Phenomenology of Islamic-Iranian architecture of Naein's Jama Masjid (Jameh Mosque)

Document Type : Original Article

Authors

1 PhD student in Philosophy of Art, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Department of Art, Faculty of Art and Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

10.22034/ias.2021.231088.1250

Abstract

From the phenomenological point of view, in the field of Islamic art. We can reach the deeper and fundamental level of understanding in those art works having the nature beyond the realm of particular environment and time, The elements that represent the relationship between religion and art in Islamic philosophy. The aim of this study is to find traces of difference in the Islamic philosophers’ approach such as (Ibn Arabi, Mulla Sadra Shirazi, Sheikh Shahab al-Din Suhrawardi, Farabi and Rumi) which have mentioned in phenomenological encounters with the holy places.
In this article the relationship between phenomenology and architecture of holy places is described and by separating the influenced phenomenology by Islamic philosophy we have pointed out the difference in phenomenological approaches in Nain mosque. In the end, the subject is further explained by recognizing the element of the holy place. The result of the study shows that the phenomenological approach to architecture of holy places from the perspective of Islamic philosophy is a mere emphasis on the most important aspects of the sense of the place in Nain Sir mosque from outside to inside and the triangular union of physical elements, activities and meanings are related and they have dialectical relationships and they form a structure, Which leads to forming a deep inner and dialectical connection between the Nain grand mosque and its observers and witness at the highest level of sense of place.
Kew words: Nain Mosque, Phenomenology, Iranian- Islamic Art, Islamic Mysticism

Keywords


اعظمی، زهرا؛ شیخ‌الحکمایی، محمدعلی و شیخ‌الحکمایی، طاهر. (1392). «مطالعه تطبیقی نقوش گیاهی گچبری‌های کاخ تیسفون با اولین مساجد ایران». نشریه هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، دوره 18، شماره 4، 24-15.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان. (1368). مراه‌البلدان، تصحیح عبدالحسین نوائی و میرهاشم محدث، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بلخاری قهی، حسن. (1388). سرگذشت هنر در تمدن اسلامی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
بمانیان، محمدرضا. (1387). پدیدارشناسی مکان. تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
پاکزاد، جهانشاه. (1385). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. تهران: دبیر خانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران.
پاپادوپلو، الکساندر. (1368). معماری اسلامی. ترجمه: دکتر حشمت جزنی، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
پرتوی، پروین. (1387). پدیدارشناسی مکان. تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
پروین. (1382). «مکان و بی‌مکانی؛ رویکردی پدیدارشناسانه». هنرهای زیبا، 14، 41 - 42 .پیرنیا، محمدکریم. (1389). سبک‌شناسی معماری ایرانی. تدوین: غلامحسین معماریان، تهران: سروش دانش.
پوپ، ارتور اپهام. (1382). معماری ایران. ترجمه: غلامحسین صدری افشار، تهران: فرهنگان.
پوپ، آرتور. (1380). شاهکارهای هنر ایران. ترجمه: پرویز ناتل خانلری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.پرتوی،
دهقانی، طیبه و سامانیان، صمد. (1394). «بررسی تطبیقی طرح و نقش منبر مسجد جامع نایین و منبر مسجد جامع سوریان». تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، شماره 19، 50-29.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی. (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. ج 1و2و3، مصحح: هنری کربن و سیدحسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی. (1377). حکمه‌الاشراق، ترجمه و شرح: سید جعفر سجادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شیمل، آنماری. (1376). تبیین آیات خداوند: نگاهی پدیدارشناسانه به اسلام. ترجمه: عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
شوآن، فریتیوف. (1381). گوهر و صدف عرفان اسلامی. ترجمه: مینون حجت، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
شیرازی، محمدرضا. (1389). «پدیدارشناسی در عمل: آموختن از تحلیل پدیدارشناختی پالاسما از ویلامایرآ». آرمانشهر، شماره 4، 132-125.
شهبازی، مجید و ترابی، زهره. (1393). «مقایسه بازتعریف و باز به کارگیری سنت در معماری معاصر ایران اروپا (مطالعه موردی: برخی آثار لوکوربوزیه و سید هادی میر میران)». هویت شهر، شماره 19، 1.
طبسی، محسن و فاضل‌نسب، فهیمه. (1391). «بازشناسی نقش و تأثیر جریان‌های فکری عصر صفوی در شکل‌گیری ورودی مساجد مکتب اصفهان». نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 17، شماره 3، 90-81.
طهوری، نیر. (1396). «آموختن از هایدگر: پدیدارشناسی در معماری تأثیر فلسفۀ هایدگر در نظریه‌پردازی معماری: هویت مکان در نظریات کریستین نوربرگ شولتس و کریستوفر الکساندر». کیمیای هنر: جلد ۶ شماره ۲۵ ، 93-73.
فلاری، اس. (1930). مسجد نائین، ترجمه: کلود کرباسی، مجله Syria.
علی‌نیا، فاطمه و جباریان، فاطمه. (1393). «بررسی حس تعلق به مکان در خیابان چهارباغ اصفهان با رویکرد پدیدار شناسی». ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد مقدس.
عناقه، عبدالرحیم؛ محمودیان، حمید و صابری‌زاده، رقیه. (1391). «تجلی عرفان در معماری مسجد».عرفان اسلامی (ادیان و عرفان)، دوره  9، شماره 33، 188-159.
عمومی، محمد. (1387). معماری الگو نظم، تهران: خاک.
عمید، حسن. (1392). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر.
کمالی‌زاده، طاهره. (1392). مبانی حکمی هنر و زیبایی از دیدگاه شیخ شهاب‌الدین سهروردی، تهران: فرهنگستان هنر.
کوه نور، اسفندیار. (1383). جلوه‌های نقوش هندسی در آثار هنرهای سنتی ایران. مشهد: نور حکمت.
کاکوئی، معین و رئیسی، ایمان. (1391). «تحلیل مسجد ولیعصر تهران با رویکرد پدیدارشناسی یوهانی پالاسما». همایش ملی نظریه‌های نوین معماری و شهرسازی.
محقق‌نسب، عنایت‌الله و ناظمی، الهام. (1394). «تأثیر هویت بر منظر شهرهای ایرانی- اسلامی (گذار از سنت به مدرنیته)». دومین کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار.
مسعودی‌فر، فاطمه. (1395). پژوهشی در ویژگی‌های بصری خطوط و نقوش به‌کار رفته در مسجد جامع نایین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد هنر، دانشگده هنر دانشگاه سمنان.
نیک‌نهاد، مرضیه. (1392). «مسجد جامع نایین (بازاندیشی سیر تحول)». رساله برای دریافت کارشناسی ارشد رشته معماری ایران، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
نعمتی بابایلو، علی و صالحی، اسراء. (1390). «مسجد نه گنبد و مسجد جامع نایین از منظر نقش، ترکیب و مفهوم».کتاب ماه هنر، 162: 96-104.
هدفی، فرزانه و مغانی قهرمانلویی، رامین. (1395). «تبیین مؤلفه‌های معماری حاکم بر بناهای عبادی از منظر حکمی و پدیدارشناسی». مدیریت شهری، شماره44، صص 154-139.
یوسف‌وند، یونس، میری، فرشاد. (1395). «مطالعه تطبیقی نقوش گچبری‌های مکشوفه از شهر تاریخی دره شهر با نمونه‌های مسجد جامع نایین». نگره، شماره 39، 45-35.
Pallasmaa, J. (2005). "Encounter", MacKeith, Rakennustieto Oy.
 Pallasmaa, J. (1996). "The Eyes Of The Skin, Architecture and the Senses", London, Academy Editions.
 Pallasmaa, J. (1998,a). Image and Meaning. In: Pallasmaa, J., ed. (1998) "Alvar Aalto, Villa Mairea",Helsinki, Alvar Aalto Foundation: 70-125.
Pallasmaa, J. (1998,b). Alvar Aalto: Toward a Synthetic Functionalism. In: Reed, p, Ed. (1998) "Alvar Aalto, Between Humanism and Materialism", New York, The Museum of Modern Art: 20-45.
Pallasmaa, J. (2001,a). "The Architecture of Image, Existential Space in Cinema", Helsinki, Building Information Ltd.