شخصیت شناسى برمبنای واکنش درمقابل عوامل استرس‌زا در شش داستان مجید قیصری (بر اساس تحلیل نمادهای فرهنگی، هنری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسى، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامى، رودهن، ایران.

2 دکتری تخصصی، گروه زبان و ادبیات فارسى، واحد رودهن، دانشگاه آزاداسلامى، رودهن، ایران.

3 دکتری تخصصی، دانشیار، گروه روانشناسى، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامى، رودهن، ایران.

10.22034/ias.2021.299965.1691

چکیده

نویسندگان معاصر با تکیه بر احساس درونی و بیرونی خود به بررسی مسائل و موضوعات مهم پرداخته، یافته‌های خود را در قالب آثار هنری ارائه می‌دهند. آثار داستانی در نوع خود می­ توانند بیانگر بسیاری از تحولات شخصی و آداب و رسوم و باورهای فرهنگی باشند. بنابراین مطالعه دقیق آثار ادبی و به خصوص داستانی که در مقاطع مختلف تاریخی خلق شده است می توان نقش مهمی در رفتارشناسی و مردم­شناسی افراد جامعه داشته باشد. مجید قیصری یکی از نویسندگان معاصر در حوزه داستان کوتاه است که بررسی آثار  او می ­تواند نکات مهمی را در واکاوی شخصیت افراد و رفتارشناسی آن­ ها از یک سو و از سوی دیگر در شناخت عمیق فرهنگ مسلط بر جامه زیسته فرد داشته باشد. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده ­های منابع کتابخانه ­ای انجام شده است. بررسی شخصیت‌های داستان‌های کوتاه مجید قیصری براساس شخصیت‌شناسی و بررسی واکنش‌های هیجانی آنان در شش داستان کوتاه (گوساله سرگردان، عود عاد سبز، مأمور، کسر باطل، بلور، سفرنامه عیلامی) انجام گرفته‌است. یافته‌های پژوهش نشان می ­دهد که شخصیت‌های داستان کوتاه مجید قیصری در مواجهه با وقایع طبیعی و غیر طبیعی پیرامون خود، سعی می‌کنند که با کمک شیوه‌ی هیجان­ مدار در شرایط استرس‌زا تاب بیاورند. این راه‌کارها از طریق تلاش برای حذف یا کاهش منبع استرس یا منحرف نمودن توجه فرد از موقعیت استرس‌زا عمل می‌کنند. عناصری که شخصیت­ های این داستان ها با آن مواجه هستند جنبه اسطوره ­ای داشته پشتوانه فرهنگی دارد و نشان از این است که افراد برای فرار از ترس و استرس به دنبال مأمن و پناهگاهی مطمئن هستند تا در سایه آن به آرامش برسند از این رو به اسطوره ­هایی روی می آورند که انسان‌های اولیه به آن تمثل می‌جستند و آن‌ها را نمادهای قدرتمند می‌داستند که با عوالم معنوی ارتباط دارند.

اهداف پژوهش:
1.بررسی شخصیت ­ها در داستان­ های کوتاه مجید قیصری براساس نظریه شخصیت­ شناسی و واکنش ­های هیجانی.
2.بررسی نمادهای فرهنگی و هنری در داستان های کوتاه مجید قیصری.

سؤالات پژوهش:
1.ابعاد شخصیتی و عوامل استرس ­زا در داستان­ های کوتاه مجید قیصری تحت تأثیر چه مؤلفه ­هایی است؟
2.نمادهای فرهنگی و هنری چه انعکاسی در داستان­ های کوتاه مجید قیصری دارند؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Personality Recognition in Response to Stressful Situation in the Six Stories of Majid Qaisari (According to the Scrutiny of Cultural and Artistic Symbols)

نویسندگان [English]

  • Leila Mahmoodi 1
  • Mandana Hashemi Esfahani 2
  • Shahram Vaziri 3
1 Ph.D. student, Department of Persian Language and Literature, Roudhen Branch, Islamic Azad University, Roudhen, Iran.
2 Ph.D., Department of Persian Language and Literature, Roudhen Branch, Islamic Azad University, Roudhen, Iran.
3 Ph.D., Associate Professor, Department of Psychology, Roudhen Branch, Islamic Azad University, Roudhen, Iran.
چکیده [English]

Contemporary writers, based on their inner and outer feelings, study significant issues and topics and present their findings in the form of artistic works. Fictional works of their kind can express many personal developments and cultural customs and beliefs; therefore, a vigilant study of literary works, particularly fiction created in various historical periods, can play an important role in the behavior and anthropology of society. Majid Qaisari is one of the contemporary writers in the field of short stories, whose works can be considered as key arguments in the analysis of people's personalities and their behavior. On the other hand, it has an influence on the deep understanding of the dominant culture on the individual's living community. The present research is composed via a descriptive and analytical method and relies on the data of library resources. In this paper, Majid Qaisari's literary works are studied based on the personality of his characters and their emotional reactions in six short stories (Wandering Calf, Green Oud, Agent, False Fraction, Crystal, Elamite Travelogue). Findings show that the characters of Majid Qaisari's short story, in the face of natural and peculiar occurring events, attempt to cope with stressful situations in an exciting way. These strategies work by endeavoring to eliminate or reduce the source of stress or distracting the person from the demanding situation. The components that the characters of the story face have a mythical aspect and a cultural background and demonstrate that people are looking for a safe haven to escape from fear and stress and seek to find sanctuary in its shadow; Hence, they turn to myths that early humans represented and believed they are are powerful symbols associated with the spiritual realms.

Research aims:
1. A study of characters of Majid Qaisari short stories based on personality theory and emotional reactions;
2. A study of cultural and artistic symbols in Majid Qaisari's short stories.

Research questions:
1. What are the components of personality dimensions and stressors in Majid Qaisari's short stories?
2. What are the cultural and artistic symbols reflected in Majid Qaisari's short stories?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Personality
  • Stressful Situations
  • Short Stories
  • Majid Qaisari
آبرامز، ام، اچ. (1378). فرهنگ توصیفی اصطالحات ادبی، ترجمه سعید سبزیان، تهران: رهنما.
آژند، یعقوب. (1375). «فرهنگ اصطلاحات ادبیات داستانی»، مجله ادبیات داستانی، دوره‌ی 11، شماره 29، صص. 34-25.
باباپور، خیرالدین جلیل و رسول زاده طباطبایی، کاظم و اژه‌ای، جواد و فتحی آشتیانی، علی. (1382). «بررسی رابطه بین شیوة حل مسأله و سلامت روانشناختی دانشجویان»، مجله روانشناسی، دورة 7، شمارة 1، صص. 16-3.
بهار، مهرداد. (1386). از اسطوره تا تاریخ، تهران: چشمه.
بی‌نیاز، فتح اله. (1387). درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی (با اشارة موفر به آسیب‌شناسی، رمان و داستان کوتاه در ایران)، چاپ اول، تهران: نشر افروز.
بی‌نیاز، فتح اله. (1392). درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی، چاپ چهارم، تهران: نشرافراز.
تی. مک اندرو، فرانسیس. (1387). روان‌شناسی محیطی، (ترجمة دکتر غلامرضا محمودی)، چاپ اول، تهران: نشر زرباف اصل.
دادگی، فرنبغ. (1380). بندهشن، ترجمه مهرداد بهار، تهران: توس.
دوستخواه، جلیل. (1371). اوستا، تهران: مروارید.
رسول زاده، کاظم و نصیرزاده، راضیه. (1388). «بررسی رابطة باورهای مذهبی با راهبردهای مقابله‌ای با تنیدگی در دانشجویان»، فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی گناباد، دوره 15، شمارة2، صص. 46-36.
شمسیا، سیروس. (1376). سبک‌شناسی نثر، چاپ سوم، تهران: نشر میترا.
شمیسا، سیروس. (1376). انواع ادبی، چ5، تهران: فردوس شمس، محمدجواد. (1390). پیشینه و جایگاه آب نزد ایرانیان و هندوان باستان، مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، ش5، صص. 72-59.
صبری نظر زاده، راشین. (1389). «رابطة احساس انسجام و سخت کوشی با سلامت و راهبردهای مقابله‌ای با استرس»، پایان نامه، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه فردوسی مشهد.
صنعتی، محمّد. (1389). تحلیل های روان شناختی در هنر و ادبیّات، چاپ پنجم، تهران: مرکز.
خلعت بری، جواد و عزیز زاده، فرشته. (1390).  «تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی و راهبردهای مقابله با فشار روانی بر سلامت روان دانشجویان دختر»، مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، دورة 12، شمارة 2، صص.37-29.
فرانکل، ویکتور امیل. (1387). انسان در جستجوی معنا، (ترجمةاکبر معارفی)، چاپ نهم، تهران: نشردانشگاه تهران.
فرانکن، رابرت. (1384). انگیزش و هیجان، (ترجمة حسن شمس اسفندآبادی، غلامرضا محمودی، سوزان امامی)، چاپ اول، تهران: نشر نی.
فرای، نورتروپ. (1377). تحلیل نقد، ترجمه صالح حسینی، تهران: نیلوفر.
فردوسی، ابوالقاسم. (1960). شاهنامه فردوسی، متن انتقادی تحت نظر ی. ا.برتلس، مسکو: آکادمی علوم اتحاد شوروی.
قیصری، مجید. (1390). زیر خاکی، چاپ دوم، تهران: نشر افق.
قیصری، مجید. (1390). سه دختر گل فروش، چاپ ششم، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر.
قیصری، مجید. (1386). گوسالة سرگردان، چاپ سوم، تهران: نشر افق.
کارنوی، آلبرت جوزف. (1383). اساطیر ایرانی، ترجمه احمد طباطبایی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
گنجی، حمزه. (1389). بهداشت روانی، چاپ دهم، تهران: نشر ارسباران.
میرصادقی، جمال. (1376). عناصر داستان، چاپ نهم، تهران: انتشارات سخن.
عالی کردکلائی، حمید و صفایی، حمید. (1395). "بررسی شخصیت و شخصیت­پردازی در زمان داستان یک شهر احمد محمود". همایش بین المللی جستارهی ادبی، زبان و ارتباطات فرهنگی.
مرشدی، ابراهیم بهنام. (1395). «رابطة فرایند‌های خانواده و سبک‌های مقابله‌ای با استرس و کنترل خشم»، پایان نامه، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، واحد مرودشت.
میرزایی صلحی باروجی، زهرا. (1395). «پیش­بینی ایده‌پردازی خودکشی بر اساس راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، راهبردهای مقابله­ای و طرح­واره ­های ناسازگار اولیه در دانشجویان»، پایان نامه، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
یونگ، کارل گوستاو. (1383). آیون پژوهشی در پدیده­شناسی خویشتن، ترجمه پروین فرامرزی و فریدون فرامرزی، مشهد: به نشر.
Campbell, J. (2017). Creative mythology (Vol. 4). Joseph Campbell Foundation
Hall, J. (1996). Illustrated Dictionary of Symbols in Eastern and Western Art, Published by Westview Press, A Member of the Perseus Books Group, pp. 257.
Lazarus, R. S. & folkman, S. (1986). Cognitive theories of stress and the issue of circularity, newyork: spring.