%0 Journal Article %T واکنش تعجب (انگشت به دندان/دهان گرفتن) در شعر و نگارگری ایرانی %J مطالعات هنر اسلامی %I موسسه مطالعات هنراسلامی %Z 1735-708X %A زارع ابرقویی, احمد %D 2020 %\ 08/22/2020 %V 16 %N 38 %P 177-195 %! واکنش تعجب (انگشت به دندان/دهان گرفتن) در شعر و نگارگری ایرانی %K شعر و نگارگری ایرانی %K واکنش تعجب %K انگشت به دندان/دهان گرفتن %R 10.22034/ias.2019.200593.1015 %X انسان­ها در مواجهه با برخی از پدیده­های اطراف خود هیجان­هایی را از خود بروز می­دهند. یکی از این هیجان­ها، تعجب است که در برابر رویدادهای شگفت­انگیز صورت می­گیرد. انسان متعجب، واکنش­هایی را از خود نشان می­دهد که ریشه­هایی فیزیولوژیکی و فرهنگی دارند. به نظر می­رسد که یکی از راه­های نشان­دادن علائم فرد متعجب، در فرهنگ ایران، واکنش "گرفتن انگشت به دهان یا دندان" بوده که تابع مسائل فرهنگی است. در این مقاله سعی بر آن است به روش توصیفی-تاریخی، پیشینه این عکس­العمل، تغییرات احتمالی در بستر زمان و چرایی استفاده از آن در نگارگری ایران، را دریابد. بدین منظور، بصورت کتابخانه‏ای و اسنادی، با بررسی شعر فارسی در گستره­ای نزدیک به هزار سال، از زمان رودکی تاکنون، این اصطلاح در موقعیت­های تعجب، به­عنوان واکنشی برای شخص متعجب، مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین نمونه­های تصویری آن، در نگارگری ایران در تاریخی نزدیک به هفتصد سال بررسی شده است. حاصل تحقیق این است که این واکنش، در تاریخ فرهنگی ایران، نزدیک به هزار سال بدون تغییر در شکل و معنی، در تمامی سده­ها، حضوری چشمگیر داشته و راهی مناسب، برای نشان دادن فرد متعجب، توسط هنرمندی است که بنا به ضوابط و شیوۀ نگارگری، نبایست هیجانات چهره را بازنمایاند.  اهداف پژوهش: 1- پیشینه اصطلاح « انگشت به دندان/دهان گرفتن» و تغییرات احتمالی در شعر و نگارگری ایران 2- چرایی استفاده این اصطلاح ادبی در نگارگری ایران سوالات پژوهش: 1- پیشینه اصطلاح « انگشت به دندان/دهان گرفتن» و تغییرات احتمالی در شعر و نگارگری ایران چیست؟ 2-چرا این اصطلاح ادبی در نگارگری ایران به­وفور قابل مشاهده است؟ %U https://www.sysislamicartjournal.ir/article_126567_f16fcca6aa72b673a28fd0e9c94e68a9.pdf