هنرو زیبایی از دیدگاه مبانی فقه اخباری و اجتهادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکده علوم انسانی، گروه تاریخ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دکتری تخصصی، دانشکده علوم انسانی، گروه تاریخ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

مسئله هنر و زیبایی به عنوان یکی از وجوه ذاتی حیات انسان ­ها در ادیان مختلف مورد توجه بوده است به­ طوری­که بخش مهمی از هنر در جوامع مختلف حول هنر مذهبی تکوین یافته است. بخش مهمی از تاریخ تشیع به تقابل علمای اخباری و اصولی اختصاص داشته است. اثرات این تقابل معمولاً از حیطه نظر فراتر رفته و در ادوار تاریخی به اشکال مختلف بروز یافته است. هرکدام از این نحله­ ها در برخی زمان­ ها در منزوی ساختن طرف مقابل در عرصه نظر و عمل کوشیده و  گاهی به دلیل الزامات این دو تفکر به همزیستی رسیده ­اند. با ظهور قاجاریه، اصولیان و اخباریان پس از مدت­ها انزوا به عرصه سیاست بازگشته و رقابت­ های گذشته را تجدید کردند. به هر حال تقابل اصولیان و اخباریان آخرین مقابله­ی جدی آن­ها بود که بروز یافت. هنر و زیبایی یکی از وجوه مهم اجتماع است و به عنوان یک موضوع محوری بررسی آن از نگاه فقه اصولی و اخباری حائز اهمیت است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی  و با تکیه بر داده­ های کتابخانه­ ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که اصولیان و اخباریون هر دو با توجه به مبانی بنیادین دین اسلام و احادیث بر جای مانده از ائمه دیدگاهی مثبت و حمایت­گرانه نسبت به مسئله هنر، ابعاد آن و زیبایی داشته است.  

اهداف پژوهش:
1.بررسی هنر از دیدگاه مبانی فقه اخباری و اجتهادی.
2.بررسی زیبایی از دیدگاه مبانی فقه اخباری و اجتهادی.

سؤالات پژوهش:
1.هنر از دیدگاه مبانی فقه اخباری و اجتهادی چگونه است؟
2.زیبایی از دیدگاه مبانی فقه اخباری و اجتهادی چگونه است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Art and Beauty from the Perspective of the Doctrines of Islamic Jurisprudence of Akhbari and Ijtihad

نویسندگان [English]

  • Elham Amiri 1
  • Gholam Hossein Zargarinezhad 2
  • Sina Froozesh 2
1 PhD Student, Faculty of Humanities, Department of History, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 PhD, Faculty of Humanities, Department of History, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The matter of art and beauty has been deliberated upon as one of the inherent aspects of human life in various religions, accordingly, a main part of art in diverse societies has advanced around religious art. An imperative share of the history of Shiism has been devoted to the confrontation of Akhabri and fundamentalist scholars. The effects of this confrontation are generally beyond the scope of view and have manifested themselves in various forms in historical periods. Each of these sects have at times attempted to isolate the other party in the field of thought and action, and at times due to the necessities have reached coexistence. With the rise of the Qajar dynasty, the fundamentalists and the followers of the Akhbari opinion returned to politics after a long period of segregation and renewed previous rivalries. However, the confrontation between the fundamentalists and the Akhbaris was their last serious opposition. Art and beauty are one of the vital features of society and as a central issue, study in this field is considered significant from the viewpoint of Akhbari and Ijtihad Islamic jurisprudence. This research is accomplished via a descriptive and analytical method by relying on library data. The findings of the study indicate that the fundamentalists and the Akhbaris both had a positive and supportive view of the issue of art, its dimensions and beauty, considering the basic principles of Islam and the Hadiths remained from the Imams.
Research aims:
1. Studying art from the perspective of the principles of Akhbari and Ijtihad Islamic jurisprudence
2. Studying beauty from the perspective of the principles of Akhbari and Ijtihad Islamic jurisprudence
Research questions:
1. How is art defined from the point of view of the principles of Akhbari and Ijtihad Islamic jurisprudence?
2. How is beauty defined from the point of view of the principles of Akhbari and Ijtihad Islamic jurisprudence?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Art
  • Beauty
  • Akhbari
  • Ijtihad
  • Islamic Jurisprudence
ابن بابویه(شیخ صدوق)، محمد بن علی. (1388). «توحید». ترجمه علی اکبر میرزایی، قم: علویون.
اردبیلی الغروی، محمد بن علی. (1371). «جامعه الرواه». قم: مکتبه سماحه آیت الله العظمی المرعشی.
افندی اصفهانی، میرزا عبدالله. (1379). «تحفه الفیروزه»؛ صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست». گردآوری از رسول جعفریان، قم: انتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
افندی اصفهانی، میرزا عبدالله. (1401). «ریاض العلماء و حیاض الفضلاء». به اهتمام سید محمود مرعشی و تحقیق سید احمد حسینی، قم: انتشارات کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی.
الگار، حامد. (1369). «دین و دولت در ایران (نقش علما در دوره قاجار)». ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: انتشارات توس.
امین عاملی، سید محسن. (1415). «الاخباریه»، دایره المعارف الاسلامیه الشیعه. سید حسن امین، دمشق: دارالتعارف للمطبوعات.
انصاری، مرتضی. (1960). زندیقه شیخ انصاری. اهواز: اتحاد/
تهرانی، شیخ آقابزرگ. (1403ق). الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت: دارالاضواء.
جناتی، محمدابراهیم. (1372). «ادوار اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی». تهران: انتشارات مؤسسه کیهان.
جناتی، محمد ابراهیم. (1375). «هنر و زیبایی از نگاه مبانی فقه اجتهادی. کیهان اندیشه، شماره66.
حائری، عبدالهادی. (1360). «تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق». تهران: انتشارات امیرکبیر.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1362). «الأمل الآمل». به تحقیق سید احمد الحسینی، قم: دارالکتاب الاسلامی.
خالندی، انور و همکاران. (1397). «بررسی معرفت شناختی و زیبایی شناسی اسلامی براساس قرآن و سنت». قرآن و علم، شماره23، 66-47.
خوانساری، سید محمدباقر. (1390). «روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات». قم: انتشارات اسماعیلیان.
خویی، آیت الله سید ابوالقاسم. (1409ق). معجم الرجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه. بیروت: دارالزهرا.
دوانی، علی. (1370). «علامه مجلسی بزرگمرد علم و دین». تهران: انتشارات امیرکبیر.
زرین کوب، عبدالحسین. (1362). «ارزش میراث صوفیه». تهران: انتشارات امیرکبیر.
شجاعی زند، علی رضا. (1376). مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسیوین. تهران: موسسه فرهنگی تبیان.
شهرستانی، محمدبن عبدالکریم. (1368). «الملل و النحل». بیروت: دارالسرور.
صداقت، حبیب الله. (1397). «هنر و زیبایی در مدار دین و رسانه». معارف اسلامی و تبلیغ و ارتباطات، شماره12، 91-63.
طباطبایی، سید محمدکاظم. (1384). «تاریخ حدیث شیعه». دانشکده علوم حدیث.
طوسی، شیخ محمد بن حسن. (1376). «العده فی اصول الفقه». تحقیق محمدرضا الانصاری، قم: نشر ستاره.
فضایی، یوسف. (1387). تحقیق در تاریخ و عقاید شیخی­گری، بابی­گری و کسروی­گرایی. تهران: آشیانه کتاب.
قزوینی رازی، عبدالجلیل. (1358). «النقض». تصحیح میر جلال الدین محدث ارموی، تهران: انجمن آثار ملی.
کاشف الغطاء، شیخ جعفر. (بی­تا). کشف الغطاء عن مبهمات الشرایعه الغرا. اصفهان: حجری.
کاظمی پور موسوی،  سید احمد. (1369). «دوره ­های تاریخی تدوین و تحول و تحول فقه شیعه». تحقیقات اسلامی، شماره1 و 2.
کشی، محمدبن عمر بن عبدالعزیز. (1382). «معرفه الرجال». تحقیق و تصحیح محمد تقی فاضل میبدی و ابوالفضل موسویان، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
گلیو، رابرت. (1382). «پژوهشهای جدید غربیان درباره تاریخ مذهبی ایران عصر صفوی». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره68.
مادلونگ، ویلفرد. (1377). «فرقه های اسلامی». ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: انتشارات اساطیر.
مادلونگ، ویلفرد. (1387). تاریخ و عقاید مکتب اخباری شیعه. ترجمه حمید عطایی نظری. جهان کتاب،شماره11 و 12.
مجلسی، محمدتقی. (1414). «لوامع صاحبقرانیه». قم: کتابفروشی اسماعیلیان.
مدرسی طباطبایی، سید حسین. (1362). «زمین در فقه اسلامی». تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
مطهری، مرتضی. (1365). «اسلام و مقتضیات زمان». قم: انتشارات صدر.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (1414). «اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات». به تحقیق صدرالله زنجانی، بیروت: دارالمفید.
میرزایی پور، فریبا. (1391). «هنر و زیبایی شناسی در اسلام». همایش بین المللی دین در آیینه هنر.
میرموسوی، سیدعلی. (1391). اسلام سنت و مدرنیته. چاپ دوم، تهران: نشر نی.
نجاشی، احمد بن علی. (1365). «رجال نجاشی». مصحح موسی شبیری، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه.
نصر، حسین. (1389). هنر و معنویت اسلامی. مترجم رحیم قاسمیان. تهران: انتشارات حکمت.