بررسی اصول معماری مسکن بومی اقلیم گرم و خشک ایران با رویکرد تاثیرشکلی بنا در ارتقاء آسایش حرارتی استفاده‌کنندگان از بنا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکده معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دکتری تخصصی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

3 دکتری تخصصی، دانشکده معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

مطالعه و بررسی اصول معماری در مناطق مختلف حاکی از ارتباط نزدیک معماری رایج در هر منطقه با محیط جغرافیایی است. بررسی شاخصه ­های سبک ­های معماری در مناطق مختلف و محاسن آنها می ­تواند در ارائه الگوهای بهینه معماری مؤثر واقع گردد. مسکن بومی اقلیم گرم و خشک ایران، همواره شرایط آسایش حرارتی را برای ساکنین خود به همراه داشته است، هماهنگی اصول سازندۀ بنا با شرایط اقلیمی، آسایش محیطی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کنترل شرایط محیطی را به دنبال داشته است، از این‌رو بازخوانی این ویژگی‌ها می‌تواند در معماری معاصر به‌عنوان الگوهای غنی معماری گذشته مورد استفاده قرار گیرد. مسئله ­ای که اینجا مطرح می­گردد ظرفیت ­های معماری بومی برای کاربست در معماری نوین است. این پژوهش، با روش توصیفی و تحلیلی و با هدفی کاربردی و به روش اسـتنتاج کیفـی و کمی و تحلیل میدانی خانه‌های بومی شهر یزد انجام‌ گرفته و گردآوری داده‌ها به کمک مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهده‌ی میدانی به انجام رسیده اســت. یافته­ های پژوهش نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد، الگوهای مسکن بومی اقلیم گرم و خشک در ارتقاء آسایش حرارتی استفاده‌کنندگان از بنا تأثیر بسزایی دارد.

اهداف پژوهش:
1. شناخت راهبردهای طراحی مسکن بومی در مناطق گرم و خشک.
2. بررسی تأثیر شکلی بنا در مناطق گرم و خشک بر مسئله آسایش حرارتی در بنا.

سؤالات:
1. اصول معماری بومی مناطق گرم و خشک چه تأثیری در آسایش حرارتی بناها دارد؟
2. آیا معماری بومی مناطق گرم و خشک می­تواند به عنوان یک الگوی مناسب در معماری عصر جدید مورد استفاده قرار گیرد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Principles of Indigenous Housing Architecture of Hot and Dry Climate of Iran with the Formal Impact Approach of the Building in Promoting Thermal Comfort of Building Users

نویسندگان [English]

  • Shima Eslami Mahmoodabadi 1
  • Seyed Majid Mofidi Shemirani 2
  • Farah Habib 3
1 PhD Student, Faculty of Architecture, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 PhD, Faculty of Architecture and Urban Planning, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran.
3 PhD, Faculty of Architecture, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The study of architectural principles in various regions indicates the close relationship between the common architecture in each region and its geographical environment. Scrutinizing the characteristics of architectural styles in different regions and their merits can be effective in providing optimal architectural patterns. Indigenous housing in the hot and dry climate of Iran has constantly provided thermal comfort for its residents; followed by the coordination of the principles of construction according to climatic conditions, environmental comfort and energy saving solutions. Hence, such features can be used in contemporary architecture as rich patterns of former architecture. The issue raised here is the capacity of indigenous architecture used in modern architecture. This research is completed by a descriptive and analytical method with an applied purpose and the use of qualitative and quantitative inference method along with field analysis of native houses of Yazd city; moreover, data collection is accomplished with the aid of library studies and field observation. Findings show that in many cases, indigenous housing patterns of hot and dry climates have a noteworthy outcome on cultivating the thermal comfort of building users.
Research aims:
1. Recognition of indigenous housing design strategies in hot and dry areas.
2. Investigation the influence of the form of the building in hot and dry areas on the issue of thermal comfort.
Research questions:
1. What is the effect of indigenous architectural principles of hot and dry areas on the thermal comfort of the building?
2. Can the indigenous architecture of hot and dry areas be used as a suitable model in modern architecture?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architectural Principles
  • Indigenous Housing
  • Hot and Dry Climate
  • Thermal Comfort of the Building
احمدی، فرهاد. (1384). شهر-خانه، حیاط مرکزی. نشریه صفه، شماره‌ی 41، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
اوکتای، داوود. (1386). طراحی با نگرش اقلیمی در محیط‌های مسکونی. تجزیه‌وتحلیل در شمال قبرس. ترجمه سید باقر حسینی و فاطمه نبی و مهدی اخلاقی، فصلنامه آبادی (23)، صص 55-20.
توسلی، محمود. (1361). ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک ایران. تهران: ناشر محمود توسلی.
توسلی، محمود. (1354). معماری اقلیم گرم و خشک. چاپ دوم، تهران: ناشر محمود توسلی.
حاجی قاسمی، کامبیز. (1383). گنج‌نامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران. دفتر چهاردهم: خانه‌های یزد، انتشارات روزنه.
خدابخشی، شهره؛ مفیدی شمیرانی، سید مجید. (1380). ساخت‌ و ساز پایدار در ارتباط با معماری سنتی ایران. سومین همایش ملی ایران، تهران.
خیرآبادی، مسعود. (1376)، شهرهای ایران. ترجمه حسین حاتمی نژاد و عزت اله مافی، تهران: نشر نیکا، تهران.
راپاپورت، ایموس. (1388). منشأ فرهنگی مجتمع‌های زیستی. به قلم فرح حبیبی، تهران: انتشارات پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
سفلایی، فرزان. (1382). پایداری عناصر اقلیمی در معماری سنتی ایران- اقلیم گرم و خشک. سومین همایش بهینه‌سازی مصرف سومین همایش بهینه‌سازی مصرف سوخت در ساختمان، تهران.
شاطریان، رضا. (1387). اقلیم و معماری ایران (چاپ اول). تهران: انتشارات سیمای دانش.
فتحی، حسن. (1372). ساختمان‌سازی با مردم. ترجمه‌ی دکتر اشرفی، علی؛ انتشارات دانشگاه تهران.
قبادیان، وحید. (1384). بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران (چاپ ششم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قبادیان، وحید؛ فیض مهدوی، محمد. (1377). طراحی اقلیمی: اصول نظری و اجرایی کاربرد انرژی در ساختمان، چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کاک نیل سن، هالگر. (1389). معماری همساز با اقلیم: اصول طراحی زیست‌محیطی در مناطق گرم. ترجمه فرزانه سفلایی، مرکز مطالعات و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، تهران: بی­نا.
کسمایی، مرتضی. (1382). اقلیم و معماری. چاپ اول، تهران: نشر خاک
محمودی، بهناز؛ مفیدی شمیرانی، سید مجید. (1387). تحلیلی بر گونه شناسی معماری بادگیرهای یزد و یافتن گونه بهینه کارکردی، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 36، صص 27-36.
مضطرزاده، حامد؛ حجتی، وحیده. (1394). معیارهای ساخت محلات شهری پایدار با تکیه‌ بر اقلیم گرم و خشک ایران، تهران: انتشارات آذرخش.
معماریان، غلامحسین. (1387). معماری ایرانی. چاپ اول، تهران: گنجینه چاپ تهران.
معماریان، غلامحسین. (1375). آشنایی با معماری مسکونی ایران (گونه شناسی درون‌گرا)، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، صص 32.
مهدی زاده سراج، فاطمه؛ طباطبایی، طناز. (1387). «عوامل هویت زای شهر بومی ایرانی»، هفت شهر، شماره‌ی 25 و 26، پائیز 1387، صص80- 69.
نایبی، فرشته. (1381). حیات در حیاط، حیاط در خانه‌های سنتی ایران. تهران: موسسه انتشارات نزهت.
نورتقانی، عبدالمجید؛ رحیمی، روح­اله. (1385). ارزش‌های ازیادرفته معماری ایرانی در بهینه‌سازی مصرف انرژی. پنجمین همایش بهینه‌سازی مصرف سوخت در ساختمان، تهران.
هدایت، محمود. (1374). عوامل تغییر ساختار در جهت بی‌هویتی روستاها و شهرهای کشور سمینار سیاست‌های توسعه مسکن در ایران. جلد دوم، تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
Asgari Nezhad, A. (2004). Compatible Architecture with the climate memarie hamsaz ba eghlim Paper pre sented at the third Conference on Optimization of fuel consumption in buildings, Tehran.
Bahadori, M.N. (1977). Natural cooling in hot arid regions, in Solar energy application in buildings, edited by A.A.M. Sayigh, Academic Press Inc. New York, pp. 195-225.
Bonine, M. (2001). Sustainable Desert Housing: the From the Dwelling to the Desert Community Sustainable Development of the desert Communities- Regional Symposium A,UNDP,IRAN.
Boninem, M.e. (1980). Aridity and Structure, Desert Housing, (ED: Golavv.G). New York,no 82.
Dunhamm, D.D. (1960). The courtyard house as a Temperature regulator. New scientist. London,no52.
Givoni, B. (1976). Man climate and nature, applied science publishers ltd, 2nd edition, London-www. Googleearth.com.
Mahyari, A. (1997). Wind catchers. Unpublished Ph.D. thesis, Sydney University, Australia,no4 23.
Roaf, S. The Wind Catcher of Yazd. (1988). Doctoral Dissertation, Ph. D Thesis, Department of Architecture, Oxford Polytechnics,no180.