بررسی تقارن و تکرار در پارچه‌های ایرانی موزه کلیولند و کاربست آن‌ها در طراحی بسته هدیه کتب نفیس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه مستقل طراحی صنعتی، پردیس هنر های زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22034/ias.2022.293519.1651

چکیده

هدیه‌دادن به خصوص کتب نفیس و ارزشمند که حامل مفاهیم فرهنگی است نقش مهمی در فرهنگ­سازی در جامعه دارند؛ بنابراین انتخاب صحیح این آثار و نوع بسته­بندی آن­ها می­تواند نقش مهمی در انتقال پیام­های فرهنگی در میان افراد جامعه داشته باشد. پارچه­های ایرانی موجود در موزه هنری کلیولند در بردارنده آثار متنوعی از یک گسترۀ تاریخی طولانی از قرن چهارم هجری تا دوره معاصر هستند. تقارن و تکرار یکی از مختصات زیبایی­شناسی نقوش پارچه­های ایرانی موزه هنری کلیولند است.  بررسی این عناصر زیبایی‌بخش و کاربست آن در طراحی بستۀ هدیه کتب نفیس مسئله این پژوهش است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده­های کمی، منابع کتابخانه­ای و بررسی نمونه آثار موجود در موزه هنری کلیولند انجام شده است. یافته­های پژوهش حاکی از این است که هر یک از این نقوش دربردارنده مفهومی هستند که گاه به دوره تاریخی یا یک مسئله اجتماعی اشاره دارد. این نقوش شامل نقوش گیاهی، هندسی جانوری و انسانی هستند. کاربرد گل­هایی چون گل زنبق، نقوش اسلیمی، نقش عقاب، شیر و پرندگان، نقش گریفن و نقش انسان، نقوش هندسی مانند دایره، مربع، مستطیل و غیره  از جمله نقوشی هستند که در این پارچه­ها کاربرد فراوانی دارند. در این میان کاربرد تکرار و رعایت اصل تقارن یکی از اصلی­ترین عناصر زیبایی­شناختی این آثار است که الگو برداری از آن‌ها می­توان نقش مهمی در تدوین الگوهای زیبایی­شناسی برای طراحی هدیه بسته کتب نفیس داشته باشد.
اهداف پژوهش:

1. بررسی عناصر زیبایی‌بخشی تقارن و تکرار در نقوش پارچه‌های ایرانی موزه هنری کلیولند.
2. بررسی امکان کاربست تقارن و تکرار در نقوش پارچه‌های ایرانی موزه کلیولند در طراحی بسته هدیه کتب نفیس.

سؤالات پژوهش:

1. تقارن و تکرار چه نقشی در زیبایی‌بخشی به نقوش پارچه‌های ایرانی موزه هنری کلیولند دارند؟
2. از عناصر زیبایی‌بخش موجود در نقوش پارچه‌های ایرانی کلیلوند چگونه می‌توان در طراحی بسته هدیه کتب نفیس استفاده کرد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the symmetry and repetition in Iranian fabrics of the Cleveland Museum and their application in the design of the gift package of exquisite books (a case study of fabric motifs of the Alboyeh period)

نویسندگان [English]

  • Erfan Khazaei
  • Ali Faraji
  • Alireza Ajdari
Independent Department of Industrial Design, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cleveland Museum of Art
  • Iranian fabrics
  • symmetry and repetition
  • package design
  • Exquisite books
ابراهیمی، ابوالقاسم و دیگران. (1394). «بررسی اثر جنبه زیبایی­شناختی بسته­بندی، قصد، خرید کالا و ترجیح بسته­بندی»، بازاریابی وین، شماره2، صص184-163.
اوکوریک، استیونسون؛ ویگبون، کایتون. (1390)، مبانی هنر نظریه و عمل، مترجم محمدرضا یگانه دوست، تهران: سمت.
پورمند، مهدیه. (1385). بررسی نشانه های متأثر از نقوش ایرانی. کتاب ماه هنر. شماره(101 و 102)، صص71-66.
تقی‌یار، فائزه. (1392). ارتباط تصویری از چشم­انداز نشانه­شناسی، کتاب ماه، (176)، 117-106.
پاکزاد، جهانشاه. (1388). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری، تهران: نشر شهیدی.
حصوری، علی. (1385). مبانی طراحی سنتی در ایران، تهران: چشمه.
دهخدا، علی اکبر، 1377، لغت نامه دهخدا، ج4، تهران: دانشگاه تهران.
سلحشور، علی اصغر. (1396). «بررسی عناصر بصری و زیبایی­شناسانه نقوش سفال­های پیش از تاریخ ایران(با تمرکز بر دوره مسی سنگی)، پژوهش هنر، صص120-109.
عابدی، محمدحسین؛ محمدیان یامی، فرزانه. (1397). «زیبایی­شناسی و بازشناسی اصول آن در معماری اسلامی». معماری‌شناسی، شماره4، صص 10-1.
گروتر، یورگ کورت. (1390). زیبایی شناسی در معماری، تهران: پاکزاد.
معینی، امیرحسین؛ ذوالفقارزاده، حسن. (1396). «بررسی اصول و مبانی ریتم و تکرار، جایگاه و نقش آمن در هنر و معماری اسلامی»، پنجمن کنگره بین­المللی عمران، معماری و توسعه شهری.
مکی­نژاد، مهدی. (1393). «مرکزگرایی، تقارن و تکرار در هنرهای سنتی ایران»، فصلنامه کیمیای هنر، شماره10، 108-99.
ونگ، وسیوس، اصول فرم و طرح، ترجمه آزاده بیدار بخت و نسترن لواسانی، چاپ شش، تهران: نشر نی.
وبستر، مریام. (1362). لغات فرهنگ آمریکایی، تهران: ارغوان.