بررسی تاریخی تقابل سنت و مدرنیته در طرح و رنگ فرش دستباف شهری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، کارشناسی ارشد فرش، دانشگاه هنر تهران.

2 عضو هیئت‌علمی گروه ارتباط تصویری دانشگاه هنر تهران

چکیده

در حوزه­های مختلف جوامعِ در حال توسعه همچون ایران، مسئله­ سنت­ها و چگونگی برخورد با آن، چالش­های قابل توجهی را به وجود آورده است. حیطه­ هنر و بالأخص صنایع­دستی جایگاه ویژه­ای به منظور نگرش به رویکردهای مختلف در این زمینه می­باشد. فرش دستباف شهری ایران (کرمان، اصفهان، تبریز و مشهد)، در قیاس با فرش­های روستایی و عشایری، تحت تأثیر برخورد با هنر و فرهنگ غربی و هم­چنین رشد و توسعه روزافزون جوامع شهری بیشتر دچار تحول و تغییر شده و این مسئله به ویژه از دوره­ قاجار با توجه به تحولات حاصل از موج مدرنیته در جامعه­ ایران و رواج تأثیرپذیری هنر ایران از غرب، سرعت بیشتری نیز به خود گرفته است. پژوهش حاضر قصد دارد تا با مطالعه مناطق فوق­الذکر، چگونگی و میزان تغییرات به وجود آمده در سنت­ها و شاخص­های اصیل موجود در طرح و رنگ فرش دستباف این مناطق را بررسی نماید تا مشخص کند که فرش دستباف شهری ایران در خلال سیر اجباری توسعه حاصل از مدرنیته دچار چه تحولاتی و به چه میزان گشته­ است.
پژوهش، از نوع توصیفی _ تحلیلی بوده و جمع­آوری داده­ها به صورت کتابخانه­ای و میدانی انجام گرفته است. نتایج حاصل از مطالعات، بیان­گر این مطلب است که در میان فرش دستباف چهار حوزه­ فوق، فرش تبریز به علت اعمال سلیقه مخاطب، بیش­ترین تغییر را در سنت­ها و اصول اولیه خود داشته است و پس از آن فرش کرمان، اصفهان و مشهد به ترتیب از این حیث در رتبه­های بعدی قرار گرفته­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Historical study of the confrontation between tradition and modernity in the design and color of the Iranian handmade carpet

نویسندگان [English]

  • Chakameh zamiri 1
  • Kamran afshar mohajer 2
1 .....
2 ...........
چکیده [English]

In different domains of developing societies like Iran, traditions and how to deal with their traditions, had significant challenges. In arts and specially handicrafts occupies an important position in order to view the different approaches in this field. Iran Carpet urban areas compared to rural carpets under the influence of various factors such as historical events, dealing with art and Western culture. Modernity and the growth and development of rural communities has changed And this is especially Qajar period given the developments of modernity in Iran and spread the influence of Iranian art from the West and has taken more quickly.
This study intends to peruse the mentioned areas changes in the traditions and the main indicators in designs, motives and colors handmade carpets as well as the factors affecting these areas check possible changes.
This research is descriptive-analytical. Also data collection is done in a library and field research. The results of the studies shows that Tabriz is exposed to the most of transformations in designs of motives, colors and all structure of designing. In the way that keeping traditions of designing seems so hard in Tabriz. After Tabriz, Kerman and Isfahan are in the next grades.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tradition
  • modernity
  • hand-woven carpet
  • carpet history
  • qajar
- آبراهامیان، یرواند (1389) تاریخ ایران مدرن، مترجم محمدابراهیم فتاحی، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
- ادواردز، سیسیل (1356)  قالی ایران، مترجم مهین دخت­صبا، تهران: انتشارات انجمن دوستداران کتاب.
- جهانبگلو، رامین (1384) ایران در جست­وجوی مدرنیته، تهران: نشر مرکز.
- حشمتی رضوی، فضل­الله (1389) تاریخ فرش ایران، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
- دادور، ابوالقاسم و قریب­پور، نازنین و عرب­نیا، فرناز (1393) جستاری در سنت و مدرنیسم، تهران: انتشارات مرکب سفید.
- ژوله، تورج (1390) پژوهشی در فرش، چاپ دوم، تهران: انتشارات یساولی.
- ژوله، تورج (1392) شناخت فرش- برخی مبانی نظری و زیرساخت­های فکری، تهران: انتشارات یساولی.
- یارشاطر، احسان (1384) ایرانیکا، تاریخ و هنر فرشبافی در ایران، مترجم لعلی خمسه، تهران: نشر نیلوفر.
مقالات:
- آیت­اللهی، حبیب­الله (1385) "سنت­گرایی و سنت­گریزی در طراحی فرش"، دوفصلنامه گلجام، شماره­ی 4 و 5. صص 8-5.
منابع انگلیسی:
- Sakhai, Essie (2008) Persian rugs and carpet, antique collector's club.
منابع سایت:
- www.findacarpet.com, 28.5.95,14:30 pm
منابع تصاویر:
- ادواردز، سیسیل (1356)  قالی ایران، مترجم مهین دخت­صبا، تهران: انتشارات انجمن دوستداران کتاب.
- اشنبرنر، اریک (1374) قالی­ها و قالیچه­های شهری و روستایی ایران، مترجم مهشید تولائی و محمدرضا نصیری، تهران: نشر یساولی- فرهنگسرا.
- بصام، جلال­الدین و فرجو، محمدحسین و ذریه­زهرا، سیدامیراحمد (1384) رویای بهشتهنر قالی­بافی ایران، تهران: نشر عروج.
- دادگر، لیلا (1380)  فرش­های موزه­ی فرش ایران، تهران: موزه­ی فرش ایران.
- ژوله، تورج (1392) شناخت فرش-برخی مبانی نظری و زیرساخت­های فکری، تهران: انتشارات یساولی.
- صوراسرافیل، شیرین (1371) طراحان بزرگ فرش ایران، تهران: انتشارات سروش.
- نصیری، محمد رضا (1389) افسانه­ی جاویدان فرش ایران، تهران: انتشارات فرهنگسرای میردشتی.
- Sakhai, Essie (2008), Persian rugs and carpet, antique collector's club.
- www.findacarpet.com, 28.5.95,14:30 pm