تجزیه و تحلیل عناصر داستانی امیرارسلان براساس تئوری آیان وات در تطبیق بر عناصر مصور هزار و یک شب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

2 گروه ادبیات فارسی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران

3 گروه ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ،مشهد، ایران

10.22034/ias.2022.334948.1911

چکیده

قصۀ امیرارسلان یکی از زیباترین  داستان‌های ایرانی است. واکاوی عناصر این داستان می‌توان نکات مهمی را در خصوص سیر تحول داستان در ادبیات ایران آشکار سازد. هر داستان عناصری دارد که در رابطه‌ای پیوسته کل داستان را می‌سازند. این پژوهش بر آن است که عناصری چون پی‌رنگ، شخصیت و شخصیت‌پردازی، زاویه دید، صحنه، درون‌مایه، توصیف و گفتگو را براساس نظریه ایان وات در داستان امیرارسلان ارزیابی و تحلیل کند. این پژوهش به روش توصیفی و  تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای به رشتۀ تحریر درآمده است. براساس این ارزیابی قصه امیرارسلان پی‌رنگی سست و تقلیدی داشته و بر عنصر داستان تأکید دارد؛ یعنی حوادث داستان یکی پس از دیگری برای امیرارسلان به‌وجود می‌آیند. قهرمان این داستان، امیرارسلان و ضدقهرمانان آن قمر وزیر و فولادزره و مادر فولادزره و... هستند که اغلب به‌صورت کلی و با ویژگی‌های منحصربه‌فرد توصیف می‌شوند. شرح کلیات باعث بی‌توجهی به بُعد زمان و مکان در این قصه شده است. زمان کلی با عبارت‌هایی چون در برآمدن آفتاب جهانتاب، منهدم‌شدن سپاه انجم و... بیان می‌شود و توصیفات مکان نیز کلی است. داستان از زاویه سوم‌شخص مفرد روایت می‌شود و راوی به همه‌چیز اشخاص آگاهی کامل دارد. در این اثر روابط على و معلولی کم‌رنگی داریم. در این قصه به کلیات توجه شده است؛ اشخاص بسیار کلی توصیف می‌شوند، زنان هویت خاصی ندارند و برای صحنه‌های عشقی توصیف می‌شوند. در نسخه مصور داستان هزار و یک شب نیز شاهد حضور زنان در صحنه‌های دریاری هستیم.
اهداف پژوهش:

بررسی عناصر در قصه امیرارسلان براساس نظریه ایان وات.
بررسی عناصر داستانی در نوع داستان کهن و تطبیق با نسخۀ مصور هزار و یک شب.

سؤالات پژوهش:

عناصر داستانی در قصۀ امیرارسلان براساس نظریه ایان وات چگونه است؟
عناصر داستانی در قصۀ امیرارسلان و تطبیق با نسخۀ مصور هزار و یک شب چگونه است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Amir Arsalan's fictional elements based on Ayan Watt's theory in matching the illustrated elements of One Thousand and One Nights

نویسندگان [English]

  • Afsaneh Afroughinia 1
  • Mohammad Shah Badiezadeh 2
  • Javad Mehraban Ghezelhesar 3
1 Department of Persian Literature, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
2 Department of Persian Literature, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
3 Department of Persian Literature, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Amir Arsalan
  • Elements of the story
  • Ian Watt's theory
اخوت، احمد. (1371). دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا.
ایرانی، ناصر. (1394). هنر رمان، تهران: آسیم و فرهنگ نشر نو.
بصیری، مریم. (1396). فرآیند شکل‌گیری داستان در ادبیات داستانی و دراماتیک، تهران: امیرکبیر.
داد، سیما. (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ هفتم، تهران: مروارید.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1389). صور خیال در شعر فارسی، چاپ پانزدهم، تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. (1389). انواع ادبی، تهران: میترا.
طسوجی، عبداللطیف. (1390). هزار و یک‌شب با مقدمه علی‌اصغر حکمت، تهران: بهزاد.
عابدی، داریوش. (1385). پلی به‌سوی داستان‌نویسی، چاپ پنجم، تهران: مدرسه.
فورستر، ادوارد مورگان. (1384). جنبه‌های رمان، ترجمة ابراهیم یونسی، چاپ پنجم، تهران: نگاه.
محجوب، محمدجعفر. (1382). "(مجموعه مقالات دربارة افسانه‌ها و آداب‌ورسوم مردم ایران) به کوشش حسن ذوالفقاری"، تهران: فروزان.
مندنی‌پور، شهریار. (1389). ارواح شهرزاد، تهران: ققنوس.
میرصادقی، جمال. (1385). عناصر داستان، چاپ چهارم، تهران: سخن.
ـــــــــــــــــ . (1386). ادبیات داستانی، چاپ چهارم، تهران: سخن.
نایب، دیمن. (1388). خلق داستان کوتاه ترجمة آراز بارسقیان، تهران: افراز.
وات، ایان. (1386). «طلوع رمان»، نظریه‌های رمان، ترجمة حسین پاینده، تهران: نیلوفر.
ولک، رنه. (1373). نظریة ادبیات، ترجمة ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: علمی- فرهنگی.
یونسی، ابراهیم. (1388). هنر داستان‌نویسی، چاپ دهم، تهران: نگاه