نقش‌پذیری زنان در شعر معاصر در مقایسه با زنان معمار و هنرمند دوره‌های تیموری و صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.

3 استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

10.22034/ias.2022.319996.1821

چکیده

جنس زن در شعر و ادب فارسی  به‌خصوص ادبیات کلاسیک چهره‌ای منفور دارد و در اشعار معمولاً مورد بی‌مهری گویندگان قرار گرفته و پیوسته در هاله‌ای از ابهام و پوشیدگی است. ولی در شعر معاصر باتوجه‌به تغییر بینش و اندیشۀ شعرا و ارتقا شعور اجتماعی، زن از جایگاه والایی برخوردار شد و در قاب مدح و ستایش شاعران قرار گرفت. هدف از نگارش این مقاله بررسی نقش پذیری زنان در شعر معاصر در مقایسه با زنان معمار و هنرمند دوره‌های تیموری و صفوی است. روش این پژوهش، کتابخانه‌ای و توصیفی- تحلیلی است. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که در شعر کلاسیک شاعران کمتر از مدح و ستایش زن سخن گفته و بیشتر او را نکوهش کرده‌اند. اما در شعر و ادب معاصر از آن جا که تفکرات مردسالاری و مردمحوری تا حد زیادی کاسته شده و زن مورد ستایش و مدح قرار گرفته است و در این دوره ذهنیت غنایی شاعران تغییر کرده و آن‌ها نه تنها زبان به ستایش زن گشوده و در سه سطح واژگانی، دیدگاهی و ادبی زنان توصیفات جدیدی را تجربه کردند که در ادبیات کلاسیک ما اصلاً سابقه ندارد. از سوی دیگر دورۀ تیموری و صفوی نقطۀ آغازی برای فعالیت زنان هنرمند و معمار بوده است ولی در تطبیق با دورۀ معاصر این نقش بسیار کم‌رنگ بوده است.
اهداف پژوهش:

بررسی نقش‌پذیری زنان در شعر معاصر در مقایسه با زنان معمار و هنرمند دوره‌های تیموری و صفوی.
بررسی جایگاه زن در شعر معاصر و هنر دورۀ تیموری و صفوی.

سؤالات پژوهش:

چه عواملی بلعث تغییر نگرش شاعران معاصر به جنس زن شده است؟
نقش‌پذیری زنان در شعر معاصر نسبت به زنان هنرمند دورۀ تیموری و صفوی معلول چه عواملی است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

"The Role of Women in Contemporary Poetry in Comparison with Women Architects and Artists of the Timurid and Safavid Periods"

نویسندگان [English]

  • MohammadYar Ansari 1
  • Mohammad Hadi Khalegh Zadeh 2
  • Jalil Nazari 3
1 PhD Student, Department of Persian Language and Literature, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran
چکیده [English]

Women have a hated face in Persian poetry and literature - especially classical literature And in the poems, he has usually been unloved by the speakers and has always been in an aura of ambiguity and secrecy. But in contemporary poetry, due to the change in the vision and thought of poets and the promotion of social consciousness, women enjoyed a high position. And was placed in the frame of praise of poets. The purpose of writing this article is the evolution of women's role-playing in contemporary poetry. The working method is library and descriptive-analytical. The results of the research show that in classical poetry, poets have spoken less than praising women and have condemned her more. But in contemporary poetry and literature, since patriarchal and populist ideas have been greatly reduced and women have been praised and praised. During this period, the lyrical mentality of poets changed and they not only opened their mouths to praise women And at three levels of lexicography, perspective, and literature, women experienced new descriptions that have no precedent in our classical literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Persian poetry
  • women
  • evolution
  • role-playing
آژند، یعقوب. (1395). نگارگری ایران (پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران). ج1، تهران: سمت.
آقاجانی اصفهانی، حسین؛ جوانی، اصغر. (1386). دیوارنگاری عصر صفوی در اصفهان کاخ چهلستون. تهران: فرهنگستان هنر.
احتشامی، خسرو. (1394). مهتاب در قلمرو شب. تهران: سوره مهر.
اخوان ثالث، مهدی. (1369). زمستان. تهران: مروارید.
اعتصامی، پروین. (1393). دیوان. تهران: مهرآوید.
براهنی، رضا. (1363). تاریخ مذکر. تهران: اول.
بهار، محمدتقی. (1387). دیوان ملک­الشعرای بهار. تهران: نگاه.
بهبهانی، سیمین. (1391). مجموعه اشعار، تهران: نگاه.
بهمنی، محمدعلی. (1385). گاهی دلم برای خودم تنگ می­شود. تهران: دارینوش.
توللی. (1380). روشن‌تر از خاموشی. به کوشش مرتضی کاخی. تهران: آگه.
جامی. نورالدین عبدالرحمان. (1387). هفت اورنگ. تصحیح و تحقیق اعلان خان افصح­زاده و حسین احمد تربیت، تهران: مرکز مطالعات ایرانی.
راوندی، مرتضی. (1386). تاریخ اجتماعی ایران. تهران: نگاه.
رسولی‌پور، رسول؛ روشن، محمد و نیک اندام، شاپور. (1395). «ارزش­شناسی جایگاه زن (همسر) در شعر معاصر فارسی و عربی (با رویکردی انتقادی بر دیدگاه فیمینست اگزیستانسیالیستی دوبوار». کاوش­نامۀ ادبیات تطبیقی (مطالعات تطبیقی عربی ـ فارسی)، شماره 22، 23 ـ 47.
روزبه، محمدرضا. (1383). شرح، تحلیل و تفسیر شعر نو فارسی. تهران: حروفیه.
شاملو، احمد. (1384). مجموعه اشعار. تهران: انتشارات نگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1387). ادوار شعر فارسی (از مشروطیت تا سقوط سلطنت)، تهران: نشر سخن.
شیرازی، سعید. (1395). 99 نکته. تهران: شرکت کتاب.
صهبا، ابراهیم. (1341). دفتر صهبا. چاپ دوم، تهران: کتابخانه ابن‌سینا.
عقیقی بخشایش، عذرا. (1375). هنر خط و زنان خوشنویس در تمدن اسلامی. تهران: نشر آذربایجان.
فرخزاد، پوران. (1378). داشنامه زنان فرهنگ ایران و جهان (زن از کتیبه تا تاریخ). تهران: زریاب.
مدرسی، فاطمه و کاظم‌زاده، رقیه. (1390). آزادی، عنصر غالب غزل­های نمادین منزوی، نشـریة ادبیّـات پایداری دانشگاه کرمان، دوره2، شمارة 4، 564 ـ 545.
مصدق، حمید. (1386). مجموعه اشعار. تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.
منزوی، حسین. (1387). از ترمه تا تغزل. چاپ پنجم، تهران: روزبهان.
منزوی، حسین. (1387). حنجرۀ زخمی تغزل. چاپ دوم، تهران: آفرینش.
منزوی، حسین. (1371). با عشق در حوالی فاجعه. تهران: نشر پاژنگ.
یاسمی، بهروز. (1396). عاشقی جرم قشنگی­ست. تهران: چشمه.
یزدانی، زینب. (1378). زن در شعر فارسی، دیروز ـ امروز. تهران: فردوس.
یوشیج، نیما (1380)، دیوان اشعار. به کوشش سیروس طاهباز، تهران: نگاه.