نسبت معنا و شکل تطابق اندیشۀ معماری مسجد و فرم‌شناسی نماز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری مرمت ابنیه تاریخی/ مربی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی

2 دانشجو کارشناسی ارشد صنایع دستی/ دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف معماری در هنر دینی به‌ویژه در جهان‌بینی اسلام، شفاف‌سازی مرز بین ماده و ذهن، جسم و جان است. در معماری مسجد از یک سو نگاه عارفانه و شهودی هنرمند مسلمان با تأسی به مبانی قرآنی و مبتنی بر هندسه و ریاضیات و از سوی دیگر، نگاه فقهی و کلامی او آثاری ارزشمند پدید آورده است. در هنر اسلامی، سازگاری با روح اسلام یعنی توحید، شاخص‌ترین رویکرد و ویژگی به شمار می‌رود که در معماری مسجد می‌توان آن را یافت. در نظام ارتباط معنا و شکل وجه مشترکی وجود دارد که هدف این پژوهش قرار گرفته است؛ وجه مشترکی که چیزی جز تشبه به اخلاق الهی نیست و بی‌کرانگی را طلب می‌کند. این بی‌نهایت از معرفتی حاصل می‌شود، مبتنی بر اندیشه در ذات حضرت حق و انسان. درواقع مسجد مجموعه‌ای از هنرهای گوناگون است که فضا و مکانی قدسی برای برقراری رابطه میان خداوند و خلق پدید می آورد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Proportion of Meaning and Form; the Accordance of Mosque Architecture and Prayer

نویسندگان [English]

  • Hamed Iman Talab 1
  • Somayeh Gerami 2
1
2
چکیده [English]

The purpose of architecture in religious art especially with an Islamic viewpoint is determining the line between material and mind, body and spirit. In the architecture of a mosque, focusing on spiritual and divine matters and converging on geometrical and mathematical creates a philosophical and theoretical outlook that is unique of its kind. In Islamic art, agreement with the spirit of Islam that of monotheism is the most significant decorative architectural aspect of mosque architecture. In the relation between form and meaning there are mutual understandings; this mutual agreement is nothing more than assimilating to the holy morality of God that seeks for divine perpetuity. This eternity is rooted in the essence of the philosophy of God and mankind. In other words, a mosque is place where diverse arts meet and a sacred and divine affiliation is created through the bond between God and mankind.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architecture
  • Mosque
  • Meaning
  • Form
  • Prayer

مراجع

1-قران کریم، سورۀ توبه، آیه 18.
2-اردلان، نادر ـ بختیار، لاله، 1380 حس وحدت، مترجم: حمید شاهرخ، نشر خاک، تهران.
3-الهی قمشه‌ای، حسین، 1382، «مجموعه مقالات، انتشارات روزنه»، تهران، ص 34 تا 42.
4-اولیا، محمدرضا، 1387، «نیایش و آفرینش فضا»، مجموعه مقالات معماری مسجد. گذشته. حال. آینده، جلد اول، دانشگاه هنر، تهران، ص 39 تا 55.
5-امین زاده، بهناز، 1387، «حیاط مسجد، بررسی تاریخی و سیر تحول»، مجموعه مقالات معماری مسجد. گذشته. حال. آینده، جلد اول، دانشگاه هنر، تهران، ص 27 تا 39.
6-بروجردی، 1382، جامع الحدیث، جلد 5، مؤسسه سیدالشهدا، تهران.
‌7-بلخاری، حسن، 1388،«اورنگ؛ مجموعه مقالات دربارۀ مبانی نظری هنر»، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، تهران، ص 88 تا 101.
8-بلخاری، حسن، 1385، «جایگاه کیهان شناختی دایره و مربع در معماری مقدس»، سومین کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم. جلد سوم، سازمان میراث فرهنگی، تهران، ص 503 تا 515.
9-بلخاری، حسن، 1388، مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، انتشارات سوره مهر، تهران.
10-داندیس، دونیس، 1382، مبادی سواد بصری، مترجم: مسعود سپهر، انتشارات سروش، تهران.
11-سهروردی، شیخ شهاب‌الدین، 1366، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
12-شاطریان، رضا، 1390، تحلیل معماری مساجد ایران، انتشارات نوپردازان، تهران.
13-شایسته‌فر، مهناز، 1384، هنر شیعی. عناصر هنر شیعی در نگارگری و کتیبه نگاری تیموریان و صفویان، انتشارات مؤسسه مطالعات هنر اسلامی، تهران.
14-شریعتی، علی، 1370، تحلیلی از مناسک حج، انتشارات الهام، تهران.
15-مددپور، محمد، 1374، تجلیات حکمت معنوی در هنر اسلامی، انتشارات امیر کبیر، تهران.
16-نصر، حسین، 1388، معرفت و امر قدسی، ترجمه: فرزاد حاجی میرزایی، نشر فرزان روز، تهران.
‌17-نقیزاده، محمد، 1385، معماری و شهرسازی اسلامی. مبانی نظری، انتشارات راهیان، اصفهان.
18-نوایی، کامبیز، 1378، «مسجد تمثیل انسان کامل»، مجموعه مقالات معماری مسجد. گذشته. حال. آینده، جلد اول دانشگاه هنر، تهران، ص 661 تا 679.
19-نسفی، عزیز الدین، 1384، کشف الحقایق. تصحیح : احمد مهدوی دامغانی، انتشارات علمی فرهنگی، تهران.
20-نصر، حسین، 1388، معرفت و امر قدسی، ترجمه: فرزاد حاجی میرزایی، نشر فرزان روز، تهران.
21-نقی زاده، محمد، 1385، معماری و شهرسازی اسلامی. مبانی نظری، انتشارات راهیان، اصفهان.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار