بازشناسی ویژگی‌های معماری ایران و بازتاب آن در معماری عثمانی (مطالعه تطبیقی تزیینات در مدارس آناتولیایی و معماری ایرانی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

2 دانشیار گروه هنر و معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی

3 دانشیار، گروه هنر و معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

4 استادیار، گروه هنر و معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

چکیده

هنر و معماری سلاجقه روم قبل از حضور ایرانیان متأثر از هنر دمشق بود، اما با آمدن هنرمندان ایرانی و تبادلات فرهنگی بین این دو حوزه سیاسی، معماری با نقوش و تزئینات ایرانی همراه و همساز شد. از سوی دیگر، ایران در طول تاریخ اسلام و به خصوص عصر سلجوقی، همواره یکی از مراکز اصلی هنر اسلامی بوده است و  عثمانی‌ها در زمینۀ معماری، با الهام از هنر ایران و بیزانس، گام‌های بزرگی برداشتند. به دلیل همجواری ایران و عثمانی، و نیز تبادلات فرهنگی و وجوه مشترک حکومتی، هنر و معماری این دو سرزمین از یکدیگر ایده گرفته و تشابهاتی با یکدیگر دارند. در این پژوهش به بررسی تطبیقی شاخصه‌ها و عناصر معماری مدارس ساخته شده در عصر سلجوقیان رم که الهام گرفته شده از نظامیه‌ها و مساجد ایرانی می‌باشد پرداخته شده است.  بر این اساس در این مقاله با استفاده از از روش تحقیق تاریخی- تفسیری، به بررسی این تأثیر و تأثرات در دو حوزه طرح و پلان و همچنین بکارگیری نقوش تزئینی پرداخته شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که برخی از طرح‌ها و نقش‌های تزئینی معماری ایران در معماری مدرسه‌های عثمانی مورد استفاده قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognition of Iranian Architectural Features and its Reflection on Ottoman Architecture (A Comparative Study of Architectural Ornaments in Anatolian Schools and Iranian Architecture)

نویسندگان [English]

  • ... ... 1
  • ... ... 2
  • ... ... 3
  • ... ... 4
1 ...
2 ...
3 ....
4 ...
چکیده [English]

The art and architecture of the Roman Seljuk was influenced by the art of Damascus, before the presence of Iranians. However, the advent of Iranian artists and cultural exchanges between these two areas led to resemblance of the Seljuk’s architecture with Iranian designs and ornaments. Furthermore, during the history of Islam, especially the Seljuk era, Iran has always been one of the main centers of Islamic art. Taking inspiration from the art of Iran and Byzantium in the field of architecture, the Ottomans had made great strides. Due to the proximity of Iran and the Ottoman Empire, as well as their cultural exchanges and commonalities of governments, the arts and architecture of these two lands have made them similar to each other and benefited from one another. In this research, a comparative study was conducted to explore the architectural characteristics and elements of the schools built in the Seljuk era of Rome inspired by Iranian mosques and schools that were established during Seljuk times (Nezamiyeh). Accordingly, using the method of historical-interpretive research, these aftereffects in two domains of design and planning along with the use of decorative designs were discussed in this study. The findings of this research showed that certain aspects of Iran’s architectural designs and decorative ornaments were used in the architecture of Ottoman schools (Nezamiyeh).

کلیدواژه‌ها [English]

  • schools
  • cultural exchanges
  • architecture
  • ornaments
  • the Seljuk
کتاب
-بلر، شیلا، بلوم، جاناتان ، (1381)، هنر و معماری اسلامی (1250-1800)، ترجمه یعقوب آژند، سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها( سمت)، فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، تهران.
-ریاحی، محمد (1369) ، زبان و ادبیات فارسی در قلمروی عثمانی، تهران، شرکت انتشاراتی پازنگ.
-شکر، محمد (1385)، سلجوقیان: شکست بیزانس در ملازگرد و گسترش اسلام در آناتولی، ترجمه نصرالله صالحی و علی ارطغرل، انتشارات ادیان، قم.
-سمیع آذر، علیرضا (1376)، تاریخ تحولات مدارس در ایران، سازمان نوسازی و توسعه و تجهیز مدارس.
-نجیب اوغلو، گلرو (1379)، هندسه و تزئین در هنر اسلامی (طومار توپقاپی)، ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی، روزنه، تهران.
مقالات
-آیت الهی، حبیب الله، صحافی اصل، پریسا، (1390)بررسی تداوم عناصر تزئینی معماری ایران باستان در معماری دوران اسلامی ایران تا پایان دوره صفوی، فصلنامه علمی پژوهشی نگره، شماره 19. تهران.
-احسان اوغلی، اکمل الدین عبادی زحمتکش، مهدی (1386)، مدارس امپراطوری عثمانی، فصلنامه تخصصی تاریخ اسلام، شماره 29.
-خزایی، محمد (1386) ، حضور عناصر تزیینی ایرانی در روند شکل گیری تزیینات معماری سلجوقیان روم در آسیای صغیر (سده هفتم هجری)، کتاب ماه هنر، شماره 103 و 104.
-ندیم، فرناز (1386) ، نگاهی به نقوش تزئینی در هنر ایران، مجله هنر، دوره چهارم، شماره4.
-ورجاوند، پرویز (1356) ، استمرار هنر معماری و شهرسازی ایران پیش از اسلام در دوران اسلامی، مجله هنر و مردم، شماره 180.