شخصیت شناسی اسکندر در آثار نظامی (با تاکید بر اسکندر نامه ابراهیم میزرا مکتب شیراز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی اسلامشهر،اسلامشهر،ایران

2 دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان،رشت ،ایران

3 دکترای گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران،تهران،ایران.

10.22034/ias.2021.304492.1721

چکیده

گرچه اسکندر پیش از اسلام در ایران شخصیتی ناستوده و منفور داشت، امّا در دوران اسلامی به‌دلیل خلط شخصیت او با ذوالقرنین مذکور در قرآن، نزد بسیاری از نویسندگان مسلمان دارای وجهۀ مثبت و ستودنی است و چهره‌ای پیغمبرگونه دارد؛ اسکندرنامۀ نظامی نیز بر این اساس شکل گرفته است. امّا نظامی علاوه بر اینکه شخصیتی ایده‌آل و قابل ستایش از اسکندر ارائه می‌دهد، او را به‌عنوان یک قهرمان تمدن معرفی می‌کند؛ قهرمانی که جنگ‌ها و سفرهای مختلف او چه به‌عنوان پادشاه و چه به‌عنوان پیامبر در راستای حفظ و گسترش تمدن است. در این پژوهش تلاش شده است تا نمود این جنبه از شخصیت اسکندر در شرفنامه و اقبال‌نامۀ نظامی بررسی گردد و مصادیق متعدد آن ـ با در نظر گرفتن تفاوت‌هایش با متون دیگر ـ باز شمرده شود. بنابراین جنگ‌های مختلفی که اسکندر انجام داده است، انگیزه‌ها و هدف‌های اصلی‌ او در این جنگ‌ها، علل و پی-آمدهای آن و نیز تغییر و تحّولاتی که در سرزمین‌های مختلف صورت می‌دهد، از مواردی است که به آن‌ها خواهیم پرداخت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Eskandar personality in military works (with emphasis on the letter of Ibrahim Mizra of Shiraz school)

نویسندگان [English]

  • Yadollah Taleshi 1
  • Mohamadjavad Samkhanian 2
  • Momen Damankesh 3
1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Islamshahr, Islamshahr, Iran
2 PhD in Persian Language and Literature, University of Guilan, Rasht, Iran
3 PhD in Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Although eskandar had an unpopular and hated personality in Iran before Islam, but in the Islamic era, due to the confusion of his personality with the Dhu al-Qarnayn mentioned in the Qur'an, he has a positive and praiseworthy face among many Muslim writers and has a prophetic face; Eskandar the Great was formed on this basis. But Nezami, in addition to presenting an ideal and praiseworthy figure ofeskandar , introduces him as a hero of civilization; A hero whose various wars and travels, both as a king and as a prophet, are for the preservation and expansion of civilization. In this research, an attempt has been made to examine the manifestation of this aspect of eskandar personality in the military honor letter and Iqbalnameh, and to recount its numerous examples, taking into account its differences with other texts. Therefore, the various wars that eskandar waged, his main motives and goals in these wars, its causes and consequences, as well as the changes and developments that take place in different lands, are some of the cases. Which we will address.

کلیدواژه‌ها [English]

  • military
  • Sharafnameh
  • Iqbalnameh
  • eskandar and Civilization