فریب و رنگ برآمیزی از منظرهوّیّت پوشی و دگرچهری در شاهنامۀ فردوسی و ادیسۀ هومر( با تاکید بر شاهنامه محفوظ در بنیاد کورکیان نیویورک)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران

2 استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران

10.22034/ias.2021.308704.1749

چکیده

دو حماسۀ بزرگ ادبیات جهان یعنی شاهنامه و ادیسه دارای وجوه افتراق و اشتراکات بسیاری است. یکی از مباحث قابل توجّه در این آثار مقولۀ «نیرنگ و رنگ برآمیزی» است. نیرنگ و رنگ برآمیزی یکی از مقوله­های است که در فرهنگ­های مختلف جهان وجود داشته و دارد و در داستان­های این آثار بارها به شکل­های گوناگون تجلّی پیدا کرده و دستمایۀ نوشتن داستان­ها شده است. یکی از موارد نیرنگ و رنگ برآمیزی، هوّیّت­پوشی و دگرچهری است که بسیار زیاد در این آثار مشهود است. پژوهش حاضر به روش تطبیقی و  تحلیلی و با تکیه بر داده­های منابع کتابخانه­ای انجام شده است. یافته­های پژوهش حاکی از این است که  فریب و رنگ برآمیزی از این منظر در شاهنامه از طریق تغییر لباس و چهره، ناشناس شدن، انکارهوّیّت، نقش بازی کردن، پنهان کردن نام، هوّیّت­پوشی صورت گرفته و در ادیسه این امر، از طریق تغییر لباس و چهره، ناشناس شدن، نقش بازی کردن و هوّیّت پرده پوشی که توسط خدایان صورت می­گیرد. هر چند شباهت­های ساختاری این نوع خیلی کم در هر دو اثر دیده می­شود امّا از لحاظ نوع بهره­بری تفاوت­های زیادی دیده می­شود. نیرنگ و فریب از این منظر در این دو منظومه شباهت­ها و تفاوت­هایی دارد.
اهداف پژوهش:
1- بررسی و تحلیل  فریب و رنگ­برآمیزی از منظر دگرچهری و هوّیّت­­پوشی بدون توجّه به تفاوت دورۀ تاریخی، محیط جغرافیایی، ساختار فرهنگی و تاریخی ایران و یونان.
2- تطبیق و قیاس، تشابهات و افتراق فریب و رنگ­برآمیزی از منظر دگرچهری و هوّیّت­پوشی.
سؤالات پژوهش:
1ـ انواع فریب و رنگ­برآمیزی­ها از منظر دگرچهری و هوّیّت­پوشی در شاهنامه و ادیسه کدامند؟ چگونگی به­کارگیری و دلایل استفاده از آنها چیست؟
2 ـ وجه تشابه و افتراق این نوع فریب و رنگ­برآمیزی در شاهنامه و ادیسه چیست؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Deception and cunning from the perspective of disguise and metamorphosis in Ferdowsi's Shahnameh and Homer's Odyssey (with emphasis on Shahnameh preserved in the Korkian Foundation of New York)

نویسندگان [English]

  • Leila Hormozani 1
  • Sima Mansoori 2
  • Masoud Pakdel 2
  • Mansoore Tadayoni 2
1 PhD Student, Department of Persian Language and Literature, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deception
  • cunning
  • Epic
  • Shahnameh
  • Odyssey

مراجع

اجاکه، علی اکبر؛ شمیسا، سیروس و مدرس­زاده، عبدالرضا. (1398). «مضامین نمادین شاهنامه در آثار هنری مازندران». هنر اسلامی, 15(34), 1-28. doi: 10.22034/ias.2019.93925
بهار، فاطمه؛ شکری، یدالله. (1398). «استعاره و گفت‌وگومندی در رجزهای شاهنامه بر اساس نظریۀ باختین». جستارهای زبانی. ۱۳۹۸; ۱۰ (۲) ، 294-271.
حسن­زاده میرعلی، عبدالله؛ قنبری عبدالملکی، رضا. (1391).  «تحلیل ریخت شناسی روایت اسطوره‌ای «کتیبه» بر اساس نظریۀ ولادیمیر پراپ». جستارهای زبانی; ۳ (۳) ، 100-81.
حق­پرست، لیلا. (1391). «شیوه‌های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در داستان بهمن از شاهنامه و بهمن‌نامه (بر اساس مؤلفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی در تحلیل گفتمان)». جستارهای زبانی. ۱۳۹۱; ۳ (۲) :27-1.
خسروی شکیب، محمد؛ عزیز محمدی، فاطمه و  قبادی حسینعلی. (1391). «بنیامتنیت دو متن؛ نقد تطبیقی داستان «فریدون» در شاهنامه و «شاه لیر» شکسپیر». جستارهای زبانی; ۳ (۲) : 22-1.
دبیر سیاقی، محمد. (1365). فردوسی زن و تراژدی، مقالات از عبدالحسین زرین­کوب، اسلامی ندوشن، نصرالله فلسفی، دبیرسیاقی، مهین تجدد، رضا براهنی، به کوشش ناصر حریری، تهران: چاپ بابل.
رزمجو، حسین. (1381).  قلمرو ادبیات حماسی ایران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی..
رفاهی، سمانه. (1400). «مقایسۀ تحمیدیۀ شاهنامه و گرشاسب‌نامه برمبنای فرانقش اندیشگانیِ دستور نظام‌مند ـ نقش‌گرای هلیدی». جستارهای زبانی; ۱۲ (۲) : 480-449.
سرامی، قدمعلی. (1392). از رنگ گل تا رنج خار شکل­شناسی داستان­های شاهنامه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
طاهری، محمد؛ آقاجانی، حمید. (1392). «تبیین کهن الگوی سفر قهرمان براساس آرای یونـگ و کمبـل در هفت خوان رستم»، فصلنامة ادبیات عرفانی و اسـطوره­شـناختی. س 9 . ش 32، 45-35.
فردوسی، ابوالقاسم. (1382). شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ اول، تهران: نشر قطره.
غلامپور دهکی، سکینه؛ رضایی، احرام. (1380).  «بررسی و تحلیل سبک فکری و محتوایی سه آیین شاهنامۀ هومر». مجلۀ تاریخ ادبیات شماره 3/80.
غنچه­ای، علیرضا و دیگران. (1399).  «بررسی سبک‌های مدیریتی در شاهنامه شاه طهماسبی بر پایه نگرش‌های اساطیری، حماسی و تاریخی». هنر اسلامی, 17(39), 264-287. doi: 10.22034/ias.2020.254546.1426
قبول، احسان. (1388). «شخصیت­شناسی شغاد در شاهنامه»، مجله جستارهای ادبی، شماره 164 ، صص65-81.
کلینتون، جروم . و (1385)، «مکر و نیرنگ در شاهنامه، ترجمۀ عباس امام»، نامۀ انجمن، شمارۀ 23، صص 172 ـ 155.
لک، ایران؛ تمیم داری، احمد. (1395). «مطالعة تطبیقی کهن الگوی «سفر» و «بازگشت» قهرمان در شاهنامه و ادیسه»، ادبیات تطبیقی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، شماره 13، صص184-161.
مجیدی کرائی، نورمحمّد. (1387). ابر زنان ایران، تهران: انتشارات آرون.
مره­یی، منصور؛ جدیدالاسلامی، حبیب و  رومیانی، بهروز. (1398). «تصویرسازی و تصویرآرایی فریب­کاری در شاهنامه فردوسی و کلیله دمنه نصرالله منشی (مغول و تیموری)». هنر اسلامی، 15(35), 347-367. doi: 10.22034/ias.2019.101891
مهدی­پور، محمد. (1394). «رنگ و نیرنگ در حماسه ملی ایران، دو فصلنامۀ ادبیات حماسی، دانشگاه لرستان، شماره 1، صص 156-127.
نیساری تبریزی، رقیه. (1384). «همسانی­ها و ناهمسانی­ها در شاهنامة فردوسی و ایلیاد و ادیسة هـومر، مجلة ادبیات عرفانی و اسطوره­شـناختی. شـمارة 3، صص 133-117.
هومر. (1385). اودیسه، ترجمه سعید نفیسی، چاپ اول، تهران: انتشارات بهزاد.
یزدانی، زینب. (1378). زن در شعر فارسی، تهران: انتشارات فردوس.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار