واکاوی مفهوم تعهد در نگاره های داستان هزار و یکشب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 دکتری تخصصی، دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

3 دکتری تخصصی، دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران.

10.22034/ias.2020.240559.1304

چکیده

هر جامعه ­ای برای دستیابی به نظم و ثبات اجتماعی و سیاسی، نیازمند پای­بندی افراد به قوانین و هنجارهای مورد تأیید موجود در آن جامعه است؛ از‌ این‌ رو می­توان از مفهوم تعهد به‌عنوان یکی از محوری­ترین ارکان سرمایه اجتماعی یاد کرد. سرمایه اجتماعی مجموعه‌ای از هنجارها، ارزش‌ها و تعهدات اخلاقی است که رفتارهای متقابل افراد در چارچوب آن‌ها شکل می‌گیرد و موجب تسهیل روابط اجتماعی می‌گردد. این مفهوم از دیرباز در جامعه ایران مطرح بوده و انعکاس آن را می­ توان در آثار ادبی برجای‌مانده از ادوار گذشته مشاهده کرد. «هزار و یک شب» از‌جمله متون پیش از دوره هخامنشیان است که علاوه‌بر مسائل ادبی و سیاسی به لحاظ مسائل اجتماعی و اخلاقی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و در حوزه‌ سرمایه اجتماعی حاوی عناصر و مؤلفه‌های قابل توجهی است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده­ های منابع کتابخانه ­ای انجام شده است. در این پژوهش یکی از ‌شاخصه‌های‌ اصلی سرمایه اجتماعی (تعهد) بررسی شده و عملکرد‌ این شاخص در زمینه‌سازی مشارکت و رفع مشکلات سیاسی و اجتماعی در ژرفای حکایات متن تبیین شده است که بدون تردید آگاهی از این یافته‌ها می‌­تواند به عنوان راهکاری در برقراری روابط اجتماعی مناسب و دست­یابی به سرمایه اجتماعی مفید باشد. نتایج حاصل در این پژوهش تعهد به تأمین امنیت، تعهد به عدالت و تعهد به مشارکت است. این مقوله را می­ توان در نگاره­ های داستان­ های هزار و یک شب نیز مشاهده کرد.

اهداف پژوهش
1. بازشناسی مفهوم تعهد در داستان­ های هزار و یک شب.
2. بررسی مفهوم تعهد در نگاره ­های مروبط به داستان ­های هزار و یک شب.

سوالات پژوهش
1. مفهوم تعهد در نگاره ­های «داستان­ های هزار و یک شب» چه انعکاسی یافته است؟
2. مفهوم تعهد چه بازتابی در «داستان­ های هزار و یک شب» دارد؟

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Concept of "Commitment" in the Illustrations of the Stories of One Thousand and One Nights

نویسندگان [English]

  • Nasrin Fana Fellahi 1
  • Parvaneh Adelzadeh 2
  • Kamran Pashaei Fakhri 3
1 P. H. D., student of Persian language and literature, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
2 P. H. D., Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
3 P. H. D., Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

In order to achieve social and political order and stability, society needs individuals to adhere to the approved laws and norms in that society; Therefore, the concept of commitment can be mentioned as one of the most central pillars of social capital. Social capital is a set of norms, values and moral obligations that form the mutual behavior of people within their framework and facilitate social relations. This concept has existed in Iranian society for many ages and its reflection can be seen in the literary works remaining from past periods. "One Thousand and One Nights" is one of the literary works remaining from before the Achaemenid period, which, in addition to literary and political issues, beholds social and moral issues and contains significant elements and components in the field of social capital. This research is accomplished by a descriptive and analytical method and relying on the data of library sources. In this research, one of the main indicators of social capital (commitment) has been investigated; moreover, the performance of this indicator in arranging the context for participation and solving political and social problems has been explained in depth regarding the stories of the text, which without a doubt, awareness of these findings can be used as a solution in establishing relationships; therefore, it is appropriate to socialize and gain social capital. The results of this research are commitment to security, commitment to justice and commitment to participation. This category can also be seen in the illustrations of the stories of One Thousand and One Nights.

Research aims:
1. Recognizing the concept of commitment in the stories of One Thousand and One Nights.
2. Examining the concept of commitment in the paintings related to the stories of One Thousand and One Nights.

Research questions:
1. How is the concept of commitment reflected in the paintings of “One Thousand and One Nights”?
2. What is the reflection of the concept of commitment in the story of "One Thousand and One Nights"?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Capital
  • Commitment
  • One Thousand and One Nights
  • Discipline Literature
قرآن مجید.
اختر محققی، مهدی. (1387). مدیریت و سرمایه اجتماعی، تهران: علمی.
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا. (1384). مشارکت اجتماعی در ایران، تهران: انتشارات کیهان.
تاجبش، غلام­رضا؛ جوانمرد، کرم‌اله و طرفی، علی­رضا. (1392)، «تحلیل رابطه بین سرمایه اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی در شهر حمیدیه»، مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 33، صص. 45-13.
دشت­گل، هلنا شین. (1384). «نسخه خطی و مصور هزار و یک شب بازمانده دربار عهد ناصری»، مجله کتاب ماه هنر، شماره80، صص. 140-132.
دلشاد تهرانی، مصطفی. (1385). سیره نبوی، دفتردوم، سیره اجتماعی، تهران: انتشارات دریا.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.
راموز، ملیحه. (1383). «تربیت دینی و امنیت اجتماعی»، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره سوم.
سنجری، احمدرضا. (1375). «تعهد شغلی مدیران آموزشی»، فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش، شماره 14، دوره پنجم، 36.
شب ­زنده ­دار، محمد. (1372). گزیده افسانه ­های هزار ویک شب، تهران: انتشارات ناس و گل.
طسوجی، عبداللطیف. (1391). هزار و یک شب، چاپ دوم، تهران: انتشارات طلایی.
علی­خانی، قاسم. (1382). «عدالت قرآنی در اندیشه­ نصر حامد ابوزید»، مقالات و بررسی­ها، دفتر 74.
عماره، محمد. (1383). امنیت اجتماعی در اسلام، تهران: نگاه.
غفاری، غلامرضا. (1390). سرمایه اجتماعی و امنیت انتظامی، چاپ اوّل، تهران: انتشارات جامعه­شناسان.
کلمن، جمیز. (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، چاپ اوّل، تهران: نشر نی.
گروسی، سعیده. (1386). «بررسی رابطه اعتماد اجتماعی و احساس امنیت»، فصلنامه دانش انتظامی، سال نهم، شماره دوم.
مطهری، مرتضی. (1389). عدل الهی، جلد1، چاپ هفدهم، قم: صدرا.
ولی‌پور زرومی، سید حسین. (1381).  «درآمدی بر بنیادهای اجتماعی امنیت»، راهبرد، شماره 26، صص. 134-157. 
یعقوبی، داریوش. (1388). درک ایرانیان از عدالت، تهران: نشر جامعه ­شناسان.