جایگاه باستان گرایی و نمادهای اسطوره‌ای در برجسته سازی ( شعر و نگارگری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عرب، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

10.22034/ias.2021.299492.1690

چکیده

شعر و نگارگری از هنرهایی هستند که  با  بیان و تصویرگری توانایی بالایی در انتقال مفاهیم دارند. در این میان کاربرد روش­هایی چون برجسته ­سازی نقش مهمی پررنگ کردن قدرت انتقال فرهنگ و نمادهای فرهنگی دارند. در برجسته­ سازی در لغت به معنای پیش ‌زمینه، جای برجسته و آشکار به‌کار رفته و در اصطلاح به عدول و انحراف هنری از هنجار متعارف زبان گفته می‌شود. یکی از اشکال آشنایی‌زدایی برجسته‌سازی است و آن زمانی تحقق می‌یابد که هنجارگریزی بیانگر مفهومی ‌باشد؛ یعنی نقش بپذیرد. از دید فرمالیست‌های روس، هنجارگریزی یا فراهنجاری یکی از روش‌های تأثیرگذار برجسته ­سازی ادبی در شعر هست. پژوهش حاضر بر آن است تا با شیوه‌ای توصیفی - تحلیلی به جایگاه باستان­گرایی و نمادهای اسطوره‌ای در برجسته ­سازی (شعر و نگارگری) بپردازد. یافته‌های پژوهش نشـان می‌دهـد که باستان­گرایـی و نمادهـای اسطوره­ای در برجسته‌­سازی‌های زبانی و معنایی همچون تکرار واج، تکرار کلمه، تکرار عبارت، تشخیص، کنایه، استعاره، تشبیه و حس‌آمیزی و... دستخوش عادت­زدایی شده­اند و موجبـات برجسته­ سازی در شعر را فراهم نموده‌اند. در نگارگری نیز نمادهای باستان­گرایی و اسطوره­ای با برجسته­ سازی جلوه بیشتری یافته ­اند.

اهداف پژوهش:
بازشناسی جایگاه باستان­گرایی و نمادهای اسطوره­ای در برجسته ­سازی شعر و نگارگری.
بررسی برجسته ­سازی با عناصر تصویرساز و خیال ­انگیز در شعر فارسی و عرب.

سؤالات پژوهش:
باستان­گرایی و نمادهای اسطـوره‌ای چه جایگاهی در برجسته ­سـازی شعر و نگارگری دارند؟
باستان­گرایی و نمادهای اسطوره­ای تا چه اندازه و چگونه توانسته‌اند موجبات برجسته‌­سازی سخن را فراهم آورند؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Place of Archeology and Mythical Symbols in Embossed Arts (Poetry and Painting)

نویسندگان [English]

  • Zeinab Khatiri 1
  • Seyyed Fazlollah Razavi Pour 2
  • Arash Moshfeghi 3
1 PhD student in Persian Language and Literature Department, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran.
2 Assistant Professor Department of Arabic Language and Literature, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran.
3 Assistant Professor Department of Persian Language and Literature, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran.
چکیده [English]

Poetry and painting are arts that have a high ability to convey concepts through expression and illustration. Among these, the use of procedures such as embossed arts, play an important role in highlighting the power of cultural transmission and cultural symbols. Embossing in the word means circumstantial, a prominent and obvious place is used, and the term refers to the deviation and artistic deviation from the normal norm of language. One form of de-familiarization is embossing, and it occurs when anomaly expresses a concept; that is, to play a role. According to Russian formalists, abnormality or metanormativity is one of the most effective methods of literary prominence in poetry. The present study intends to deal with the place of archeology and mythical symbols in embossed arts (poetry and painting) through descriptive-analytical methods. Research findings show that archaism and mythical symbols have been habituated in linguistic and semantic highlights such as phoneme, word and phrase repetition; also, features such as recognition, irony, metaphor, simile and sensuality exist all that provided prominence in poetry. In painting, the symbols of antiquity and myth are more protruding.

Research aims:
Recognizing the place of archeology and mythical symbols in highlighting poetry and painting;
A study of highlighting with illustrative and imaginative elements in Persian and Arabic poetry.

Research questions:
What is the place of archeology and mythical symbols in highlighting poetry and painting?
To what extent and how did archeology and mythical symbols make speech stand out?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Formalism
  • Foregrounding
  • Archaism
  • Persian and Arabic Poetry
الصباح، سعاد. (1378). رازهای یک زن. ترجمه حسن فرامرزی. تهران: دستان.
الصباح، سعاد. (1990م). دیوان الیک یا ولدی. الطبعة الرابعة. مصر: الهبئة المصریة العامة للکتاب.
الصباح، سعاد. (1997م- الف). فی البدء کانت الأنثی. الطبعة السادسة. الکویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.
الصباح، سعاد. (1997م- ج). هل تسمحون لی أن أحبّ وطنی. الطّبعة الخامسة. الکویت: دار سعاد الصباح للنّشر و التّوزیع.
الصباح، سعاد. (1997م-ب ، پ). بی­نام. بی­جا.
الصباح، سعاد. (1999م). قصیدة أنثی و الأنثی قصیدة. الکویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.
الصباح، سعاد. (2005م- آ ، ب). بی­نام. بی­جا.
الصباح، سعاد. (2006م). رسائل من الزمن الجمیل. کویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.
الصباح، سعاد. (2007م). والورود تعرف الغضب. ط 2، کویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.
الصباح، سعاد. (2012م). فی البدء کانت أنثی. ط 11، کویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.
اصفهانی، ژاله. (1384). مجموعه اشعار. چ 1. تهران: نگاه.
بارانی، محمد. (1382). «کارکرد ادبی زبان و گونه‌های آن». مجلۀ فرهنگ. شمارۀ 46 -47، صص. 70-55.
حاتم، غلامعلی. (1375). «نگاهی به هنرنگارگری ایران، هنر، شماره30، صص. 215-207.
دوستی، محمدحسن؛ فرخزاد ملک، محمد و حیدری نوری، رضا. (1398). «شادمانی در غزلیات و انعکاس آن در نگارگری ایرانی»، هنر اسلامی، 36، صص. 63-46.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1366). صور خیال در شعر فارسی. چ 3. تهران: آگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390). صور خیال در شعر فارسی. چ 14. تهران: نشر آگه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1391). موسیقی شعر. چ 13. تهران: نشر آگه.
شمیسا، سیروس. (1387). بیان. ویرایش 3. تهران: میترا.
طالبی، مرتضی؛ قاری، محمد رضا و داوود آبادی فراهانی، محمد علی. (1399). «تصویرسازی منظومه­های غنایی در تطبیق با نگاره­های خمسه شاه طهماسبی». فصلنامۀ علمی مطالعات هنر اسلامی. شمارۀ 29، ص. 225.
عابدی، کامیار. (1380). به‌رغم پنجره‌های بسته: شعر معاصر زنان. چ 1. تهران: ا کتاب نادر.
علی­زاده ماهانی، بتول؛ مدرس زاده، عبدالرضا و سلامتیان، محمد. (1398). «مضامین استعاره­ها در منظومه سبیکةالذهب در تطبیق با آیات قرآن و انعکاس آن در مصداق هنری». مجلۀ فرهنگ. شمارۀ 36، ص. 130.
غنچه­ای، علیرضا؛ غفاری، رحمان؛ احمدی، مسعود و احمدیان، محمدمهدی. (1399). «بررسی سبک­های مدیریتی در شاهنامۀ شاه طهماسبی». فصلنامه علمی مطالعات هنر اسلامی. شمارۀ 39، ص. 265.
فتوحی، محمود. (1391). سبک‌شناسی. تهران: سخن.
قریب، عبدالعظیم و اشرف‌الکتابی، امیر. (1366). دستور زبان فارسی پنج استاد. چ 4. تهران: اشرفی.
کفشچیان مقدم، اصغر و یاحقی، مریم. (1390). «بررسی عناصر نمادین در نگارگری ایران»، باغ نظر، شمارۀ 19، صص 76-65.
همایی، جلال‌الدین. (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چ 1. تهران: انتشارات اهورا.
یوشیج، نیما. (1375). دربارۀ شعر و شاعری. تهران: انتشارات دفترهای زمانه.
میویک، دسی. (1987). المفارقة و صفاتها. ترجمۀ عبدالواحد لؤلؤة. بغداد: دارالامأمون للترجمة و النشر.