and poems and use of proverbs to explain the subject are the main features of his works.

Research aims:
1. The investigation of the stylistic features of Talibov's works is on two linguistic and literary levels.
2. Investigating the elements of simple writing in illustrated texts of the Qajar period.

Research questions:
1. What are the linguistic and literary characteristics of Talibov Tabrizi's literary works?
2. What factors played a role in the simplification of illustrated texts of the Qajar period?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Illustration
  • Illustrated Texts
  • Talibov Tabrizi
  • Stylistics
آجودانی، ماشاء­الله. (1385). یا مرگ یا تجدد، چاپ سوم، تهران: اختران.
آدمیت، فریدون. ‌(1363). اندیشه‌های طالبوف تبریزی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دماوند.
آرین‌پور، یحیی. (1372). از صبا تا نیما، چاپ پنجم، تهران: زوار.
بالایی، کریستف و میشل کویی، پرس. (1378). سرچشمه‌های داستان کوتاه فارسی، ترجمه احمد کریمی حکاک، چاپ اول، تهران: انتشارات معین و انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران.
جباری، فاطمه و مراثی، محسن. (1392). مطالعه تطبیقی تصاویر نسخ چاپ سنگی و کاشی‌های مصور دوره قاجار، نشریه هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی، دوره18 ، شماره 1، صص. 68-57.
حسینی ­راد، عبدالمجید و خان­سالار، زهرا. (1384). «بررسی کتاب­ های چاپ سنگی مصور دوره قاجار»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 23، صص. 86-77.
سرودی، سرور. (1383). «سیر مشروطه ­خواهی در ادبیات»، در: انقلاب مشروطیت؛ سری مقالات دانشنامه ایرانیکا، زیر نظر احسان یارشاطر، ترجمه پیمان متین، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر، صص. 175-163.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. ‌(1390). با چراغ و آینه: در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران، چاپ اول، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1386). کلیات سبک­ شناسی، چاپ دوم، تهران: میترا.
طالبوف، عبدالرحیم. (1356). کتاب احمد(3 جلد باضافه رسالات و...)، با مقدمه و حواشی باقر مومنی، چاپ دوم، تهران: شبگیر.
طالبوف، عبدالرحیم. (1357). آزادی و سیاست‌ (ایضاحات در خصوص آزادی و سیاست طالبی)، به کوشش ایرج افشار، چاپ اول، تهران: انتشارات سحر.
طالبوف، عبدالرحیم. (1310).  نخبه سپهری، استانبول، مطبعه اختر.
طالبوف، عبدالرحیم. (1310). پندنامه مارکوس، استانبول، مطبعه اختر.
طالبوف، عبدالرحیم. (1311). رساله فیزیک، استانبول، مطبعه اختر.
طالبوف، عبدالرحیم. (1312). رساله هیئت جدیده، استانبول، مطبعه اختر.
طالبوف، عبدالرحیم. (1329). سیاست طالبی، تهران: آگه.
طالبوف، عبدالرحیم. (1311). سفینه طالبی یا کتاب احمد(ج۱)، استانبول: مطبعه اختر.
طالبوف، عبدالرحیم. (1312). سفینه طالبی یا کتاب احمد(ج۲)، استانبول: مطبعه اختر.
طالبوف، عبدالرحیم. (1324). مسائل الحیات(جلد سوم کتاب احمد)، تفلیس.
طالبوف، عبدالرحیم. (1323). مسالک­المحسنین، قاهره.
طالبوف، عبدالرحیم. (1325). ایضاحات در خصوص آزادی، تهران: نو.
میرعابدینی، حسن. (1383). صد سال داستان‌نویسی ایران، چاپ سوم، تهران: چشمه.