رهیافتی گونه شناسانه از تحلیل فضایی و کالبدی خانه های بومی اردبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، اصفهان، ایران.

2 دکتری تخصصی معماری، استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، اصفهان، ایران.

3 دکتری تخصصی معماری، استاد دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، اصفهان، ایران.

10.22034/ias.2021.289602.1625

چکیده

ویژگی‌ها و خصوصیات متداوم در فرهنگ بومی از مقولاتی است که ریشه در تاریخ معماری ایران دارد و موجب شده است مؤلفه‌های معماری ایران در طی قرون مختلف سیری تکوینی همگام با رشد و دگرگونی‌های فرهنگ ایرانی داشته باشد. برای شناخت و تحلیل فضای کالبدی خانه ­های بومی، رهیافت‌های گوناگونی وجود دارد. یکی از این رهیافت­ ها، رهیافت گونه ­شناسانه است. نمونه مورد پژوهش در این مقاله خانه‌های سنتی اردبیل انتخاب شده است. در شهر اردبیل الگویی که در خانه‌ها استفاده شده از نظر شکلی و فضایی یکسان؛ ولی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد در هر بناست. این الگوها که برگرفته از شیوۀ زندگی و شخصیت اجتماعی افراد و ارتباط سازه و معماری است، دارای خصوصیات شکلی و فرمی منحصربه‌فردی است که مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش به‌صورت تحلیلی و توصیفی است. در قسمت توصیفی به‌صورت کیفی، با انجام مطالعات و تحلیل نظریه‌های پایه مرتبط و شناخت عناصر کالبدی و فضایی خانه‌های بومی، به رابطۀ همبستگی اجزاء پرداخته می‌شود. داده‌های این تحقیق نیز از طریق مشاهده میدانی استخراج و مورد مطالعۀ استدلالی قرار گرفته است. با توجه به اینکه تاکنون طبقه‌بندی خاصی در این خصوص انجام نشده لذا در این پژوهش سعی شده است با مطالعه پیشینه گونه‌شناسی و دسته‌بندی گونه‌ها چارچوبی برای طبقه‌بندی معماری خانه‌های اردبیل به دست آورد.

اهداف پژوهش
1. بهبود روش‌های طراحی مسکن با شناسایی و تحلیل عناصر کالبدی و فضایی معماری بومی.
2. تقویت عناصر کالبدی و فضایی معماری خانه‌های معاصر و نهایتاً ارتقاء هویت بومی و منطقه‌ای مسکن.

سؤالات پژوهش
1. با کدام شاخص می‌توان عناصر کالبدی و فضایی خانه را گونه‌بندی کرد؟
2. چگونه می‌توان عوامل شکل‌دهندۀ معماری خانه‌های بومی اردبیل را شناسایی کرد؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Typological Approach to the Spatial and Physical Analysis of Ardabil Native Houses

نویسندگان [English]

  • Babak Pahlavan 1
  • Ahmad Aminpoor 2
  • Gholamhosein Memarian 3
1 P.H.D student in Islamic Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, University of Art, Isfahan, Iran.
2 P.H.D in Architecture, Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Art University, Isfahan, Iran.
3 P.H.D in Architecture, Professor of the Faculty of Architecture and Urban Planning, Art University, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Continuous features and characteristics in the native culture is one of the categories that has roots in the history of Iranian architecture and has instigated the components of Iranian architecture to bestow a developmental course in line with the growth and changes of Iranian culture during various centuries. There are various approaches to recognizing and analyzing the physical space of indigenous homes. One of these approaches is the typological approach. The research sample in this article is selected from the traditional houses of Ardabil. In Ardabil, the pattern used in house making is the same in terms of form and space, each with unique features. These patterns, derived from the lifestyle and social personality of individuals and the relationship between structure and architecture, have unique forms and characteristics that require analysis. The research method in this research is analytical and descriptive. In the descriptive section, qualitatively, by conducting studies and analyzing related basic theories and recognizing physical and spatial elements, indigenous houses deal with the correlation of components. The data of this research have been extracted through field observation and logical analysis. Due to the fact that no specific classification has been done in this regard, in this paper, by studying the typological background and species classification, a framework for the architectural classification of Ardabil houses has been obtained.

Research aims:
1. Improving housing design methods by identifying and analyzing the physical and spatial elements of indigenous architecture.
2. Strengthening the physical and spatial elements of contemporary house architecture and finally promoting indigenous and residential identity.

Research questions:
1. Which index can be used to classify the physical and spatial elements of a house?
2. How can the architectural factors shaping the native houses of Ardabil be identified?

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Typological Approach
  • Spatial and Applied Analysis
  • Indigenous Houses
  • Ardabil

مراجع

ابن حوقل. (1345). صوره الارض، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
اصطخری، ابواسحق. (1373). ممالک و مسالک، ترجمه محمد بن اسعدین عبداله تستری، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمد افشار.
افشار، خاص میر. (1369). طراحی فضاهای شهری و معماری بافت قدیم اردبیل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران.
امیری، پیمان. (1384). در جستجوی هویت شهری اردبیل، تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
اولیاریوس، آدام. (1369). سفرنامه آدام اولیاریوس، ج 2، ترجمه: حسن کرد بچه، تهران: کتاب برای همه.
برنال، جان. (1380). علم در تاریخ، ترجمه حسین اسدپور- کامران فانی، تهران: امیر کبیر.
به آذین، داریوش. (1382). اردبیل (از ایران چه می‌دانم،29)، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
پیغامی، لیلا. (1388). بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و طراحی سر در آن جهت وحدت بخشیدن به موضوع، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران، تهران.
پیرنیا، حسن. (1383). عصر اساطیری تاریخ ایران، به اهتمام سیروس ایزدی، تهران: هیرمند.
پیرنیا، محمدکریم. (1387). سبک‌شناسی معماری ایرانی، تدوین غلامحسین معماریان، تهران: نشر سروش دانش.
سحابی، یدالله. (1351). خلقت انسان، تهران: شرکت سهامی انتشار.
صفری، بابا. (1362). اردبیل درگذر تاریخ، جلد (1)، اردبیل: انتشارات دانشگاه آزاد اردبیل.
صفری، بابا. (1362). اردبیل درگذر تاریخ، جلد (2)، اردبیل: انتشارات دانشگاه آزاد اردبیل.
صفری، بابا. (1362). اردبیل درگذر تاریخ، جلد (3)، اردبیل: انتشارات دانشگاه آزاد اردبیل.
کرایر، راب.(1380). گونه ­شناسی عناصر پایه در معماری، مترجمان عباسعلی شاهرودی و احمد خوشنویس، قزوین: انتشارات سایه‌گستر.
معماریان، غلامحسین. (1371). آشنایی با معماری مسکونی ایرانی، گونه­شناسی برونگرا، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
معماریان، غلامحسین. (1373). آشنایی با معماری مسکونی ایرانی، گونه­شناسی درون‌گرا، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
معین، محمد. (1382). فرهنگ فارسی، تهران: نشر سرایش.
نوربرگ، شولتز، کریستین. (1387). مفهوم سکونت) به‌سوی معماری تمثیلی(، ترجمه محمود امیر یاراحمدی، چاپ سوم، تهران: آگه.
هردوگ، کلاوس. (1376). ساختار شکل در معماری اسلامی ایران و ترکمنستان، ترجمه واحد پژوهش بانیان، تهران: انتشارات بوم.
Barthes, R. (1977). “The death of the author.” In Image-Music-Text, translated by Stephen Heath, 142-148. Glasgow: Fontana.
Bourdieu, P. (1977). Outline of a Theory and Practice. Cambridge: Cambridge University Press.
Decarlo, G. (1985). Not Sulla Incontinente Ascesa della Tipologia, Cesabella, 509- 510 pp 46- 52.
Muratori, S. (1980). Storia e Ctitica dell Atchitettura Contamporanea, Roma, Centro Studi Storia Urbanistica.
Rapoport, A. (1977). Human aspects of urban form: towards a man-environment approach to urbanform and design, pergamon press, New York.
Santelli, S., & Diba Darab،-Philhppe R. (2001)."Maisons d Ispahan", Maisnneuve Larose Architecture Urbanism & Time, Vision for the Future,proceedings of ARUP 2008, second international conference,Ain Shams University, Cairo, 2008.
Wojtowicz, J.,  &Fawcett, W. (1986). Architecture Formal Approach Academy Editions, London.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار