تاثیر مضامین غزلیات حافظ بر استعاره های تصویری اشعار هوشنگ ابتهاج (با تاکید بر نسخه مصور حافظ مرکز بین المللی میکرو فیلم نور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی اراک، اراک، ایران.

2 دکتری تخصصی، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی اراک، اراک، ایران.

10.22034/ias.2020.228717.1236

چکیده

هوشنگ ابتهاج (سایه)، شاعر غزل­سرای معاصر که در سرودن شعر، به سبک «نیمایی» نیز دارای آثاری موفق است، بیشتر از هر شاعر غزل­سرای معاصر دیگری، مورد توجه شاعران و استادان صاحب ­نام قرارگرفته و آثارش مورد تحسین و تشویق آنان بوده است. مضامین گیرا و دلکش، تشبیهات و استعارات و صورخیال بدیع، زبان روان و موزون و خوش ترکیب و هم­آهنگ با غزل، از ویژگی­ های شعر سایه است. او در سبک شعر حافظ نیز، طبع ­آزمایی کرده، و شعرهایی با درون­مایه و محتوای تازه و ابتکارآمیز سروده است؛ به­ طوری­که در بسیاری از اشعار وی می توان تأثیر حافظ در مضمون­ سازی­ های وی را مشاهده کرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و به تکیه بر داده ­های منابع کتابخانه­ ای انجام شده است. یافته ­های پژوهش با تکیه بر نسخه مصور حافظ در مرکز بین­ المللی میکرو فلیم نور، حاکی از تأثیرگذاری عمیق حافظ بر مضامینی است که هوشنگ ابتهاج برای شعر خود برگزیده است. کاربرد استعاره ­های تصویری یکی از مختصات غزلیات حافظ است که در اشعار هوشنگ ابتهاج نیز دیده می ­شود.

اهداف پژوهش:
1. واکاوی مضامین غزلیات حافظ و اشعار هوشنگ ابتهاج.
2. بررسی تأثیر مضمون­ سازی حافظ بر استعاره­ های تصویری در شعر هوشنگ ابتهاج.

سؤالات پژوهش:
1. مختصات اصلی غزلیات حافظ و اشعار هوشنگ ابتهاج چیست؟
2. مضمون­ سازی در غزلیات حافظ چه تأثیری بر استعاره ­های تصویری در شعر هوشنگ ابتهاج داشته است؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of the Concepts of Hafez's Lyrical Poems on the Visual Metaphors of Houshang Ebtehaj's Poems (with Emphasis on the Illustrated Version of Hafez International Noor Micro Film Center)

نویسندگان [English]

  • Gholam Abbas Nafissi 1
  • Mohamad Ali Davod Abadi 2
  • Ali Server Yaghoubi 2
1 P.H.D student in Persian literature, Arak Branch, Arak Islamic Azad University, Arak, Iran.
2 Ph.D., Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Arak Branch, Arak Islamic Azad University, Arak, Iran.
چکیده [English]

Houshang Ebtehaj (Sayeh), a contemporary lyric poet who also has successful works in composing poetry in the "Nimai" style, has been noticed more than any other contemporary lyrical poet by famous poets and masters and his works have been admired and encouraged. Attractive and charming themes, similes and metaphors and novel images, fluent and rhythmic language, well-composed and all in tune with the sonnet, are the characteristics of his poetry. He has also experimented with Hafez's poetry style, and has written poems with new and innovative themes and content; as in many of his poems can be seen the influence of Hafez in his thematic compositions. The present research is composed by descriptive and analytical methods by relying on the data of library resources. The findings of the study, based on the illustrated version of Hafez at the International Center for Microfilm Noor, indicate Hafez's profound influence on the themes that Houshang Ebtehaj has chosen for his poetry. The use of pictorial metaphors is one of the characteristics of Hafez's lyric poems, which can also be seen in Houshang Ebtehaj's poems.

Research aims:
1. Analysis of the themes of Hafez's lyric poems and poems by Houshang Ebtehaj.
2. Investigating the effect of Hafez's thematicization on pictorial metaphors in Houshang Ebtehaj's poetry.

Research questions:
1. What are the main characteristics of Hafez's lyric poems and Houshang Ebtehaj's poems?
2. What effect did the thematization in Hafez's lyric poems have on the visual metaphors in Houshang Ebtehaj's poetry?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sayeh
  • Hafez
  • Ghazal
  • Contemporary Poetry
  • Illustrated Version of Hafez

مراجع

آتش­ سودا، محمدعلی. (1385). «زبان عامیانه در غزل حافظ»، نامه فرهنگستان، شماره، صص. 112-85.
ابراهیم، خدایار و حاجیان، خدیجه. (1390). بازشناسی سیمای محبوب حافظ با تکیه بر غزل: «آن سیه چرده که شیرینی عالم با اوست»، مشرق موعود، شماره 14، صص. 165-141.
ابتهاج، هوشنگ. (1393). پیر پرنیان اندیش، تهران: سخن.
ابتهاج، هوشنگ. (1394). سیاه مشق تهران: امین دژ.
ابتهاج، هوشنگ. (1394). تاسییان، چ چهاردهم، تهران: امین دژ.
اخوان ثالث، مهدی. (1375). دفتر هنر، به کوشش بیژن اسدی پور، سال سوم، شماره 5.
بهبهانی، سیمین. (1375). دفتر هنر، به کوشش بیژن اسدی پور، سال سوم، شماره 5.
خیام، عمربن ابراهیم. (1372). رباعیات خیام، به اهتمام محمدعلی فروغی، قاسم غنی، تهران: فرزان.
حافظ، شمس ­الدین محمد. (1396). به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی علیشاه.
حسام ­پور، سعید و طالب­زاده، نوشین. (1396). «بررسی و تحلیل گونه ­های ادب غنایی در شعر هوشنگ ابتهاج»، فصلنامه تخصصی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، شماره 33، صص. 58-13.
حمیدی شیرازی، مهدی. (1375). دفتر هنر، به کوشش بیژن اسدی پور، سال سوم، شماره 5.
سعدی، مصلح ­الدین. (1389). به کوشش خلیل خطیب رهبر، چ یازدهم، تهران: مهتاب.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1377).  بخارا، به کوشش علی دهباشی، شماره 120.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390). با چراغ و آیینه، چ سوم، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1392). بخارا به کوشش علی دهباشی، شماره 95 و 96.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1393). آینه در آینه، چ سیزدهم، تهران: نشر چشمه.
عظیمی، میلاد. (1395). بخارا، به کوشش علی دهباشی، شماره 120.
عظیمی، میلاد. (1386). بخارا، به کوشش علی دهباشی، شماره 60.
عظیمی، میلاد. (1392). بخارا، به کوشش علی دهباشی، شماره 95 و 96.
گوهری، فخرالدین. (1395). «نگاهی به درونمایه و ویژگی ­های اشعار هوشنگ ابتهاج»، همایش ادبیات فارسی معاصر.
مال­میر، تیمور. (1388). «ساختار منسجم غزلیات حافظ شیرازی»، فنون ادبی، شماره1، صص. 56-41.
منصوریان سرخگریه، حسین. (1389). «همگرایی اسطوره و عرفان در غزل­ های حافظ»، مطالعات ملی، شماره 4، صص. 48-27.
مرادی، عبدالله؛ نیک خواه، مظاهر و خسروی، حسین. (1396). «درون­مایه­ های عرفانی در اشعار هوشنگ ابتهاج»، فصلنامه عرفان اسلامی، شماره 54، صص. 293-275.
منزوی، حسین. (1375). دفترهنر، به کوشش بیژن اسدی پور، شماره 5.
نادرپور، نادر. (1375). دفتر هنر، به کوشش بیژن اسدی پور، شماره 5.
نوری علا، اسماعیل. (1375). دفتر هنر، به کوشش بیژن اسدی پور، شماره 5.
یوسفی، غلامحسین. (1379). چشمه روشن چ پنجم، تهران: علمی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار