تحلیل ساختاری زمان در نگارگری رمان و روایت ( مطالعه موردی: رمان «بار دیگر شهری که دوست می داشتم» از نادر ابراهیمی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور،تهران، ایران

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور،تهران، ایران.

10.22034/ias.2022.330226.1876

چکیده

تحلیل ساختاری زمان از رویکردهای نوین در زمینه نقد ادبی است که خطّ سیر روایت بر مبنای آن شکل می­گیرد. روایت‌شناسی، علم شناخت شیوه­های گوناگون بیان رویدادها و تحلیل ادبیات روایی از جمله «رمان» می­باشد و نقد روایت‌شناسانه در تحلیل ساختار روایت­های داستانی، بستر مناسبی برای بررسی مؤلّفه­های اصلی متن روایی همچون مفاهیم نظم، تداوم و بسامد فراهم می‌سازد. ژنت (Gérard Genette) با کتاب «گفتمان روایی» خود، با تأکید بر عنصر «زمان روایی»، درخشان‌ترین نظریّه را در باب روایت ارائه داده است. پژوهش حاضر می­کوشد با بررسی رمان «بار دیگر شهری که دوست می­داشتم» اثر نادر ابراهیمی براساس نظریّۀ ژنت، ساختار زمانی در این روایت را با شیوه­ای تحلیلی_استنباطی واکاوی کند و بازتاب مسئله زمان در نگارگری ایرانی را تحلیل و ارزیابی کند. نادر ابراهیمی در رمان مذکور با تغییراتی که در سیر خطّی داستان ایجاد می­کند، شکل داستانی مدرن و نوینی پدید می­آورد و در ترتیب و توالی وقایع داستان در قالب گزینشی تازه و تا حدودی پیچیده، زمانمندی خاصّی را برای جهان داستان خود خلق می­نماید. ابراهیمی این رمان را از پایان، آغاز می­کند و درآن، سه زمان متفاوت (جهش­های زمانی) را شاهد هستیم. ازنظر تداوم، داستان دارای سه نوع شتاب مثبت و منفی و ثابت است و بیشتر بسامدها از نوع مکرّر و بازگو می­باشند.
اهداف پژوهش:

تحلیل مؤلّفه­های روایت و نقش عنصر زمان براساس نظریّۀ ژنت در رمان «بار دیگر شهری که دوست می­داشتم».
درک و نگرشی تازه از کاربرد عنصر «زمان» و ساختار در نگارگری ایرانی.

سؤالات پژوهش:

چگونه می‌توان با تحلیل ساختاری زمان، رمان «بار دیگر شهری که دوست می داشتم» را تحلیل کرد؟
نادرابراهیمی تا چه میزان از شیوه­های زمان روایی درسیر روایت رمان استفاده کرده است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Structural analysis of time in novels and narratives painting (Case study: The novel "Once again the city I loved" by Nader Ebrahimi)

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Koopa 1
  • Maryam Shafie Taban 2
  • Ali (pedram) Mirzaei 1
  • Narges Mohammadi Badr 1
1 Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • story
  • Time
  • Novel
  • Nader Ebrahimi
  • Structural analysis
آژند، یعقوب. (1384). مکتب نگارگری تبریز و قزوین، تهران: فرهنگستان هنر.
ابراهیمی، نادر. (1352). بار دیگر شهری که دوست می­داشتم، چاپ دوم، تهران: ایران کتاب.
اسحاقیان، جواد. (1387). از خشم و هیاهو تا سمفونی مردگان، تهران: هیلا.
اسکولز، رابرت. (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ دوم، تهران: آگه.
ایدل، لئون. (1374).  قصّۀ روان شناختی نو، ترجمۀ ناهید سرمد، چاپ دوم، تهران: شباویز.
ایگلتون، تری. (1368). پیش درآمدی بر نظریّۀ ادبی، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران: مرکز.
بی نیاز، فتح اله. (1388). درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی، تهران: افراز.
بیات، حسین. (1387). داستان نویسی جریان سیّال ذهن، تهران: علمی و فرهنگی.
بیات، حسین. (1383). «زمان در داستان‎های جریان سیّال ذهن»، مجلۀ پژوهش های ادبی، شمارۀ 13، صص32-7.
تایسن، لیس. (1387). نظریهّ­های نقد ادبی معاصر، ترجمۀ مازیار حسین­زاده و فاطمه حسینی، تهران: نگاه امروز، حکایت قلم نوین.
تولان، مایکل جی. (1383). درآمدی نقّادانه زبان شناختی بر روایت، ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
حرّی، ابوالفضل. (1387). «درآمدی بر رویکرد روایت‌شناختی به داستان روایی با نگاهی به رمان آینه‌های دردار هوشنگ گلشیری». پژوهش‌های زبان‌های خارجی، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شمارۀ 208، صص 78-53.
حسن­لی، کاووس و دهقانی، ناهید. (1389). «بررسی سرعت روایت در رمان جای خالی سلوچ»، فصلنامۀ زبان و ادبیّات پارسی، (45)14، صص63-37.
دیچز، دیوید و ستلوردی، جان. (1374). رمان قرن بیستم؛ نظریّۀ رمان، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: نظر.
ریمون کنان، شلومیت. (1387). روایت داستانی؛ بوطیقای معاصر، ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران: نیلوفر.
زنوزی جلالی، فیروز. (1386). باران بر زمین سوخته، تهران: تندیس.
ژنت، ژرار. (1388). نظم در روایت، ترجمۀ فتّاح محمّدی، ویراستۀ مارتین مکوئیلان، گزیدۀ مقالات روایت، تهران: مینوی خرد.
سلدن، رامان و چیتر ویدوسون. (1384). راهنمای نظریّۀ ادبی معاصر، ویرایش سوم با تجدید نظر و اضافات، ترجمۀ عبّاس مخبر، چاپ چهارم، تهران: طرح نو.
عبدی، محمد. (1383). «روش­های نقد فیلم، بیناب»، شمارۀ 6و5، صص151-134.
فلکی، محمود. (1382). روایت داستان (تئوری­های پایۀ داستان نویسی)، تهران: بازتاب نگار.
گلشیری، هوشنگ. (1380). باغ در باغ، چاپ دوم، تهران: نیلوفر.
گیلمت، لوسی. (1387). «روایت­شناسی ژرار ژنت»، فصلنامۀ ادبی خوانش، ترجمۀ محمد­علی مسعودی، ص54.
لچت، جان. (1383). پنجاه متفکّر معاصر از ساختارگرایی تا پسامدرنیته، ترجمۀ محسن حکیمی، تهران: خجسته.
مارتین، والاس. (1386). نظریّۀ روایت، ترجمۀ محمّد شهبا، چاپ دوم، تهران: هرمس.
مکاریک، ایرنا ریما. (1384). دانشنامۀ نظریّه­های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی، چاپ اوّل، تهران: آگه.
محسن‌پور، مهتاب. (1384). «رؤیای یک شب بارانی»، نقد و بررسی بار دیگر شهری که دوست می­داشتم از نادر ابراهیمی،کتاب ماه ادبیّات و فلسفه، شمارۀ 93، صص135-134.
یاوری، حورا. (1384). زندگی در آینه، چاپ اوّل، تهران: نیلوفر.
Bal, M. (1997). Narratology: Introduction to the Theory of Narrative. Toronto: University of Toronto Press.
Genette, G. (1972). Narrative Discourse:An essay in Method .Tr.J.E. Lewin. New York: Cornell University Press.
Shen, D. (2008). what Narratology and Stylistics Can Do for Other In A Companion to Narrative Theory. Ed James Phelan and Peter H.Rabinowitz. Oxford: Blackwell.