تعامل فرانقش ها در گفتمان جزیره سرگردانی و شاهنامه فردوسی ابراهیم سلطان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان، ایران

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

10.22034/ias.2020.241954.1308

چکیده

نظریة نقش‌گرا، رویکردی است که برای توصیف و تحلیل متن به‌کار می­رود. این رویکرد با بررسی ساختار جمله، انواع متفاوت فرایندها و کارکرد، آن‌ها را در جمله تبیین می­کند. بر این مبنا فرستنده، تجارب، اندیشه­ها و برداشت­های خویش را از حوادث و پدیده­های جهان بیرون و درون به مخاطب عرضه می­کند. در دیدگاه هلیدی فرض بر این است که الگوهای تجربه در قالب فرایندها و ازطریق فرانقش اندیشگانی در زبان بازنمایی می­شود. براین اساس می­توان به‌وسیلۀ بررسی انواع فرایندهای موجود در افعال و تعیین بسامد وقوع آن‌ها در داستان، از تجارب، تفکرات و دنیای درون نویسنده آگاه شد. در پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی به بررسی فرایندهای به‌کاررفته در رمان جزیرۀ سرگردانی و شاهنامۀ فردوسی نسخۀ دست­نویس ابراهیم سلطان پرداخته شده است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد سیمین دانشور در رمان جزیرۀ سرگردانی، ضمن توصیف تحولات سیاسی اجتماعی دوران معاصر، دیدگاه­های زنانۀ خود را در شخصیت هستی، انعکاس داده است و با استفاده از فرایندهای مادی و رابطه­ای به توصیف و نقل حوادث پرداخته است و توانسته دیدگاه­های خود را دربارۀ اوضاع اجتماعی و جایگاه و نقش زن نشان دهد. همچنین فردوسی در داستان­های هفت­خوان، فرایندهای مادی را بیشتر به‌کار برده است که به‌دلیل تناسب موضوع و ساختار حماسی شاهنامه است. سراینده، حالات و ویژگی­های مشارکین را در هر خوان با فرایند مادی توصیف کرده است تا خواننده بتواند درکی ملموس و عینی از داستان داشته باشد.
اهداف پژوهش:

شناسایی تبیین فرایندها در داستان جزیرۀ سرگردانی و شاهنامۀ نسخۀ ابراهیم سلطان.
بررسی رابطۀ بین متن و توصیفات ادبی بر مبنای بسامد انواع فرایندها در داستان جزیرۀ سرگردانی و شاهنامۀ نسخۀ ابراهیم سلطان.

سؤالات پژوهش:

کدام یک از فرایندها در رمان جزیره سرگردانی و هفت­خوان شاهنامۀ فردوسی نسخۀ ابراهیم سلطان بیشتر به کار رفته است؟
نقش و کارکرد فرایندها در رمان جزیرۀ سرگردانی و شاهنامۀ ابراهیم سلطان چگونه است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interaction of Meta-Function in Wandering Island and Ibrahim Sultan’s Shāhnāmeh

نویسندگان [English]

  • Saeid Azizpour 1
  • Mohammad sadegh Basiri 2
  • Mohammad Reza Sarfi 3
1 Kerman Shahid Bahonar University Facuity of Literature and Humanities, Department of Persian Language and Literature, kerman, Iran
2 Kerman Shahid Bahonar University Facuity of Literature and Humanities Department of Persian Language and Literature
3 Kerman Shahid Bahonar University Facuity of Literature and Humanities, Department of Persian Language and Literature
چکیده [English]

In linguistics functional theory is an approach to describe and analyze the texts. In this approach, for discourse analysis, three meta- functions entitled experiential, interpersonal and textual are considered. By examining the structure of the sentence, this approach explains the different types of processes and their function in the sentence, and on this basis, the sender of message presents his experiences, thoughts and perceptions of events and phenomena in the inner world and outside. According to Halliday viewpoint, it is assumed that patterns of experience are represented in the form of processes and through the role of thought in language. As a result, one can become aware of the author's experiences, thoughts, and world by examining the different processes in verbs and determining how often they occur in the story. Therefore, considering this question and the close relationship between mind and language, the present study examined the processes used in the novel Wandering Island through the method of qualitative content analysis. The results show in this novel Simin Daneshvar, while portraying the socio-political developments of the contemporary era, reflected her feminine views in the personality of Hasti and used material and relational processes to describe and narrate the events. She was able to speak about the social situation and the status and role of women as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Functional theory
  • Ideational meta-function
  • Simin Daneshvar
  • Wandering Island
  • Ibrahim Sultan’s Shāhnāmeh
ابراهیم سلطان. (1398). شاهنامۀ ابراهیم سلطان، به کوشش فیروزه ع‍ب‍دال‍له‌ی‍وا و چالز پیتر ملویل، تهران: فرهنگستان هنر.
ایشانی، طاهره و لطیف، نرگس. (1394). «بررسی و تحلیل سبک­شناختی فعل در غزل­های تعلیمی سعدی با رویکرد زبان شناسی نقش گرا»، مجلة پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، دورۀ 7، شمارۀ 25، صص108-85.
دانشور، سیمین. (1372). جزیرة سرگردانی. چاپ یازدهم، تهران: انتشارات خوارزمی.
فتوحی، محمود. (1390). سبک شناسی. تهران: انتشارات سخن.
فضائلی، سیده مریم و ابراهیمی، شیما. (1393). « تحلیل سبک­شناختی داستان هفت­خوان رستم شاهنامه در چارچوب دستور نقش‌گرای نظام­مند هلیدی». فصلنامۀ مطالعات زبان و گویش­های غرب ایران، شمارۀ 4، صص 142-119.
گلشیری، هوشنگ. (1376). جدال نقش با نقاش در آثار سیمین دانشور. تهران: انتشارات نیلوفر.
مهاجر، مهران و نبوی، محمد. (1376). به سوی زبانشناسی شعر، تهران: نشر مرکز.
میرصادقی، جمال. (1376). ادبیات داستانی، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.
نویدی، عبدالوحید. (1395). الأسلوبیة فی رثائیات عند شریف رضی و هندی و جواهری (دراسة مقارنة)، رساله دکتری، جامعة تهران.
Halliday, M., Matthiessen, C. M., & Matthiessen, C. (2014). An introduction to functional grammar. Routledge.
Halliday, M. A. K. (1978). Language as social semiotic: The social interpretation of language and meaning. Hodder Arnold.
Halliday, M. A. K., & Hasan, R. (1989). Language, context, and text: Aspects of language in a social-semiotic perspective.
Halliday, M.A.K. (1994) an introduction to functional grammar revised by Christian M.I.M. Matthiessen. New York: Arnold.
Leech, G. N. and M. H. Short. (1981). Style in fiction, London: Longman.
Simpson, P. (2004). Stylistics: A resource book for students. Psychology Press.
Thompson, G. (2114). Introducing functional grammar. 2nd edition. Oxford university press.