مؤلفه‌های شاخص کالبدی معماری بومی شهر اصفهان در طراحی مسکن جدید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رشته معماری، واحد اردستان، دانشگاه آزاد اسلامی ، اردستان، ایران

2 گروه معماری، واحد اردستان، دانشگاه، آزاد اسلامی ، اردستان، ایران،

3 گروه معماری، واحد اردستان، دانشگاه آزاد اسلامی ، اردستان، ایران،

10.22034/ias.2021.310341.1774

چکیده

معماری برای نیاز بشر به سرپناه، پدید آمد و با شتاب به بیان و تعبیری اساسی از مهارت‌های فنی و اجتماعی تبدیل شد. امروزه به دلیل هجوم فرهنگ‌های غیربومی و الگوی مصرفی جهان پیشرفته، فرهنگ نوگرایی و تجددطلبی جای فرهنگ اصیل و سنتی را گرفته است. ازاین‌رو، در مناطق بومی مختلف بدون در نظرگرفتن اصول و قواعد ارزشمند معماری به‌جای مانده از پیشینیان ساختمان‌هایی پدید آمد که نه‌تنها احساس امنیت، رضایتمندی و حریم‌های فرهنگی ما را درهم شکست بلکه از لحاظ کیفیت ساخت نیز بهره‌ای نبرده‎اند. این پژوهش با روش مبتنی بر انجام پرسشنامه و تحلیل عامل کیو، از مجموع ۲۰ نفر از صاحب‌نظران، چهار عامل که مقادیر آن‌ها بالاتر از یک است شناسایی‌ شد. با بررسی پاسخ‌ها می‌توان دریافت که چهار الگوی ذهنی در میان متخصصین معماری وجود دارد که حاکی از وجود چهار نگاه مکمل هم در بازشناسی عناصر کالبدی تکنولوژیک در معماری سنتی و قابلیت کاربست آن‌ها در معماری جدید است. یافته‌ها نشان‌ می‌دهد که اقلیم، بوم و فضا در معماری ایران و بالاخص اصفهان از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در معماری معاصر به فراموشی سپرده‌شده است. نتیجه آن می‌تواند بروز مشکلات فراوان سلامت روحی و جسمی و مصرف بالای انرژی در ساختمان باشد.
اهداف پژوهش:

شناخت الگوهای تکنولوژیک کهن و بومی خانه‌های شهر اصفهان و نحوه احیا و کاربست مجدد آن‌ها در کالبدی نو.
شناسایی آراء صاحب‌نظران پیرامون موضوعات مورد بحث در قالب مصاحبه‌ای ساختارنیافته جمع‌آوری و مؤلفه‌های موردنظر.

سؤالات پژوهش:

کدام معیار و اصول به‌کاررفته در معماری بومی می‌تواند در طراحی و ساخت مساکن جدید به‌کار رود؟
چگونه می‌توان مؤلفه‌های کالبدی معماری بومی را در معماری مسکن جدید به‌کار برد‌؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Components of the physical index of the native architecture of Isfahan in the design of new housing

نویسندگان [English]

  • Afshin Reisi Dehkordi 1
  • Houtan Irvani 2
  • Kazem Yazdi 3
1 Department of Architecture,, Ardestan Branch, Islamic Azad University, Ardestan, Iran,
2 Department of Architecture,, Ardestan Branch, , Islamic Azad University, Ardestan, Iran
3 Department of Architecture, Ardestan Branch, Islamic Azad University,, Ardestan, Iran
چکیده [English]

Architecture arose due to human need for shelter and quickly became a basic expression of technical and social skills. Today, due to the influx of non-native cultures and the consumption pattern of the developed world to our country, the culture of modernity and modernity has replaced the original and traditional culture. Therefore, in different indigenous regions, without considering the valuable principles and rules of architecture left over from their predecessors, buildings emerged that not only did not break our sense of security, satisfaction and cultural boundaries, but also did not benefit in terms of construction quality. In this study, using a research method based on a questionnaire and Q factor analysis, out of a total of 20 experts, four factors whose values ​​are higher than one were identified. By examining the answers, it can be seen that there are 4 mental patterns among architects, which indicates the existence of 4 complementary views in recognizing the physical technological elements in traditional architecture and their applicability in modern architecture. Findings show that climate, environment and space are very important in Iranian architecture, especially in Isfahan, and have been forgotten in contemporary architecture, which can result in many problems of mental and physical health and high energy consumption in the building

کلیدواژه‌ها [English]

  • Physical components
  • indigenous architecture
  • Isfahan
  • historical houses
  • new housing
آشوری، داریوش. (1380)،.تعریف‎ها و مفهوم فرهنگ. تهران: آگه.
آصفی، مازیار؛ ایمانی، الناز. (1395). "باز تعریف الگوهای طراحی مسکن مطلوب ایرانی- اسلامی معاصر با ارزیابی کیفی خانه‌های سنتی". پژوهش‎های معماری اسلامی، (2)4، صص73-56.
اعتماد شیخ‌الاسلامی، فائزه؛ طاهباز، منصوره. (1385). "ویژگی‌های طراحی همساز با اقلیم در خانه‌های بومی همدان". پنجمین همایش بهینه‎سازی مصرف سوخت در ساختمان، تهران: سازمان بهینه‎سازی مصرف سوخت کشور.
اکرمی، غلامرضا؛ دامیار، سجاد. (1396). "رویکردی نو به معماری بومی در رابطه ساختاری آن با معماری پایدار". هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، (1)22، صص 40-29.
ادوارد، برایان. (1386). رهنمون‌هایی به سوی معماری پایدار. ترجمه: ایرج شهروز تهرانی، تهران: نشر مهرازان.
اردلان، تادر؛ بختیار، لاله. (1390). حس وحدت، سنت عرفانی در معماری اسلامی. ترجمه: ونداد جلیلی، تهران: علم معمار.
اسمیث، گرگوری بروس. (1379). نتیجه هایدگر و گذار به پسامدرنیته. ترجمه: علیرضا سید احمدیان، آبادان: نشر پرسش.
اصغری، محمد؛ حاجیزاده، ابراهیم. (1390). روش‎ها و تحلیل‌های آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
الکساندر، کریستوفر. (1381). معماری و راز جاودانگی. ترجمه: مهرداد قیومی بیدهندی، تهران: مرکز چاپ و نشر دانشگاه شهید بهشتی.
بمانیان، محمدرضا. (1385). "عوامل مؤثر بر شکل‌گیری معماری و شهرسازی در دوره پهلوی اول"، دوفصلنامه مدرس هنر، شماره 1، صص 8-1.
پیرنیا، عبدالکریم. (1384). سبک‌شناسی معماری ایران. تهران: سروش دانش.
جعفری، عاطفه؛ مهدوی‌پور، حسین. (1392). "نقش تکنولوژی‌های بومی در کیفیت فضاهای مسکونی"، مسکن و محیط روستا. شماره 32، صص 68-51.
جعفری نجف‌آبادی، عاطفه. (1392). "جایگاه معماری بومی در معماری معاصر یزد". مجله چیدمان، شماره3، صص67-52.
حاجیلو، زهرا. (1384). "نقش اصول معماری بومی در تحقق معماری پایدار". همایش ملی معماری و شهرسازی ایران، یزد.
خاکی، غلامرضا. (1391). روش تحقیق با رویکرد پایان‌نامه‌نویسی، تهران: توحید دانش.
خانی، سمیه. (1391). "بررسی تأثیر کالبد خانه‌های دوره پهلوی اول اصفهان در تعاملات اجتماعی ساکنان"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمود ارژمند و محمد مسعود، اصفهان: دانشگاه هنر اصفهان.
خزاعی، فاطمه؛ سنوسی حسن، احمد. (1397). "سیمای پایدار مسکن بومی؛ سطح حرارتی نمای آپارتمان‌های طراحی شده به سبک بومی در پوترایاجا، مالزی". نشریه منظر، شماره 42، صص 51-46.
دلاور، علی؛ زهراکار، کیانوش (1389). سنجش و اندازه‌گیری در روان شناسی، مشاوره و علوم تربیتی. تهران: ارسباران.
زاهدی، شمس‌السادات. (1386). توسعه پایدار. تهران: انتشارات سمت.
زرین، لیلا؛ مفیدی شیرانی، سید مجید و طاهباز، منصوره. (1400). "اصول تطبیقی معماری پایدار بناهای مسکونی بومی در اقلیم‌های خشک ایران". مطالعات هنر اسلامی، شماره 14، صص 114-99.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه. (1397). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: نشر آگه.
ضرغامی، اسماعیل؛ سادات، سید مهدی. (۱۳۹۶). تکنولوژی و معماری بومی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید رجایی.
فتحی، حسن. (1382). ساختمان‌سازی با مردم. ترجمه: علی اشرفی، تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه هنر.
 قاسمی سیچانی، مریم؛ معماریان، غلامحسین. (1389) ."گونه‌شناسی خانه دوره قاجار در اصفهان"، نشریه هویت شهر، شماره 7، صص 87-94.
قاسمی سیچانی، مریم. (1394). "مقدمه‌ای بر سیر تحول مسکن در دوره معاصر"، دانش‌نما، شماره 124-125، صص130-112.
قاسمی سیچانی، مریم؛ بهنام، پدرام و حریری، آزاده. (1394). "تحلیل خانه تاریخی تک بادگیره باجغلی (میرزا علی صراف) بر مبنای سازماندهی فضایی". فصلنامه علمی، فنی، هنری اثر، شماره 72، 92-77.
کلانتری خلیل‌آباد؛ حسین، کاظمی، سید محمد؛ حیدری، علی‌اکبر؛ طباطباییان؛ مریم و حقی، مهدی. (1395). "فناوری‌های بومی و معماری همساز با اقلیم". نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی. شماره 1، ص 79-65.
قبادیان، وحید. (1392). سبک‌شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران. تهران: انتشارات مؤسسه علم معمار.
کیانی، مصطفی. (1393). معماری دوره پهلوی اول، دگرگونی اندیشه‌ها، پیدایش و شکل‌گیری معماری دوره بیست ساله. تهران: مطالعات تاریخ معاصر ایران.
گلپرور فرد، نازنین. (1390). انسان طبیعت معماری. تهران: انتشارات طحان و هله.
گیفورد، رابرت. (1397). روش‌های تحقیق در روان‌شناسی محیط. ترجمه: مینو، قره‌بیگلو؛ محمدتقی، پیربابایی و زهرا، علینام. تبریز: انتشارات دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
لنگ، جان. (1396). آفرینش نظریه معماری نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه: محمدرضا عینی‌فر، تهران: انتشارات دانشگاه.
محمدپور، احمد. (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش 2، مراحل و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی، تهران: نشر جامعه‌شناسان.
مولانایی صلاح‌الدین؛ سلیمانی، سارا. (1395). "عناصر باارزش معماری بومی منطقه سیستان، بر مبنای مؤلفه‌های اقلیمی معماری پایدار". مجله باغ نظر، شماره 41، صص66-57.
ناری قمی، مسعود؛ دامیار، سجاد. (1391). "رویکرد‌ها به معماری بومی در نظریه‌پردازی مدرن". نشریه شهر و معماری بومی، شماره 3. ص 95-79.
نقره‌کار، عبدالحمید. (1392). مبانی نظری معماری. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
هاشم‌نژاد، هاشم؛ دارابیان، علی. (1386)." الگوی مسکن در معماری معاصر ایران، مجله معماری و ساختمان". شماره 15، ص 55-53.
وس‌کاه، آرمین؛ قدوسی‎فر، سیدهادی. (1396). "تأثیر تکنولوژی ساخت بر الگوهای زیستی در مسکن اقوام ترکمن". مجله مدیریت شهری، شماره 47، ص 164-149.
وودوارد، اف‌. آی‌. (1377). پ‍ی‍ام‍ده‍ای‌ اک‍ول‍وژی‍ک‍ی‌ ت‍غ‍ی‍ی‍ر اق‍ل‍ی‍م‌. ت‍رج‍م‍ه‌ و ت‍دوی‍ن:‌ ع‍وض‌ ک‍وچ‍ک‍ی‌، ح‍م‍ی‍درض‍ا ش‍ری‍ف‍ی‌، اس‍ک‍ن‍در زن‍د، م‍ش‍ه‍د: ج‍ه‍اد دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌.
Zarrin, L. Mofid shemirani, S.M. Tahbaz, M. (2022). Comparative Principles of Sustainable Architecture of Indigenous Residential Buildings in Arid Climates of Iran. Islamic Art Studies. Vol 18, Issue, P. 99-114. [In Persian].
Alrashed, F. Asif. M, Burek. S. (2017). The Role of Vernacular Construction Techniques and Materials for Developing Zero-Energy Homes in Various Desert Climates. Building, 7, 17
Gilliand, R. (2002). "The Destiny of Technology: Modern Scince and Human Freedom in the Later Heidegger", Heidegger Strudies, Vol. 18, available at: http://www.dartmouth.edu/~rgillia/jobs/Destiny ofTechnology.htm
Kalantari Khalil Abad H, Kazemi M, Heidari A A, Tabatabaian M, haghi M. Indigenous. (2016). technology and architectural harmony with the climate; the case
Moore, K. (2011). Nature Culture. In Mostafavi, Mohsen. & Doherty, Gareth. Ecological Urbanism. Harvard University- Graduate School of Design Press.
Stefik, M. (1995). Chapter 7, Classification. Introduction to Knowledge Systems, Morgan Kaufmann Publishers, Inc, P: 543-607.
Woodward, F. I. (1991). The ecological consequences of global climate change.
Wylie, J. (2007). Landscape. Routledge.
Woudenberg, F. (1991). "An Evaluation of Delphi". Technological Forecasting and Social Change. Vol 40, Issue 2. P 131-150.
Helmer, O. (1977). Problems in futures research: Delphi and causal cross-impact analysis, Futures, Vol 9, Issue 1, P 17-31.
Linstone, H. A. & Turruf, M. (2002). The Delphi method: Techniques and application [on-line]. Available: www.njit.edu/pub.