تبیین نقش جنسیت و فرهنگ معیشتی در ساختار شکل گیری پلان های خانه های قاجاری (نمونه موردی خانه های قاجاری خرم آباد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

2 گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی، تهران، ایران.

3 گروه معماری، دانشگاه سوره، تهران، ایران

10.22034/ias.2022.351207.2018

چکیده

مسکن فقط یک ساختار کالبدی نیست؛ بلکه پدیده‌ای فرهنگی می‌باشد و هدف آن ایجاد یک واحد اجتماعی سنتی براساس نیازهای کاربران در شرایط تکنولوژی، اعتقادی و اجتماعی آن دوران بوده است و بدون آگاهی و شناخت از آن‌ها، محیط‌های سنتی قابل‌درک نخواهند بود. مفهوم مسکن به‌عنوان کانون زندگی خانوادگی برای انسان در زمان و مکان، همواره مختلف بوده و این مفهوم تابع انتظارات و توقعات ساکنان و پاسخ به آن بوده است. تنوع الگوهای مسکن و معماری برگرفته از عوامل طبیعی، تاریخی، جغرافیایی، فلسفی، دینی، هنری و زیبایی‌شناسی انسان‌هایی است که در یک بستر تاریخی طولانی، آن‌ها را پدید آورده‌اند. هدف از پژوهش حاضر فهم ابعاد معنایی خانه‌های قاجاری و تحلیل مؤلفۀ فرهنگ معیشتی در نحوۀ شکل‌گیری و سازماندهی ساختار خانه‌های قاجاری در خرم‌آباد است. بر همین اساس، 6 نمونه از خانه‌های قاجاری در خرم‌آباد را مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند. روش تحقیق حاضر کیفی است. روش گردآوری اطلاعات بررسی‌های میدانی، مطالعات اسنادی، و مصاحبه است. روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات توصیفی-تحلیلی می‌باشد. نتایج تحقیق حاکی از ان است در خرم‌آباد به خاطر شغل اکثر مردم در زمان قاجار که کشاورزی و دامپروری بوده است فعالیت زنان در کنار مردان امری گریز‌ناپذیر بوده است و به همین منظور زنان از حریم‌های جنسیتی و لایه‌های محرمیت آنچنان برخوردار نبوده‌اند.
اهداف پژوهش:

تحلیل مؤلفه فرهنگ معیشتی در نحوه شکل‌گیری و ساختار خانه‌های قاجاری در خرم‌آباد.
تبیین نقش جنیست در پلان‌های خانه‌های قاجاری خرم‌آباد.

سؤالات پژوهش:

چه ارتباطی میان خانه‌های قاجاری خرم‌آباد با جنسیت و فرهنگ معیشتی وجود دارد؟
شکل‌گیری پلان و ساختار خانه‌های قاجاری خرم‌آباد چه ارتباطی با جنسیت و فرهنگ معیشتی دارد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the role of gender and subsistence culture in the formation of Qajar house plans (a case study of Qajar houses in Khorramabad)

نویسندگان [English]

  • Soudabeh Mohammadzadeh 1
  • Hossein Soltanzadeh 2
  • Amirmasoud Dabagh 3
1 Department of Architecture, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
2 Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Islamic Azad University of Central Tehran, Tehran, Iran.
3 Department of Architecture, Soureh University, Tehran, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Culture
  • gender
  • Qajar houses of Khorramabad
  • livelihood
افشاری، محسن؛ پور دیهیمی، شهرام. (۱۳۹۵). «مقیاس‌های روش زندگی در مسکن». مسکن و محیط روستا، ش ۱۵۴، ۳- ۱۴.
امینی، امیرحسین؛ سلطان‌زاده، حسین. (۱۳۹۶). «بررسی تحلیلی پیرامون بحران معماری و شهرسازی و پدیده‌شناسی گونه‌های خانه». فصلنامه مدیریت شهری، 46، 94-78.
ایزدپناه، حمید. (1350). تاریخ لرستان، جلد 1 و2. خرم‌آباد: نشر دانش.جیحانی، حمیدرضا و همکاران. (1398). «گونه‌‌شناسی خانه‌های تاریخی دوره قاجاریه نراق». معماری. ۳۸ (۱۶۷)، ۱۳۰- 115.
تیلیون، ژرماین. (1390). هویت جمعی در شناسایی مصادیق فرهنگ. (ترجمه جلال ستاری). تهران: نشر مرکز.
حق لسان، مسعود؛ ایرانی، مهری و نیکنام، سودا. (1399). «مطالعه سیر تحول ساختار فضایی خانه‌های سنتی ایران از بعد کالبدی و ارتباطی با روش نحو فضا نمونه موردی: خانه‌های دوره قاجاریه و پهلوی تبریز». فصلنامه مسکن و محیط روستا، 172، 32-17.
 سیراد، آیرین. (1395). در خانه؛ انسـانشناسـی فضـای خـانگی، ترجمـه غزنویـان و دیگـران، تهـران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
 شولتز، دوآن. شولتس، سیدنی آلن.  (1398). نظریه‌های شخصیت. مترجم: یحیی سیدمحمدی. تهران: ویرایش.
مرادی‌نسب، حسین. (1399). «تبیین جایگاه محرمیت در نسبت با قلمرو و خلوت در مسکن سنتی ایران بر پایه آموزه‌های اسلامی». فصلنامه مسکن و محیط روستا، ۳۹ (۱۷۲)، ۴۷-۶۰.
ورمقانی، حسنا؛ سلطان‌زاده، حسین. (1397). «نقش جنسیت و فرهنگ معیشتی در شکل‌گیری خانه (مقایسه خانه‌های قاجاری گیلان و بوشهر)»، نشریه علمی پژوهشی معماری و شهرسازی آرمان شهر، ش 23، 134-123.
Blood, R.O. (1972). The Family. New York: The Free Press.
Bronberger, C. (1992). Habitat, architecture et Societe Rurale Dans la Plaine du Gilan.(A. Gushegir, Trans).
Castles, M. (2002). The Rise of the Networt Society (H. Chavoshian. Trans.).Tehran: Tarhe No.
Chermayeft, S., & Alexander, C. (1965). Community and Prag: Toward a New Architecture of Humanism. Contributor Publisher Anchor Books Doubleday.
Enkson, J. (1994). Dwelling Values Aspects of Housing Quality ENHR Conference in Glasgow
Falamaki, M.M. (2007). The Formation of Architecture in the Experiences of Iran and the rest. Tehran: Faza Publication
Fazeli, N. (2008). Modernity and Housing. Ethnographic Approach to the Concept of Home, Rural Lifestyle and its Current Transformations. Journal of Iranian Cultural Research. 1(1), 25-63.
Ghobadian, V. (2004). Climatic Anahsis of the Traditional Iranian Buildings. Tebran: University of Tehran
Habibi, A. (2012). Bastac's Traditional Architecture. Journal of Culture of people. 10(39), 129-144.
Hansson, M.G. (2008). The Private Sphere: An Emotional Territory and its Agent New York: Springer
Hedayat, A., & Tabaeian, M. (2013). The Survey of Elements Forning Houses and Their Reasons in the Historical Fabric of Bushehr. Journal of Architecture in Hot and Dry Climate. 3(3), 35-52.
Jabal Ameli, A. (1996). Esfahan Houses in Contemporary. Proceedings of Iranian Congress of Architecture and Urban Planning. Tehran: Cultural Heritage Organization, 4.
Khakpoor, M. (2006). Native Housing in the Rural Communities of Guilan. HONAR-HA-YE-ZIB.4. 22, 63-72
 Khakpoor, M., Ansari, M., & Tabernian, A. (2011). The Typology of Houses in Old Urban Tissues of Rasht. HONAR-HA-YE-ZIB.4. 2(41), 29-42.
 Martin K., & Voorihles, B. (1975). Female of the Species. New York: Columbia University Press.
Mashayekh, A.K., Kenin, A.H., Gerami Motlagh, A., & Zamani AR. (2013). Bushehr Province. Tehran: Publishing company of Textbooks of Iran.
Movabed, M., Enayat, H., & Mardani, M. (2013). Study of the Factors Related to the Power Distribution Structure in the Family (Case Study of Mamed Women in Shiraz). Quarterly of Social Studies and Research in Iran. 1(3), 159-178.
Nersisianse, E. (2012). Anthropolog of Gender. Tehran: Afkar. - Norberg-Shulz, C. (2006). The Concept of Dewlling on the way to Figurative Architecture (M. Yarahmadi, Trans.). Tehran: Agah
Palasma, J. (2011). Identity, Intimacy and Domicile (A. Majd. Trans.). Journal of Cinema Industry. 97, 116-121
Ramezan Jamaat, M., & Neyestani, J. (2011). The Effects of Tradition and Modernity in the Entrance Spaces of the Houses of Tehran During the Qajar Period. HONAR-HA-TE-ZIB.4.2(44). 65-75.
Rapoport, A. (1969). House Form and Culture. United State of America University of Wisconsin Milwaukee Stoler, A. (1977). Class Structure and Female Autonomy in Rural Java. Journal of Fomentin Culture and Society, 3(1), 74-89