بررسی حس آمیزی و ادراک تنانه در تجربه فضای معماری در بازار سنتی کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران.

2 استادیار گروه معماری دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

3 گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران.

10.22034/ias.2021.307016.1738

چکیده

موضوع رابطه انسان و محیط در چهار دهه اخیر، در کانون توجه بسیاری از صاحب­نظران در علوم مختلف بوده است. اگرچه نگاه علمی به پدیده پیوند انسان و مکان مقوله تازه­ای نیست، هنوز پرسش­های متعددی در ارتباط با چگونگی تعریف رابطه انسان و مکان برای استفاده در فرآیند طراحی معماری مطر ح می­شود. درک مسئله حس­آمیزی و ادراک­تنانه در معماری سنتی این مسئه­ای است که این پژوهش به دنبال آن است. روش این تحقیق کیفی و با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی به دنبال تحلیل بازنمایی حس­آمیزی و ادراک بدنی در تجربه فضا معماری است. روش گردآوری داده­ها با استفاده از مصاحبه­های نیمه ساختاریافته و نیمه عمیق می­باشد. حجم نمونه براساس منطق اشباع نظری و همزمان با انجام مصاحبه­ها، 16 نفر انتخاب شدند که 7 نفر آنها زن و 9 نفر آنها مرد بودند. روش تجزیه و تحلیل داده­های این تحقیق، با استفاده از تحلیل تماتیک(مضمون) می­باشد. نتایج این تحقیق در قالب مدل مفهومی در سه وضعیت بسترها/ شرایط ارائه شد و وضعیت و موقعیت فضایی و مکانی در قالب 3 مقوله ارائه شد و در مرحله بعد، پیامدها در 4 مقوله، دسته­بندی شد و در این مسیر، مقوله هسته برای بعد سازگاری در قالب احاطه بدن و احساسات در  امنیت و روح­مندی فضای بازارارائه شد. محیط بازار کرمانشاه، بدن فرد را با شکل و ساختار خود در برمی گیرد و امینت را به بدن فرد می­دهد و فرد با ارتباط حسی و آگاهانه، در ارتباط با گذشته و نیز رفع نیازهایی انسانی خود را در محیط باز تعریف می­کند و با روح این مکان ارتباط برقرار کند.
 
اهداف پژوهش:

تحلیل بازنمایی حس­آمیزی و ادراک بدنی در تجربه فضا معماری.
بررسی حس­آمیزی و ادراک تنانه در تجربه فضای معماری در بازار سنتی کرمانشاه.

سؤالات پژوهش:

ادراک تنانه و حس­آمیزی چه نقشی در تجربه فضا در معماری دارد؟
ادراک­تنانه و حس­آمیزی در مقام منبع الهامی برای تجربه فضای معماری، چه نقشی در فهم بازار سنتی کرمانشاه ایفا می­کنند؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Sensory and Physical Perception in the Architectural Space of the Traditional Bazaar of Kermanshah

نویسندگان [English]

  • Homa Seidalmassi 1
  • Gholamreza Talischi 2
  • Mohammad Mehdi Soroush 3
1 Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University, Hamedan Branch, Hamedan, Iran.
2 Faculty of Art and Architecture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
3 Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University, Hamedan Branch, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

The issue of the affiliation between man and environment have been the focus of attention of many experts in various sciences during the past four decades. Although the scientific look at the phenomenon of connection between man and place is not a new category, there are still many questions about how to define the relationship between man and place for use in the architectural design process. Understanding the problem of sensation and body perception in traditional architecture is the main concern of this study. The method of the current research is qualitative with a phenomenological approach that seeks to analyze the representation of sensation and bodily perception in the experience of architectural space. The data collection method is using semi-structured and semi-in-depth interviews. Based on the logic of theoretical saturation, sixteen people were selected, seven women and nine men. The data analysis method of this research is thematic analysis and the findings are presented in the form of a conceptual model in three contexts/conditions, and the spatial situation is presented in the form of three categories. In the next step, the results were categorized into four categories and in this manner, the core category for the dimension of adaptability was presented in the form of surrounding the body and emotions in the security and spirituality of the bazaar space. Concerning the environment of the Kermanshah bazaar, it can be stated the marketplace embraces the person's body with its shape and structure and grants security as the person defines oneself in the open environment with sensory and conscious communication; thus, the person finds connection with the past and easily communicates with the spirit of this place.
Research aims:
1.Analysis of sensory representation and body perception in architectural space experience.

Investigating sensation and bodily perception in the experience of architectural space in the traditional bazaar of Kermanshah.

Research questions:

What is the role of physical and sensory perception in the experience of space in architecture?
As a source of inspiration for experiencing the architectural space, what role do physical perception have in understanding the traditional bazaar of Kermanshah?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sensation
  • body perception
  • traditional bazaar of Kermanshah
  • security
  • spirit of space
آرنهایم، رودولف. (1386). پویه­شناسی صور معماری، ترجمه مهرداد قیومی بید هندی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، تهران: ایران.
اشتراوس، انسلم؛ جولیت، کوربین. (1391). مبانی پژوهش کیفی(فنون و مراحل تولید نظریه زمینه­ای)، ترجمه ابراهیم افشار، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
اکبری، علی؛ فلامکی، محمد منصور. (1395). «بررسی جایگاه «ادراکات حسی» و «احساس» در پدیده­شناسی فضای ساخته شده»، پژوهش­های انسان­شناسی ایران (نامه علوم اجتماعی)، دوره6، شماره1.
حاتمی گلزاری، کوچک خوشنویس. (1399). «بررسی کیفی ماندگاری معماری مجموعه‌ی بازار تبریز از منظر پدیدارشناسی،اندیشه معماری، شماره4.
حبیب رنجبری، شادی؛ اکبری نامدار، شبنم و سالک زمخانی، جلال. (1391). «مفاهیم حس حرکت در معماری، اولین همایش ملی اندیشه­ها و فناوری­های نو در معماری.
حقوقی­نیا، نیما. (1397). «تحلیل ایده معماری چند حسی با تاکید بر بازارهای سنتی ایرانی»، سومین کنفرانس بین المللی عمران ، معماری و طراحی شهری.
صمدی، جواد؛ ستارزاده، داریوش و بلیلان اصل، لیدا. (1398). «ارزیابی کیفی ابعاد حسی فضا در بازارهای تاریخی از منظر استفاده‌کنندگان (مطالعه موردی: بازار قزوین)»، باغ نظر، شماره81.
شولتز، کریستیان نوربرگ. (1381). معماری: حضور، زبان و مکان، ترجمه علیرضا سید علویان، تهران: انتشارات نیلوفر.
عباسی، زهرا؛ حبیب، فرح و مختابادامریی، سیدمصطفی. (1397). مروری نو بر ادراک حسی در معماری بازار ایرانی-اسلامی (نمونه موردی: بازار کاشان). نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری­های نوین معماری و شهرسازی، ۸ (۲).
فلاحت، محمدصادق. (1385). مفهوم حس مکان و عوامل شکل­دهنده آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره26.
گروتر، یورگ کورت. (1386). زیبایی­شناسی در معماری، ترجمه جهان­شاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، چاپ چهارم، تهران: دانشگاه شهید بهشتی تهران.
مرادی، منصور؛ شیخیان، فرشاد و هادیان فر، محمد. (2016). «نقش حس مکان در بازیابی هویت به مکانهای تاریخی(با مطالعه موردی: بازار سنتی کرمانشاه»، همایش بین­المللی معماری شهری، ترکیه(استانبول).
مرلوپونتی، موریس. (1391). جهان ادراک، ترجمه فرزاد جابرالانصار، تهران: انتشارات قفنوس.
نامی، غلام حسین. (1387). مبانی هنرهای تجسمی، تهران: نشر توس.
نوربرگ‌ شولتز، کریستین. (1387)، روح مکان، ترجمه؛ محمد رضا شیرازی، تهران: انشارت دانشگاه خوارزمی.
نصرتی، مراللو؛ رضا، بهرام وزیری، فراهانی و قاسمی بغدادی، . (1391). «تجلی معانی و مفاهیم حرکت در شکل­گیری ایران معاصر معما»، اولین همایش ملی اندیشه­ها و فناوری­های نو در معماری.
نگین ناجی، صمد، مجتبی، انصاری و حسنعلی، پورمند. (1396). «تبیین نسبت رابطه انسان و مکان در فرآیند طراحی معماری با رویکرد پدیدارشناسی»، معماری و شهرسازی (هنرهای زیبا)، دوره22، شماره4.
Rapaport, A. (1993). The invention of Architecture from caves to cities, Vndrestanding , Roth, Leland. Craftsmanhouse
Benson, C. (2002). The Cultural Psychology of Self: Place, Morality and Art in Human Worlds: Taylor & Francis.