توانمندی اقتصادی امپراطوری هخامنشی با تکیه بر شبکه های ارتباطی و انعکاس ان بر سنگ برجسته های تخت جمشید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

10.22034/ias.2021.262819.1476

چکیده

شاهنشاهی هخامنشی یکی از وسیع‌ترین امپراتوری‌ها در طول تاریخ ایران باستان بوده است؛ این امپراطوری از یک طرف از جانب شرق به رود سند و از جانب غرب و جنوب غربی تا دریای مدیترانه و رود نیل در شمال آفریقا و از شمال به دریاچه آرال و از جنوب تا سواحل جنوبی دریای عمان و خلیج فارس امتداد داشت. این وسعت سرزمین و گوناگونی فرهنگ و جمعیت، ضرورتِ داشتنِ شبکه ارتباطی منظم و ایمن را ایجاب می‌کرد. شاهان هخامنشی اقدامات زیادی را جهت توسعه راه‌های ارتباطی انجام دادند. بهترین شاهد برای اثبات این موضوع، شواهد باستان‌شناختی به‌جا مانده از آنان در طول این مسیرها است. وجود شواهدی نظیر بقایای جاده‌ها، ترعه‌ها، پل‌ها، بندها، قلعه‌ها، چاپارخانه‌ها، آتشکده‌ها و...، گواه بر وجود جاده‌هایی پر رفت و آمد در این عصر است. از سوی دیگر ساخت تخت‌جمشید با بزرگ‌ترین سنگ برجسته‌ها، در نوع خود نمودی از پویایی اقتصادی این دوره است. در این پژوهش سعی بر آن شده است تا با کمک متون، نقشه‌ها و تصاویر به‌جا مانده، و نیز با بهره‌گیری از روش توصیفی و تحلیلی، جایگاه مهم شبکه ارتباطی و نقش آن در توسعه بازرگانی و تجارت را در دوره هخامنشی بررسی شود. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که راه‌های ارتباطی امپراتوری هخامنشی، خصوصاً جاده شاهی با عنوان شریان‌های حیاتی این سرزمین، تمامی پایتخت‌ها و مراکز مهم شاهنشاهی را به هم وصل کرده است و حیات سیاسی، اقتصادی و نظامی این مراکز در گرو امنیت این راه‌ها بوده است. بخشی از این امنیت اقتصادی را می‌توان در سنگ برجسته‌های تخت جمشید مشاهده کرد.
اهداف پژوهش:

بررسی جایگاه شبکه ارتباطی و نقش آن در توسعه بازرگانی و تجارت در دوره هخامنشی.
بررسی توانمندی اقتصادی امپراطوری هخامنشی.

سؤالات پژوهش:

توانمندی اقتصادی امپراطوری هخامنشی چه نقشی در ساخت تخت‌جمشید داشته است؟
شبکه ارتباطی چه نقشی در توسعه بازرگانی و تجارت در دوره هخامنشی داشته است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Economic power of the Achaemenid Empire by relying on communication networks and its reflection on the prominent stone of Persepolis

نویسندگان [English]

  • Eskandar Mombeini
  • Shokooh Sadat Arabi Hashemi
  • Ahmad Kamranifar
Department of History, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.
چکیده [English]

The Achaemenid Empire was one of the largest empires in ancient history, stretching from the east side of the Indus River and from the west and southwest to the Mediterranean Sea and the Nile River in northern Africa, from the north to the Aral Sea and from the south. It stretched to the southern shores of the Oman Sea and the Persian Gulf. This vastness of land and the diversity of culture and population necessitated a regular and secure communication network. The Achaemenid kings took many measures to develop communication routes. The best evidence for this is the archaeological evidence left by them along these routes. The existence of evidence such as the remains of roads, ravines, bridges, dams, castles, printing presses, fire temples, etc., is evidence of the existence of busy roads in this era. In this research, we have tried to study the important position of communication network and its role in the development of trade and commerce in the Achaemenid period with the help of texts, maps and images, as well as descriptive-analytical method. In the end, we have come to the conclusion that the communication routes of the Achaemenid Empire, especially the royal road as the vital arteries of this land, have connected all the capitals and important centers of the empire, and the political, economic and military life of these centers depends on security. These have been the ways.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Achaemenid Empire
  • satrap
  • printing house
  • communication network
آب سیه، مژگان. (1393). مطالعه راه‌های ارتباطی استان فارس در عصر ساسانی با توجه به مدارک باستان‌شناختی، پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A) در رشته باستا‌ن‌شناسی گرایش دوران تاریخی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، دانشکده علوم انسانی، گروه باستان‌شناسی.
آذری، علاالدین و همکاران. (1393). سیاست‌های راه سازی هخامنشی، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ، سال هفتم،  شماره 24، 33-22.
احمدی کافشانی، محمد. (1372). اصلاحات و اقدامات داریوش یکم. پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A) در رشته تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم انسانی، گروه تاریخ.
بختورتاش، نصرت‌الله. (1344). بنیاد استراتژی در شاهنشاهی هخامنشی، پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A)، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
اصطخری، ابراهیم. (1927). المسالک‌الممالک، به کوشش دخویه، لیدن. ترجمه فارسی قرن پنجم - ششم هجری. به اهتمام ایرج افشار (ویراست سوم). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
اومستد، ا، ت. (1340). تاریخ شاهنشاهی هخامنشی، ترجمه دکتر محمد مقدم، تهران: ابن‌سینا.
بروسیوس، ماریا. (1388). شاهنشاهی هخامنشی از کوروش بزرگ تا اردشیر اول، مترجم: هایده مشایخ، چاپ اول، تهران: نشر ماهی.
بریان، پی‌یر. (۱۳۷۹). تاریخ امپراتوری هخامنشیان از کورش تا اسکندر، ترجمۀ مهدی سمسار، ۲ج، چ3، تهران: زریاب.
بهاالدین، پازارگاد. (1347). تاریخ و فلسفه مذاهب در جهان، تهران: کتاب دوم.
پی‌یر، بریان. (1996). تاریخ هخامنشیان (از کوروش تا اسکندر، تاریخ شاهنشاهی ایران)، مترجم: مهدی سمسار، تهران: نشر علم.
پیرنیا (مشیرالدوله)، حسن. (۱۳۸۱). ایران باستان، ج۱ و ۲، چ8، تهران: دنیای کتاب.
پیرنیا، محمدکریم و کرامت‌الله، افسر. (۱۳۷۰). راه و رباط، چ2، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور و آرمین.
پیگولوسکایا، ن. (1349). تاریخ ایران از باستان تا قرن 18، ترجمه کریم کشاورز، چاپ دوم، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
خزائی، سهم‌الدین. (1395). راه‌های ارتباطی خشکی در دوره هخامنشی، فصلنامه پژوهش‌های تاریخی) علمی پژوهشی، شماره چهارم، پیاپی 32، صص52-38.
دیاکونوف، میخائیل میخاییلوویچ. (1384). تاریخ ایران باستان. ترجمه روحی ارباب. تهران: علمی و فرهنگی.
سعیدی، فرخ. (1376). راهنمای تخت جمشید. تهران: نشر میراث فرهنگی.
فرشادمهر، ناهید؛ عالمگیرتهرانی، محمد. (1394). داریوش هخامنشی، چاپ هشتم، تهران: نشر عالمگیر.
فیثاغورث. (1314). سیاحتنامه، ترجمه یوسف اعتصامی، تهران: کمیسیون معارف.
گزنفون. (1342). کوروش‌نامه، ترجمه مهندش رضا مشایخی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
گزنفون. (1384). لشکرکشی کوروش یا بازگشت ده هزارنفر، ترجمه علی وحید مازندرانی، تهران: انتشارات دنیای کتاب.
گیرشمن، رومن. (۱۳۳۶). ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مونتسکیو. (1324). روح‌القوانین، ترجمه اکبر مهتدی، چاپ دوم، تهران: کتاب فروشی علمی.
نظرقلی، فاطمه. (1393). اصول کشورداری و سیاست خارجی هخامنشیان از کوروش تا داریوش یکم، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A) در رشته تاریخ ایران باستان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، دانشکده علوم انسانی، گروه تاریخ.
مجدآبادی، میرسعیدی، آذری، علاالدین. (1391). بررسی ارتباطات و نامه‌نگاری در ایران باستان، پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی‌ارشد (M.A) در رشته تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
ویسهوفر، یوزف. (1386). ایران باستان از 553 تا 653 م. مترجم مرتضی ثاقب‌فر. تهران: انتشارات ققنوس.
ویل، دورانت. (1337). مشرق زمین گاهواره تمدن، ترجمه احمد آرام، تهران: نشر اقبال.
ولایتی، رحیم. (1395). «بررسی و مطالعه مکان‌یابی ساتراپی‌های هخامنشی در آسیای صغیر، جامعه‌شناسی تاریخی، دورة 8، شمارة 2، صص44-29.
یوسف جمالی، محمدکریم؛ ایمانپور، محمدتقی و شهابادی، علی‌اکبر. (1392). نقش و جایگاه ساتراپی‌ها در شاهنشاهی هخامنشی، فصلنامه اسلام و ایران، دانشگاه الزهرا (س)، شماره 18، پیاپی108، صفحه89-110.
هرودوت. (1336). تاریخ، ترجمه هادی هدایتی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
هینتس، والتر. (1386). داریوش و ایرانیان، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر ماهی.
Boardman, J. (2000). Persia and the west. London: Thames and Hudson.
Graf, David F. (1994). “The Persian Royal Road System”, in: H. Sancisi-Weerdenburg, A. Kuhrt & M.C. Root (eds.), Achaemenid History VIII: Continuity and Change, Nederland Instituut Foor Het Nabije Oosten, Leiden, pp. 167-189.
Johannes, H. (2012). The Achaemenid empire and the sea, Mediterranean Historical Review, Vol. 27, No. 1, June 2012, 4–23.
 Matthew W. Stolper, & Jan Tavernier. (2007). unique items in the Persepolis Fortificatio Archive, http://www.achemenet.com/pdf/arta/ARTA 2007.001_Shavarebi.pdf.
Posener, G. (1936). La premieàre domination perse en E´gypte. Cairo: Sous la Direction de I'Inst. Franc. d'Arch. Orient.
Stolper, M.W. (1989). “The Governor of Babylon and Across -the- River in 486 B.C.”. Journal of Near Eastern studies, 48. Pp. 283-305.
Tampeo, M. (1989). Maritime Trade between China and West, an Archaeological Study of the Ceramics from Siraf (Persian Gulf) 8 to 15 th Centuries A.D. Paris.