واکاوی متغیرهای ارزشی و محتوایی اسلامی در معماری مسکن معاصر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

2 استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

3 گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد ایلخچی، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلخچی، ایران

4 گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

10.22034/ias.2022.332065.1888

چکیده

مسکن به‌عنوان یکی از نیازها و هسته‌های اولیۀ اجتماعی، بازتاب شیوۀ تفکر و زندگی؛ سطح فرهنگ، شرایط اجتماعی و اقتصادی بشر در زمان‌های مختلف مورد توجه بوده است. اصلی‌ترین معضل بشر امروز، در زمینه‌های مختلف و به‌ویژه هنر و معماری بحران معنویت و قطع ارتباط با عالم بالاست. در ایران، ضرورت طرح این مسئله را می‌توان با ملاحظۀ وضع نابسامان کنونی معماری در ایران دریافت این وضعیت ناشی از تهاجم سبک‌های مختلف معماری جهان به کشور ما و درعین‌حال عدم درک صحیح از معماری و چگونه معماری‌کردن در بین طراحان ایرانی است. در این پژوهش، هدف اصلی بررسی برخی از اصول اساسی که اسلام برای جامعه مسلمانان و زندگی آن‌ها تنظیم کرده است تا با رسیدن به این شناخت بتوانیم چگونگی نمود آن ارزش‌های اجتماعی اسلام را در ساختار محیط‌هایی (مسکن) آدمی در آن‌ها زندگی می کند را به‌دست آورد. بنابراین سعی شده است با توجه به هدف اصلی از اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن (اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﻋﻤﻠﮑﺮدی، روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ، اﻟﮕﻮﺳﺎزی) مطالعات انجام شود. در راستای دستیابی به ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺧﻠﻖ ﻣﻌﻤﺎری ﻣﺴﮑﻦ اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺎم ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ اﺳﻼم در دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ، در گام اول با روش تحقیقی توصیفی و تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی به کمک منابع درجه اول دینی (قرآن مجید)، به استخراج مفاهیم دینی و سپس تخصصی‌کردن مفاهیم، مطابق با مبانی نظری پژوهش پرداختیم. در مرحلۀ بعد به ارزشیابی و اولویت‌بندی شاخص‌های ارائه شده و به نتیجه رسیدیم که آسایش و تفکیک فضاهای عمومی و خصوصی دارای اهمیت بالایی می‌باشد.
اهداف پژوهش:

بررسی مسائل اصلی معماری مسکونی در ایران وارتباط آن با ساحت معنوی و نظام ارزش‌های اسلامی.
بررسی اثر نهادینه‌سازی ارزش‌های اسلامی (در طراحان و مخاطبان).

سؤالات پژوهش:

فقدان ساحت معنوی و نظام ارزشی چه تأثیری در معماری معاصر ایران داشته است؟
آیا نهادینه‌سازی ارزش‌های اسلامی (در طراحان و مخاطبان) بر تجلی ارزش‌های معنوی کیفیت مطلوب از معماری مسکونی معاصر در ایران تأثیر دارد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Islamic Value- and Content-based Variables in Contemporary Iranian Housing Architecture

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Samin Sharifi Miavaghi 1
  • Massoumeh Yaghoobi Sangharchi 2
  • Masoud Haghlesan 3
  • Ali JavanForouzandeh 4
1 Architecture, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
2 Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
3 Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Ilkhchi Branch, Islamic Azad University, Ilkhchi, Iran
4 Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
امیری میجانی، آذر؛ اسلامی، اسماعیل و طبسی، حمید. (1400). «تطبیق مضامین اخلاقی و تربیتی در قرآن و شعر در دوران حاکمیت آل‌بویه و مغولان (اشعار شریف المرتضی و اوحدی مراغه‌ای». مطالعات هنر اسلامی،18(44) ، 97-77.
بهزادی، کامران؛ امام قلی‌زاده، سعید و رضوی، حمیدرضا. (1400). «شناسایی مؤلفه‌های توسعه فرهنگی یکمطالعه کیفی پیرامون مراکز فرهنگی با رویکرد تجزیه و تحلیل سلسله‌مراتبی». مطالعات هنر اسلامی،18(44) ، 101-91.
رستمی، عبدالکریم؛ الهامی، علی و خسروی، حسین. (1400). «نقش دبیران ایرانی در فرازمندی دیوانسالاری هنر و تمدن اسلامی عصر عباسی». مطالعات هنر اسلامی، (44)18 ،191-203.
زندیه، عطیه. (۱۳۸۶). دین و باور دینی در اندیشه ویتگنشتاین، تهران: نشر نگاه معاصر.
زومتور، پیتر. (1394). اتمسفر. ترجمه: علی اکبری، تهران: پرهام نقش.
زومتور، پیتر. (1394). رهیافت پدیدارشناسی در اندیشه‌ی پیتر زومتور. ترجمه: مرتضی نیک‌فطرت و صدیقه میرگذار لنگرودی، تهران: علم معمار رویال.
سامه، رضا. (1392). معماری و کیفیت زندگی انسان(تبیین مفهوم و کیفیت در معماری، مبتنی بر نظام معرفتی اسلام، رساله دکتری رشته معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگده هنر و معماری.
شار، آدم. (1394). کلیه هایدگر. ترجمه: ایرج قانونی، تهران: انتشارات ثالث.
شفیع‌زاده، اسدالله. (1391). «تحلیلی از عناصر و مؤلفه‌های معماری‌ایران در تأثیرپذیری از اندیشه اسلامی (قرون 3 الی 9 ه-ق)، رساله دکتری رشته معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگده هنر و معماری.
شمتوب، سوگل؛ صالحی، پوریا و ترکمان، احمد. (1394). «راه‌کارهای باز زنده‌سازی ارزش‌های معماری اسلامی ایرانی در دوره معاصر». سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در علوم انسانی، رم، ایتالیا.
شوای، فرانسوا، 1375، شهرسازی: تخیلات و واقعیات، ترجمه: سید محسن حبیبی، دانشگاه تهران.
شولتز، کریستیان نوربرگ. (1385). معماری: حضور، زبان و مکان، ترجمه: علیرضا سید احمدیان، تهران: انتشارات نیلوفر.
Cooper, David E. (1997). Aesthetics. Oxford: Blackwell Publishers
Corbin, H. (1969)."The form of God" Creative Imagination in the Sufism of Ibn Arabi, trans. Ralph Manheim, (princton University perss). pp.272-281,376-390.
Dezurko, E.R. (1975), Origions Of Functional Is Theory, Columbia University Press.
Dorraj P., Farzaneh M., Salaji N. (2013). Concept, Giving Form to an Idea, Journal of Civil Engineering and Urbanism, 2(6): 235 -238.
Dubberly, H. (2004). How Do You Design?A Compendium of Models. San Francisco: Dubberly Design Office.
Eisner, J. (1996). The Dancing Column: On Order in Architecture, Architectural Research Quarterly, 2(1): 92-93.
Eliade, M. (1963). Patterns in Comparative Religion, Cleveland and New York. Ettinghausen, R. (1954). The Character of Islamic Art. In the Arab Herited by Nabin Amin farsi, 257-67, Princettion: princeron Univ. press.
Farzaneh, M. & Jamil, J. (2011).” Service Quality in Penang Hotels: A Gap Score Analysis” World Applied Sciences Journal 12 (Special Issue of Tourism & Hospitality): 19-24.