نگاهی انتقادی به پندار پس دانشی اهریمن در تسلط براخشیجان در شاهنامه و اساطیر نورسی ( با تاکید بر نسخه محفوظ در موزه بریتانیا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری،رشته زبان وادبیات فارسی،واحد رامهرمز،دانشگاه آزاد اسلامی،رامهرمز،ایران

2 گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز

3 گروه ادبیات عرب، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران

10.22034/ias.2022.323246.1848

چکیده

براساس ­باورهای­ زروانی، اهریمن ­و اهورمزدا، دو بن ­ناهمساز و دوقلو، برای کسب جایگاه زروان خدا ناچار به ارائۀ ­مجموعه‌ای ­از فعالیت‌ها، قدرت­ و دانش­برتر خود در تمشیت ­امور جهانی شدند. تقریباً هیچ متن اساطیری ایرانی نیست که به نقش گستردۀ چهار عنصر در شکل‌گیری گیتی اشاره نکرده باشد. مصالح ساختمانی کائنات تنها از همین آخشیج‌ها ساخته و پرداخته شده است. جوهرۀ وجود افلاک نیز گویا از همین عناصر است. اهریمن نه‌تنها پس‌دانش و بی‌دانش به‌نظر نمی‌نماید که حتی به عکس آن در جاهایی نشان از برتری آشکار اهریمن در عرصه رقابت با هرمزد و هم در آفرینندگی و در زدارکامگی دست یافت. این جستار براساس روش‌شناسی تحلیلی و توصیفی و مبتنی بر شیوۀ کتابخانه‌ای به شکل فیش‌برداری انجام شده است. براساس مطالعات و پژوهش‌های منتج به این مقاله این نتیجه کسب شد که اهریمن در بسیاری از موارد، از دانش ­و قدرت ­و جرئت­ بیشتری نسبت به اهورمزدا برخوردار است و در شاهنامه فردوسی نیز شواهد و قوانین ادعا از خلال ابیات استخراج شد. قدرت و دانش برتر اهریمن، در متون کهن اسکاندیناوی نزد مردمان کافرکیش شمال (نورسی) نیز جلوه یافته است و آنان نیز شواهدی از کنترل و تسلط اهریمنان و غولان بر عناصر چهارگانه آب و باد و خاک و آتش در کهن باورهای خود دارند. اهریمن از آغاز آفرینش جهان به‌خوبی توانسته بود بر چهار عنصر یا آخشیجان (آب، باد، خاک، آتش) مسلط شود و کنترل این عناصر را در دست گیرد و بر اهورا مزدا برتری یابد.
اهداف پژوهش:

بررسی پندار پس‌دانشی اهریمن در تسلط بر اخشیجان در شاهنامه و اساطیر نورسی.
تطبیق و قیاس، تشابهات و افتراق پندار پس‌دانشی اهریمن در تسلط بر اخشیجان در شاهنامه و اساطیر نورسی.

سؤالات پژوهش:

کنترل پس دانشی اهریمن کنترل بر اخشیجان در شاهنامه و اساطیر نورسی چگونه بوده است؟
برای کنترل اهریمن بر چهار عنصر در اسطوره‌های نوردیک و شاهنامه چه شواهدی وجود دارد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Study to the Attitude of the Devil's Post-Knowledge in Dominating the Four Elements in the Shahnameh and Norse Mythology (with Emphasis on the Preserved Version in the British Museum

نویسندگان [English]

  • Abdollah Babaahmadian 1
  • Sima Mansoori 2
  • Masoud Pakdel 2
  • Farzaneh Rahmanian koushkaki 3
1 PhD Student, Persian Language and Literature, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran
2 Department langouege and litreyture lslamic azad yonivercity ramhormoz branch
3 Department of Arabic Literature, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran
چکیده [English]

According to Zarvani's belief, Ahriman and Ahuramazda have two inconsistent and twin bases .They have to present a series of activities, superior power and knowledge to manage their own world affairs in order to obtain Zarvan God's position. Mythical traditions introduced Ahuramazda as the superior all-knowing and having wisdom, luminous and powerful. Ahuramazd is a follower of the Front of Goodness, the source and source of power and knowledge, and Ahriman seeks to steal knowledge and power due to his jealousy of inherent greed. The essence of the existence of the planets shows the same elements. With a little reflection on the mythical text, one can find reasons to reject Jupiter's superiority and unrivaledness. Not only does the devil not seem knowledgeable and ignorant, but even vice versa; To some extent, he showed the obvious superiority of the devil in the field of competition with Jupiter, both in creativity and in secrecy.on the contrary, it introduced Ahriman as an unwise ,smelly ,slow-witted and beater .This paper is performed in descriptive- analytical methodology based on library method in form of taking notes, it aims to write extensive research in this field . Studies and researches resulting from this article suggested that Ahriman had more power and dare than Ahurmazda in many cases and the evidence for this claim also has been extracted from the verses of Shahnameh.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Devil's
  • Elements
  • Shahnameh
  • Norse Mythology
اجاکه، علی‌اکبر؛ شمیسا، سیروس و مدرس‌زاده، عبدالرضا. (1398). «مضامین نمادین شاهنامه در آثار هنری مازندران. هنر اسلامی، 15(34)، 1-28.
اکبری مفاخر، آرش. (1388). مینوشناسی ­اهریمن ­در اوستا و متون­ پهلوی، فصل‌نامه­ جستارهای ادبی، شماره4، 18-1.
اکبری مفاخر، آرش. (۱۳۸۹). اهریمن‌شناسی ایرانی. تهران: ترفند.
بهار، فاطمه؛ شکری، یدالله. (1398)، استعاره و گفت‌وگومندی در رجزهای شاهنامه بر اساس نظریۀ باختین . جستارهای زبانی. ۱۳۹۸; ۱۰ (۲) :۲۷۱-۲۹۴
پیج، ر. ی. (۱۳۸۷). جهان اسطوره‌ها ۱.چاپ دوم. تهران: مرکز
حسن‌زاده میرعلی، عبدالله، قنبری عبدالملکی، رضا. (1391)، تحلیل ریخت شناسی روایت اسطوره‌ای «کتیبه» بر اساس نظریۀ ولادیمیر پراپ. جستارهای زبانی; ۳ (۳) :۸۱-۱۰۰
حق پرست، لیلا. (1391). «شیوه‌های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در داستان بهمن از شاهنامه و بهمن‌نامه (بر اساس مؤلفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی در تحلیل گفتمان)». جستارهای زبانی. ۱۳۹۱; ۳ (۲) :۱-۲۷.
خسروی شکیب، محمد؛ عزیز محمدی، فاطمه و قبادی، حسینعلی. (1391). «بنیامتنیت دو متن؛ نقد تطبیقی داستان «فریدون» در شاهنامه و «شاه لیر» شکسپیر». جستارهای زبانی; ۳ (۲) :۱-۲۲.
خلیلی محله، منیره. (13۹۰). «نگاه اسطوره‌ای به آفرینش در آیین زرتشت». فصل‌نامه تخصصی ادبیات فارسی مشهد شماره 29، 66-36.
دادگی، فرنبغ. (۱۳۸۵). بندهش.گزارش بهار، مهرداد. چاپ سوم. تهران: توس.
دوشن گیمن .ژ. (۱۳۸۵). اورمزد و اهریمن. ترجمه‌: دکتر عباس باقری. چاپ دوم. تهران: فروزان روز.
رفاهی، سمانه. (1400). «مقایسۀ تحمیدیۀ شاهنامه و گرشاسب‌نامه بر مبنای فرانقش اندیشگانیِ دستور نظام‌مند ـ نقش‌گرای هلیدی». جستارهای زبانی; ۱۲ (۲) :۴۴۹-۴۸۰.
زنر، آر. سی. (۱۳۸۴). زروان یا معمای زرتشتی‌گری. ترجمه: تیمور قادری. تهران: امیرکبیر.
سرکاراتی، بهمن. (۱۳۸۵). سایه‌های شکار شده. تهران: طهوری.
غنچه‌ای، علیرضا و همکاران. (1399). «بررسی سبک‌های مدیریتی در شاهنامه شاه طهماسبی بر پایه نگرش‌های اساطیری، حماسی و تاریخی». هنر اسلامی،17(39)، 264-287.
قائمی فرزاد و همکاران. (1388). «تحلیل نمادینگی عناصر خاک و باد در اساطیر و شاهنامة فردوسی براساس نقد اسطوره‌ای». فصلنامه ادب‌پژوهی، شماره 10، 22-11.
قبول، احسان. (1388). «شخصیت‌شناسی شغاد در شاهنامه». مجله جستارهای ادبی، شماره 164، 81-65.
فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۷۵). شاهنامه فردوسی. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
گزیده اوپانیشادها. (۱۳۸۷). مترجم: رضازاده شفق، صادق. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مره‌یی، منصور؛ جدیدالاسلامی، حبیب و رومیانی، بهروز. (1398). «تصویرسازی و تصویرآرایی فریب‌کاری در شاهنامه فردوسی و کلیله دمنه نصرالله منشی (مغول و تیموری)». هنر اسلامی، 15(35)، 347-367.
موسوی، سید کاظم و مددی، غلامحسین، بهار. (۱۳۸۹). «بازتاب باورهای اساطیری رستنی‌ها در شاهنامه فردوسی» زبان و ادبیات فارسی( دانشگاه خوارزمی)، شماره12، 55-36.
میرفخرایی، مهشید. (۱۳۷۶). روایت پهلوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ورمازرن، مارتین. (۱۳۸۶). آیین میترا. ترجمه: نادرزاد، بزرگ. چاپ ششم. تهران: چشمه.                  
هیلنز، جان. (۱۳۸۶). شناخت اساطیر ایران. ترجمه: آموزگار، ژاله. تفضلی، احمد. چاپ دوازدهم. تهران: چشمه.