%0 Journal Article %T تبیین الگوی شبه-فرکتال در ساختار زمینه محور بازارهای سنتی ایرانی %J مطالعات هنر اسلامی %I موسسه مطالعات هنراسلامی %Z 1735-708X %A علوی زاده, سیده الهام %A اسلامی, سید غلامرضا %A حبیب, فرح %D 2018 %\ 03/21/2018 %V 14 %N 29 %P 28-57 %! تبیین الگوی شبه-فرکتال در ساختار زمینه محور بازارهای سنتی ایرانی %K بازار سنتی %K زمینه گرایی %K زمینه‌ تاریخی %K هندسه فرکتال %K بُعدفرکتال %R 10.22034/ias.2018.91840 %X عدم تداوم ارزش­های هنر و معماری اسلامی در طراحی ساختارهای نو در بافت­های تاریخی، تهدیدی برای حیات این زمینه­های ارزشمند شهری به‌حساب می­آید. ازجمله بافت بازارهای سنتی ایرانی، محدوده­های ارزشمند ولی مسئله­داری هستند که روزبه‌روز دچار بحران­های ناشی از تراکم عملکردی-کالبدی ساختارهای جدید کنترل نشده می­شوند. این امر شناخت ویژگی­های کیفی آن‌ها، جهت ظهور میان‌افزارهای معاصر منسجم با بافت را ضروری می­سازد. در این پژوهش، باهدف تبیین زبان الگوی زمینه محور بازار سنتی به‌عنوان نمونه­ای اعلی از هنر و معماری سنتی ایرانی، ابتدا با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی به‌عنوان زیرمجموعه روش تحقیق کیفی، اطلاعات لازم در خصوص زمینه محوری بازار سنتی جمع­آوری و بر اساس مدل مستخرج از مبانی نظری پژوهش، موردبررسی قرار می­گیرد. در بخش دوم با استفاده از روش تجزیه تحلیل بصری فرکتالی، میزان تناظر مؤلفه‌های کیفی زمینه محوری اجزاء بازار سنتی و الگوی هندسه فرکتالی بازار، با تأکید بر فضاهای باز و بسته، بررسی می­شود. یافته­ها حاکی از زمینه محوری بازار سنتی در سه مقیاس شهری، محله­ای و داخلی است. تجزیه تحلیل بصری در سه مقیاس کلان، میانه و خرد، نشان­دهنده انطباق ارزش­های کیفی زمینه محوری با الگوی هندسی شبه-فرکتال، در تجلی عینی ذهنیت معنا­گرای معمار سنتی است. مقیاس­های هندسی فرکتال دربرگیرنده مقیاس­های رفتاری-عملکردی، انسجام معنایی ناشی از جهان­بینی وحدت­گرا و پویای اسلامی را متجلی می­سازند. در این میان الگوی متشابه تیمچه­ها و الگوی فضای باز سراها به‌عنوان مراکز نیرومند مقیاس میانه، اتصال و انسجام مقیاس کلان و خرد را فراهم می­آورند و متناظر با قانون توان معکوس بُعد فرکتالی، هر چه اجزا خرد مقیاس تر می­شوند بر تعدادشان افزوده می­شود. %U https://www.sysislamicartjournal.ir/article_91840_e588acc7446cb06c4891f3f12d73806a.pdf