نشانه شناسی نقوش کهن معماری گیلان در مطابقت با نقش مایه های برخی هنرهای دست بافت منطقه، با تأکید بر دیدگاه پیرس1

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، قزوین، ایران

2 استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، قزوین، ایران

چکیده

یکی از پراهمّیت ترین مسائل در زمینه زنده نگهداشتن ارزش های بومی یک منطقه، ناحیه و یا شهر یافتن نشانه هایی است که از گذشته باقی مانده اند. نظر به معماری بومی در پهنه جهان، گویای پیوندی عمیق بین خانه و محیط می باشد، از این میان معماری روستایی بومی گیلان، از دیرباز نمونه بارز دست ساخته های مردمانِ این خطّه را در خود جای داده است. مقاله حاضر بر پایة تحقیقات تفسیری - تاریخی و با مطالعات میدانی انجام پذیرفته است. در این مقاله مقایسه ای تطبیقی بین نقوش موجود از میان دست بافته های مطرح و پرکاربرد از گذشته تا به حال در سطح استان از یک سو و نقوش چوبی–نرده - بناهای بومی روستایی گیلان که از شاخص ترین عناصر کاربردی و در عین حال تزئینی معماری بومی گیلان می باشند،  بر اساس مشاهدات عینی و بناهای تحقیق شده در آثار پژوهشگران پیشین از سوی دیگر، صورت گرفته است. نتایج دست یافته در اتمام تحقیقات با توّجه به سه اصل پیرس4 در مورد نشانه شناسی انجام گرفته و بر طبق موضوعات مورد اهمّیت در آن، شمایلی، نمادین و نمایه ای،  بودن یافته ها دسته بندی گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Typology of Ancient Architectural Designs in Gillan in Accordance with the Role of Some Handmade Arts of This Region with Emphasis on Peirce Idea

نویسندگان [English]

  • Setareh Ali Zadeh 1
  • Jamalodin Soheili 2
چکیده [English]

One of the most important issues in the field of keeping a region or an area or a city's history & homeland alive is to find some symbols which are remained from past. Native architecture across the world will show a deep relation between home and environment. Rural native architecture of Gillan is a symbol of people's handmade art.
This study collected some samples of decorative motifs of fences in some villages of this province and studied the role of handicrafts. The method of study is descriptive- analytical and data were collected by field method and by interviewing the village's inhabitants. Data about history were collected from related books and articles and magazines and by studying the related sites. We use inference reasoning in our study. All the results were according to the Peirce category that were in three category of icon, symbolic & profile.

کلیدواژه‌ها [English]

  • typology
  • Peirce
  • Native designs
  • handicrafts
  • local architecture
  • Gillan
کتاب
-احمدی، بابک (1388) از نشانه های تصویر تا متن، چاپ نهم، تهران: نشر مرکز.
-اصلاح عربانی، ابراهیم (1374) کتاب گیلان، جلد سوم، تهران: انتشارات گروه پژوهشگران ایران.
 -برومبرژه،کریستیان (1370) مسکن و معماری در جامعه روستایی گیلان، ترجمه علا الّدین گوشه گیر، تهران : موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
-بختورتاش، نصرت الله (1370) نشان راز آمیز مهر ،تهران : نشر فروهر.
-تهی دست، فاطمه (1387) صنایع دستی گیلان، دانشنامه ی فرهنگ و تمدن گیلان، شماره24، رشت: فرهنگ ایلیا.
- جلالی ، ناهید ( 1386) چادرشب با انگیزه ای از هنر و صنعت،  انتشارات جهاد سازندگی.
-چندلر، دانیل (1387) مبانی نشانه شناسی، ترجمه  مهدی پارسا، تهران : سوره مهر.
-سجودی، فرزان (1383) نشانه شناسی کاربردی، تهران: نشر قصه.
-طالقانی، محمود (1389) خانة محتشم طلب (میراث معماری روستایی گیلان(2) جلگة غرب، تهران: موسسة تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری.
-کوپر، جی سی (1386) فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، چاپ دوم، تهران: نشر نو.
-گروت، لیندا و وانگ، دیوید(1391) روش های تحقیق در معماری ، ترجمه علیرضا عینی فر، چاپ ششم، تهران :انتشارات دانشگاه تهران.
-لچت، جان (1383) پنجاه متفکر معاصر از ساختارگرایی تا پسامدرنیته ، ترجمه محسن حکیم ، تهران: انتشارات خجسته.
-معماریان، غلامحسین (1387) آشنایی با معماری مسکونی ایرانی گونه شناسی برونگرا، تهران: موسسه فرهنگی سروش دانش.
-هال، جیمز (1380) فرهنگ نگاره ای نمادی نمادها در هنر شرق و غرب، مترجم رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
مقاله
-ابراهیمی میمند، نسرین و داودی، ابوالفضل و صفی یاری، نوشین (1391) "بررسی نقوش چادر شب قاسم آباد(گیلان)"، فصلنامه علمی-پژوهشی هنرهای تجسمی نقش مایه، سال پنجم، شماره 13.
-ابراهیمی ناغانی، حسین، (1393)"مقدمه ای بر زیبایی شناسی نقش و رنگ گلیم های عشایر بختیاری"(فصلنامه علمی نگارینه هنر اسلامی)، شماره1.
- خاکپور، مژگان( 1386) " گونه شناسی مسکن در جامعه روستایی"، مجله کندوج، رشت، شماره 2.
- خلیلی، احمد رضا و سلطانزاده، حسین (1394) " بررسی نماد و نشانه های به کار رفته در عناصر تزیینی بناهای بومی استان گیلان"، دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برامه ریزی، معماری و شهرسازی.
- دیبا ، داراب و یقینی، شهریار (1372) "تحلیل و بررسی معماری بومی گیلان"، مجله معماری و شهرسازی، دوره 24، 16-6.
-شایسته فر، مهناز و حجازی، معینه السادات (1391) "بررسی نقش مایه های تزیینی در جوراب بافی منطقه ی الاشت مازندران"، دوفصلنامه علمی –پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره شانزدهم بهار و تابستان، ص35-48.
-شاد قزوینی، پریسا (1389) " گنج پنهان در نقش های گلیم گیلان" ، فصلنامه گنجینة اسناد، سال بیستم، دفتر اول، ص56 -40.
-طاووسی، محمود و خاکپور، مژگان و انصاری، مجتبی(1390) "ردپای نقش مایه های تزئیناتی معماری بومی روستایی گیلان در سرزمین آماردها "، فصلنامه معماری و شهرسازی ،37 تا 51.
- عابددوست و علیمحمدی اردکانی ( 1393) "بررسی و تحلیل نقوش چادر شب قاسم آباد گیلان"،پژو هشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی پرتال جامع علوم انسانی.
-عقیلی، سید وحید و احمدی، علی (1390) "نشانه شناسی چشم اندازهای فرهنگی" (راهبردی مفهمومی در جغرافیای فرهنگی)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره 29.
-فرج الهی راد، امیر (1387"تطبیق مسکن با اقلیم" (مجله معماری و شهرسازی)، دوره چهارم، ش24،ص 121-112. 
-قربانی ریک، رضا (1385) مردم نگاری مساکن روستایی جلگة شرق گیلان(مطالعه موردی بخش رودبنه)،کندوج، مجمع جهانی اهل بیت (ع) ، رشت، ش دوم44-49.
- گرجی مهلبانی ،یوسف و دانشور،کیمیا (1389) "تأثیر اقلیم بر شکل گیری عناصر معماری سنتی گیلان"، آرمانشهر، ص135-145
- موسوی، سیده میمنت، (1383) "چادر شب بافی قاسم آباد" مجموعه مقالات دهمین همایش ملّی ایران شناسی،ص 997-963.
 
پایان نامه
-کاظم پور،زیبا (1389) "بررسی درخت زندگی در هنر ایران و نمود آن بر فرش های ایرانی" پایان نامه ی کارشناسی ارشد پژوهش هنر،دانشگاه هنر اصفهان،با راهنمایی دکتر بهار مختاریان.
منبع انگلیسی
Rapaport,Amos,(1972), Pour une Anthropilogi de la Maison ,Paris,Dunod. -
منابع اینترنتی
- www.beytoote.com ,95.
-  www .blog.dastino.com,95.
- www.ichoob.ir,95. 
-www.isna.ir,96 .                                                                                                   
- www.gileboom.info ,95.                    
- www .gilnegah.ir ,95.
-  www.lahidjan.mihanblog.com ,95.
- www.ranekouh.blogfa.com,95.
- www.taleshen.ir ,95
- www.tebeyanesfahan.tebyan.net,95.
 منبع تصاویر:
  -ابراهیمی میمند، نسرین و داودی، ابوالفضل و صفی یاری، نوشین (1391) "بررسی نقوش چادر شب قاسم آباد(گیلان)"، فصلنامه علمی-پژوهشی هنرهای  تجسمی نقش مایه، سال پنجم، شماره 13.
-برومبرژه،کریستیان (1370) مسکن و معماری در جامعه روستایی گیلان، ترجمه علا الّدین گوشه گیر، تهران : موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.                       -شاد قزوینی، پریسا (1389) " گنج پنهان در نقش های گلیم گیلان" ، فصلنامه گنجینة اسناد، سال بیستم، دفتر اول، ص56 -40.
-طالقانی، محمود (1389) خانة محتشم طلب (میراث معماری روستایی گیلان(2) جلگة غرب، تهران: موسسة تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری.
-طاووسی، محمود و خاکپور، مژگان و انصاری، مجتبی(1390) "ردپای نقش مایه های تزئیناتی معماری بومی روستایی گیلان در سرزمین آماردها "، فصلنامه معماری و شهرسازی ،37 تا 51.
- عابددوست و علیمحمدی اردکانی ( 1393) "بررسی و تحلیل نقوش چادر شب قاسم آباد گیلان"،پژو هشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی پرتال جامع علوم انسانی.
-فرج الهی راد، امیر (1387"تطبیق مسکن با اقلیم" (مجله معماری و شهرسازی)، دوره چهارم، ش24،ص 121-112.
-معماریان غلامحسین (1387) آشنایی با معماری مسکونی ایرانی گونه شناسی برونگرا، تهران: موسسه فرهنگی سروش دانش.
www. blog.dastino.com ,95
www.ichoob.ir,95
www.gileboom.info ,95     
www .gilnegah.ir ,95
www .lahidjan.mihanblog.com ,95
www.ranekouh.blogfa.com,95
www. tebeyanesfahan.tebyan.net,95
 
فهرست جدول
جدول 1:نشانه از دیدگاه پیرس -احمدی، بابک (1388) از نشانه های تصویر تا متن، چاپ نهم، تهران: نشر مرکز.
جدول2: تقسیم بندی برخی صنایع دستی استان گیلان ( منبع: نگارندگان ،1396).
جدول 3-دسته بندی نقوش بر اساس دیدگاه پیرس ( منبع:نگارندگان،1396).