TY - JOUR ID - 127465 TI - شواهد باستان‌شناختی نفت و مشتقات نفت آن در ایران باستان(ایلام تا ساسانی) JO - مطالعات هنر اسلامی JA - IAS LA - fa SN - 1735-708X AU - مهری نژاد خطبه سرا, فرخ AU - مهر آفرین, رضا AU - موسوی حاجی, سید رسول AU - بهرام زاده, محمد AD - دانشجو دکتری، گروه باستان شناسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران. AD - دکتری تخصصی، استاد گروه باستان‌شناسی، دانشگاه مازندران، ماذندران، ایران. AD - دکتری تخصصی، استاد گروه باستان‌شناسی، دانشگاه مازنداران، مازندران، ایران. AD - دکتری تخصصی، استادیار و عضو هیئت علمی، بنیاد ایران شناسی، تهران، ایران. Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 18 IS - 42 SP - 377 EP - 393 KW - ایران باستان KW - شواهد باستان‌شناسی KW - نفت KW - مشتقات نفت DO - 10.22034/ias.2020.234441.1263 N2 - مطالعات باستان­ شناسی نقشی مهم در واکاوی و بازشناسی تاریخ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در دوره باستان دارد. کاربست نفت در ایران به دوره باستان می­رسد، در این میان، شواهد باستان­ شناسی نقش مهمی در روشن ساختن این مسئله دارد. به استناد متون مقدس ایران‌باستان، واژه نفت از کلمة پنتا در اوستا مشتق شده است. نتایج کاوش‌های باستان‌شناختی و گزارش مورخان بیانگر آن است که ساکنان فلات ایران از حدود هفت‌ هزار سال ق.م. با نفت آشنایی داشته‌اند. بنابراین بررسی تأثیر نفت و مشتقات آن بر تحولات فرهنگی ایران‌باستان در این دوره مشخص، چگونگی کشف و نحوة استفاده از این ماده خام طبیعی و میزان تأثیر آن بر آثار مادی، فرهنگی، سیاسی، مذهبی و اقتصادی جوامع ایرانی در دوره مذکور حائز اهمیت است. دوره باستان از حکومت ایلامیان تا دوره ساسانی بخش مهمی از تحولات عصر باستان را در بر دارد، بررسی چگونگی کاربست نفت در این دوره تاریخی می­ تواند نکات مهمی را از سیر کابرد نفت در ایران آشکار سازد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و بر اساس مطالعات میدانی و منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات از گونه کیفی بوده است که در این راستا از رهیافت تاریخی در تحلیل داده­ ها استفاده شده است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد از نفت برای روشنایی، گرما، ملات در ساختمان‌ها، قیراندود کردن ‌کشتی‌ها، ساخت ظروف تزئینی و زیورآلات، درمان بیماری‌ها و... مورد استفاده قرار می­ گرفت. بیشترین آثار قیری بدست آمده در ایران متعلق به تمدن ایلام و بعد هخامنشی است.اهداف پژوهش:1. بررسی پیشینه کابرد نفت در ایران باستان.2. بررسی تأثیر نفت و مشتقات آن بر تحولات فرهنگی ایران‌باستان(ایلام- ساسانی).سؤالات پژوهش:1. نخستین آثار و شواهد باستان‌شناختی بهره‌برداری از نفت و مشتقات آن از چه دوره‌ای و با استفاده از چه شیوه‌های تکنیکی در ایران باستان بدست آمده است؟2. پراکنش و میزان فراوانی آثار مادی نفت و مشتقات آن در کدام یک از ادوار حکومت‌های باستانی ایران بیشتر بوده است؟ UR - https://www.sysislamicartjournal.ir/article_127465.html L1 - https://www.sysislamicartjournal.ir/article_127465_85cadb8028ceb3746550c11022c33209.pdf ER -