بررسی نشانه معناشناختی نمادهای دالّ بر آداب و رسوم خانقاهی در غزلیات شمس.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد، ایران.

10.22034/ias.2022.325433.1857

چکیده

نشانه‌شناسی مطالعه نظام‌مند نشانه‌ها برای دریافت پس‌زمینه‌های گوناگون فکری شاعر یا نویسنده است. نماد و نشانه بیان‌کنندۀ تجربه‌ای غیرمحسوس با قابلیت چندمعنایی و عدم قطعیت مدلول ها است؛ از این‌رو نماد، مصادیق متعددی پیدا می‌کند و یگانه راه درک معنی آن، تاویل و تفسیر است. بر این اساس برای رسیدن به معنای نماد، باید از روساخت به ژرف ساخت، با در نظر گرفتن ساختار و بافت متن گذر کرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای به رشتۀ تحریر درآمده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است مولانا شاعری عارف و معناگراست که از نماد برای پرداخت الگوهای فکری خود بهره گرفته است. او به طبیعت و نمادهای طبیعی توجه بسیاری کرده است و با توجه به اینکه در میان مردم و با آن‌ها مانوس بوده سعی کرده است محیط اطراف و زندگی افراد آن زمان را به درستی به تصویر بکشد. نویسندگان با کشف نشانه‌های موجود در متن غزلیات شمس، کوشیده‌اند به لایه‌های متنوع و متضاد فکری مولانا دست یابند و از طریق توانسته‌اند به شخصیت و عرفان مولانا نزدیک شوند و منظور ایشان از هر مطلب را برای عموم مردم روشن سازند.
اهداف پژوهش:

بیان آداب و رسوم خانقاهی از دید نمادین است (به عنوان نمادهای عرفانی در غزلیات شمس).

۲ .بررسی بازتاب آداب و رسوم صوفیه و نمادهای آن در شعر مولوی.
سوالات پژوهش:
۱. کدام یک از آداب و رسوم خانقاهی بیشترین کاربرد را در غزلیات شمس دارد؟
۲. مولانا به آداب خانقاه به‌عنوان آداب و رسوم طبیعی و رایج نگاه کرده یا از دید نمادین آن را بررسی کرده است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study of the semantic sign of symbols indicating monastic customs in Shams lyric poems

نویسندگان [English]

  • Maryam Resi bagh shahbazi 1
  • Atamohamad Radmanash 2
  • Ghorban ali Ebrahimi 2
1 ِDepartment of Persian language and literature, Najafabad branch, Islamic Azad University of Najafabad, Iran.
2 Department of Persian Language and Literature, Najafabad Branch, Islamic Azad University of Najafabad, Iran.
چکیده [English]

Semiotics is the study of the system of methods of signs to obtain the various intellectual backgrounds of the poet or writer. Symbols and symbols express an intangible experience with polysemy capability and uncertainty of meanings; Hence, the symbol finds many examples and the only way to understand its meaning is interpretation. Accordingly, in order to reach the meaning of the symbol, one must dig from the superstructure to the deep structure, taking into account the structure and texture of the text. Molana is a mystic and semantic poet who has used symbols to pay for his thought patterns. He paid a lot of attention to nature and natural symbols, and considering that he was familiar with people and with them, he tried to portray the environment and life of the people of that time correctly. By discovering the signs in the text of Shams's sonnets, the authors have tried to reach the various and contradictory layers of Molana's thought, and through this, they have been able to approach Molana's character and mysticism and make his meaning of each subject clear to the public.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semantics
  • Ghazals of Shams
  • Molana
  • Symbol
  • Customs
ابدالی، فرهاد؛ نجومیان، امیرعلی. (1392). «خودواسازی تقابل دوگانه حافظ/زاهد در غزلیات حافط، خوانشی دریدایی»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، شماره 41، 22-12.
تاجدینی، علی. (1388). فرهنگ نمادها و نشانه‌ها در اندیشه مولانا، چاپ دوم، تهران: سروش.
رستگار، مرضیه. (1390). آداب و رسوم خانقاهی در آثار عطار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی.
روحانی، رضا؛ فلاح، بتول. (1392). «انواع آداب و رسوم در دیوان شمس و تحلیل انگیزه‌های آن»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، شماره 41، 55-23.
 زرقانی، سید مهدی. (1385). «تأویل غزلی از مولانا براساس نظریه یونگ»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد، شماره 152، 114.
سجادی، سید ضیاءالدین. (1374). فرهنگ لغات و تعبیرات با شرح اعلام و مشکلات دیوان خاقانی شروانی، ج 2، تهران: زوار.
شغیعی کدکنی، محمدرضا. (1380). زبور پارسی (نگاهی به زندگی و غزل‌های عطار)، تهران: آگاه.
صفایی، علی؛ آلیانی، رقیه. (1394). «تحلیل الگوهای فکری مولوی در نمادپردازی‌های حیوانی»، مطالعات عرفانی (مجله علمی و پژوهشی) دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه کاشان، شماره 22، ص 147.
صفایی، علی؛ آلیانی، رقیه (1396)، «نشانه‌شناسی نماد حیوانی باز در غزلیات شمس». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، شماره اول، پیاپی 32، صص 36-1.
فروزانفر، بدیع‌الزمان. (1382). شرح مثنوی شریف، انتشارات علمی و فرهنگی.
 مولوی بلخی، جلال‌الدین محمد. (1386). کلیات دیوان شمس تبریزی، با مقدمه بدیع‌الزمان فروزانفر، چاپ سوم، تهران، انتشارات میلاد. 
مولوی، جلال‌الدین محمد. (1357). کلیات شمس یا دیوان کبیر؛ با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر، ج 1-10، ج 2، تهران: امیرکبیر
Gagiu Pedersen, Elena (2015). Semantics of the symbol: main theories about the symbol and the themes of symbols in Alexandru Macedonski's poetry. Social and Behavioral Sciences 180 (2015) 586 – 592.