تاثیر عناصر زیبایی شناسی و تحولات تاریخی خوارزمشاهیان بر ابعاد ادبی نفثه المصدور زیدی نسوی و سفالینه های این دوره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

2 دکتری تخصصی، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

10.22034/ias.2021.294191.1656

چکیده

نفثۀالمصدور زیدی نسوی ازجمله آثار مهم و ارزشمند نثر فارسی است که از ابعاد مختلفی همچون نوع نثر، گفتمان‌های طرح‌شده در آن، زیبایی‌شناسی و دورۀ تاریخی خاصی که اثر در آن پدید آمده، حائز اهمیت فراوان است. مسئله‌ای که می‌توان اینجا مطرح کرد، ماهیت تأثیر تحولات تاریخی و زیبایی‌شناختی معاصر با خلق کتاب نفثۀالمصدور و سفال‌های دورۀ خوارزمشاهی است. مبنای نظری این پژوهش، تطور فلسفۀ ادبیات و تعاریف مختلف از ماهیت ادبیات است، تعاریف مختلفی که در نقد و پژوهش به نظریه‌ها و بینش‌های متفاوتی منجر می‌شود. اگر ادبیات و هنر را ابزاری بدانیم که اجتماع را به‌طور مستقیم بازتاب می‌دهد و تأثیراتی در اوضاع جامعه دارد، بررسی این آثار حائز اهمیت می‌شود. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که شرایط نامطمئن سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دوره خوارزمشاهی بر آفرینش یک اثر ادبی چون نفثۀالمصدور و سفالینه‌های این دوره از حیث ساختار و زیبایی‌شناختی تأثیرگذار بوده است.

اهداف پژوهش

1. بازشناسی تأثیر تحولات زیبایی‌شناختی و تاریخی دورۀ خوارزمشاهی بر کتاب نفثۀالمصدور نسوی.
2. واکاوی ارتباط تحولات تاریخی دوره خوارزمشاهی بر سفالگری در این دوره.

سؤالات پژوهش
1. تحولات زیبایی‌شناختی و تاریخی دوره خوارزمشاهی چه بازتابی در کتاب نفثۀالمصدور نسوی داشته است؟
2. تحولات تاریخی دورۀ خوارزمشاهی چه تأثیر بر سفالگری این دوره داشته است؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Influence of Aesthetic Elements and Historical Developments of Khwarezmshahis on the Literary Dimensions of Nafta Al-Masdoor Zaidi Nesavi and the Pottery of this Period.

نویسندگان [English]

  • Shohreh Behrouzeh 1
  • Parnoosh Pajouhesh 2
  • Mandana Hashemi Esfahani 2
1 PhD student, Department of Persian Language and Literature, Roodehen Branch, Islamic Azad University, Roodehen, Iran.
2 Ph.D., Department of Persian Language and Literature, Roudhen Branch, Islamic Azad University, Roudhen, Iran.
چکیده [English]

Nafta al-Masdoor Zaidi Neswi is one of the most important and valuable works of Persian prose, which is of great importance from various dimensions such as the type of prose, the discourses projected in it, aesthetical values and the specific historical period in which the work appeared. The issue that can be raised here is the nature of the impact of historical and contemporary aesthetic developments with the creation of the book Nafta-al-Masdoor and the pottery of the Khwarezmshahi period. The theoretical basis of this research is the evolution of the philosophy of literature and different definitions of the nature of literature, diverse definitions that lead to various theories and insights in criticism and research. If we consider literature and art as a tool that directly reflects society and has an impact on society, the study of these works becomes important. The present research has been accomplished by descriptive and analytical methods and relying on the data of library resources. Findings indicate that the uncertain political, economic and cultural conditions of the Khwarezmshahi period have influenced the creation of a literary work such as Nafta al-Masdoor and the pottery of this period in terms of structure and aesthetics.

Research aims:
1. Recognizing the effect of aesthetic, cognitive and historical developments of the Khwarezmshahi period on the book Nafsah al-Masdoor al-Naswi.
2. Analyzing the relationship between the historical developments of the Khwarezmshahi period and pottery in this period.

Research questions:
1. What is the reflection of the aesthetic and historical developments of the Khwarezmshahi period in the book Nafsah al-Masdoor al-Naswi?
2. What effect did the historical developments of Khwarezmshahi period have on the pottery of this period?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criticism Criticism
  • The Case of Literature
  • Philosophy of Literature
  • Literary Criticism
  • Zaidari Nesavi

مراجع

امیراسلمی، کامبیز. (1396). «تحلیل روابط تاریخی خوارزمشاهیان با مغولان»، تاریخنامه خوارزمی، شماره 18، صص. 62-36.
امیری خراسانی، احمد و غفاری، نازنین. (1395)، «تأثیرات روانی هجوم مغول بر جامعۀ قرن هفت با نگاهی به نفثه-المصدور»، متن‌شناسی ادب فارسی، شماره 2، صص. 22-1.
بارت، رولان. (1382). لذت متن، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
پوپ، آرتور؛ اکرمن، فیلیس. (1387). سیری در هنر ایران، تهران: علمی و فرهنگی.
پرچگانی، رحمان. (1396). «قرینگی در هنر و عرفان»، فصلنامه عرفان اسلامی، شماره 56، صص. 253-241.
تودوروف، تزوتان. (1393). نقد نقد، ترجمه‌ی اکرم آیتی، راضیه حجتی‌زاده، اصفهان:‌ جهاد دانشگاهی.
ثروت، منصور. (1391). درد دل تحریر نوین نفثه‌المصدور، تهران: علمی.
حسن لی، کاووس و حسام‌پور، سعید. (1384). «قرینه‌گرایی خیام در رباعیات»، نشریه ادبیات دانشگاه کرمان، شماره 17، پیاپی 14، صص. 26-1.
حسینی، هاشم و شیرخانی، سمانه. (1395). «درآمدی بر گونه‌شناسی نقوش انسانی سفال‌های زرین فام سده‌های میانه اسلامی ری و کاشان»، هنر اسلامی، شماره 25، صص. 82-68.
حصوری، علی. (1381). مبانی طراحی سنتی، تهران: نشر چشمه.
حکیم‌آذر، محمد. (1394). «تحلیل محتوای نفثه المصدور، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی»، شماره 27، صص. 142-115.
رنجبر، محمود. (1398). خوانش تحلیلی نفثه‌المصدور بر مبنای تاریخ‌گرایی نو، متن‌شناسی ادب فارسی، شماره 44، صص. 92-79.
رنجبر، محمود؛ خزانه دارلو، محمد علی و مرادی، انوش. (1395). «تحلیل جامعه‌شناختی نفثه‌المصدور بر اساس نظریۀ کنش متقابل نمادین»، مجلۀ جامعه‌شناسی تاریخی، شماره 2، صص. 80-61.
ریاحی‌امین، زهرا؛ جمالی، صدیقه. (1394)، «نگاهی به تصویرپردازی در نفثه‌المصدور»، متن‌شناسی ادب فارسی، شماره 27، صص. 18-1.
زیدری نسوی. (1343). نفثه‌المصدور، تصحیح امیرحسین یزدگردی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس. (1371).  نگاهی تازه به بدیع، چاپ چهارم، تهران: فردوس.
سام‌خانیان، علی اکبر، و باغبان، علیرضا. (1395). «قرینه‌پردازی در نفثه‌المصدور»، فنون  ادبی، شماره 2، صص. 84-67.
صادقی، سهیلا؛ پدرام میرزایی، علی. (1397). «بررسی زبان‌شناختی نفثه‌المصدور با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی»، فصلنامه زبان‌شناسی اجتماعی، شماره 3، صص. 21-9.
صفوت، داریوش. (1393). هشت گفتار درباره‌ی موسیقی، داریوش صفوت، انتشارات ارس.
ضیایی، عبدالحمید. (1390). در غیاب عقل: تحلیل انتقادی خردستیزی در ادبیات فارسی، تهران: فکرآذین.
غنی‌زاده، ابوالفضل. (1397). «دیدی ساختارگرایانه بر نفثه‌المصدور زیدری»، قند پارسی، شماره 4، صص. 154-141.
فقیه ملک مرزبان، نسرین و صابری تبریزی، زهرا. (1397). «شیوه‌های اقناع خواننده در نفثه‌المصدور»، فصلنامه پژوهش زبان و ادب فارسی، شماره 50، صص. 76-49.
فاضل، احمد. (1388). «درآمدی بر سخن آرایی و ظرافت‌های معنایی در نفثه‌المصدور»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی، شماره 3، صص. 126-111.
فاضلی، فیروز و یاسری، حسین. (1396). «تشبیه با تکیه بر پیوند شاعرانگی و فرم در نفثه‌المصدور»، متن‌شناسی ادب فارسی، دوره جدید شماره 1، صص. 90-73.
قزوینی، محمد. (1343). مقدمه بر: نفثه‌المصدور، تصحیح امیرحسین یزدگردی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کالر، جاناتان. (1390). تئوری ادبی، ترجمه‌ی حسین شیخ‌الاسلامی، تهران:‌ نشر افق.
کمال پورتراب، مصطفی. (1378). «قرینه‌سازی در موسیقی، فصلنامه هنر»، شماره 41، صص 156-154.
کیانمهر، قباد؛ سلمانی، علی و ناصحی، ابوذر. (1396). «بررسی تحلیلی نقش‌مایه شیر در آثار سفالی سده‌های پنجم تا هشتم ه.ق» پژوهش‌های باستان شناسی ایران، شماره13، صص. 224-207.
کیانی، محدیوسف. (1380). پیشینه سفال و سفالگری در ایران، تهران: خاور.
گرین، ویلفرد؛ لیبر، ارل و ویلینگهام، جان. (1383). راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمه‌ی زهرا مهین‌خواه، چاپ چهارم، تهران: ‌انتشارات اطلاعات.
مختاری، زهره؛ شفیعی سرارودی، مهرنوش و تقوی نژاد، بهاره. (1397). «ویژگی‌های بصری در سفالینه‌های مینایی با تاکید بر نقش مایه‌ها در ترکیب‌بندی(575-616)»، پژوهش هنر، شماره15، صص. 69-53.
موغاری، فریده؛ سعید قنبری فشی، سعید.(1391)، «نگاهی به تشبیه و کنایه در کتاب نفثه‌المصدور»، فصلنامه علمی تفسیر و تحلیل متون  زبان و ادبیات فارسی(دهخدا)، شماره 11، صص. 221-197.
مفید، حسین؛ رئیس‌زاده، مهناز. (1384). بیهوده سخن: ده مقاله در زیبایی شناسی و هنر معماری، تهران: مولی.
موران، برنا. (1389)، نظریه‌های ادبیات و نقد، ترجمه‌ی ناصر داوران، تهران: انتشارات نیلوفر.
نسوی، شهاب‌الدین. (1366). سیره جلال‌الدین یا تاریخ جلالی، ترجمه محمدعلی ناصح، تهران: سعدی.
ولک، رنه؛ آوستن، وارن. (1373). نظریه‌ی ادبیات، ترجمه‌ی ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ویلسون آلن، جیمز. (1387). سفالگری اسلامی از آغاز دوران ایلخانی در موزه آشمولین آکسفورد، ترجمه مهناز شایسته فر، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
یزدانی، ملیکا. (1396). شناخت فناوری سفال مینایی براساس داده‌های تکنولوژیک و متون تاریخی. رساله دکتری رشته مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی، اصفهان، دانشگاه اصفهان.
Eliot, T. (1921). the sacred wood: essays on poetry and criticism, New York: Alfred A. KNOPF.
Guerin. W. L. (2005). A Handbook of critical approaches to literature, Oxford university press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار