مطالعه گفتمان قرآن از دیدگاه براون و لوینسون و بررسی آن در ساختار مساجد اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان انگلیسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

2 گروه زبان انگلیسی، واحد مسجدسلیمان، دانشگاه آزاد اسلامی، مسجدسلیمان، ایران.

10.22034/ias.2023.380317.2143

چکیده

قرآن به‌عنوان یک گفتمان اجتماعی و مذهبی سرشار از تعاملات شخصیت‌های مختلف است. در طی تعاملات قرآنی اختلاف‌نظرهایی رخ می‌دهد که تاکنون ازنظر ادب بندرت مورد تحلیل قرارگرفته‌اند. بنابراین، مطالعه کیفی-توصیفی کنونی با هدف بررسی ادب اختلاف‌نظرهای قرآنی براساس نظریۀ ادب براون و لوینسون انجام‌شده است. تمام سوره‌های قرآن در دو زبان فارسی و عربی به‌طور مقایسه‌ای بررسی تا نوع اختلافات و سپس نوع ادب به‌کار رفته در آن‌ها مشخص شود. در کل قران 256 آیه حاوی اختلاف‌نظرها یافت شد. پس از جدول‌بندی، آن‌ها براساس مدل فوق تحلیل ادبی شدند. تجزیه‌وتحلیل جدول آیات نشان داد که از مجموع 256 اختلاف‌نظر در آیات قرآن ، 255 مورد (99/6%) شامل ادب منفی و یک مورد (0.39 درصد) شامل ادب مثبت بودند. از ده استراتژی ادب منفی ، همه آن‌ها به‌جز «بیان عمل تهدیدآمیز وجهه به‌عنوان یک قاعده کلی» و «عذرخواهی» به وقوع پیوستند. بیشترین استراتژی ادب منفی «بدبینی» بود که 98 بار (43/38٪)، «سؤال پرسیدن و مصون‌سازی» 63 بار (38.43٪) و «به حداقل رساندن تحمیل تهدید وجهه» 29 بار (11.37٪) رخ‌داده‌اند. تنها نشانگر ادب مثبت در اختلافات قرآن «استفاده از نشانگرهای هویت درون‌گروهی» با 1 مورد بروز (0.39٪) بود. راجع به اصطلاحات یا مقوله‌های نشانگر اختلاف‌نظر، «سؤال پرسیدن» با 63 (24.60٪) اختلاف‌نظر ، «استدلال کردن» با 36 (14.4) اختلاف‌نظر و «ابراز تردید« با 28 (10.39) اختلاف‌نظر رخ دادند. این مطالعه برای زبان‌شناسان، تحلیل گران گفتمان و محققان ترجمه تأثیراتی دارد.
اهداف پژوهش:

بررسی ادب اختلاف‌نظرهای قرآنی براساس نظریه ادب براون و لوینسون.
بررسی وجود مخالفت‌های گوناگون در قرآن کریم براساس نظریه ادب.

سؤالات پژوهش:

بررسی ادب اختلاف‌نظرهای قرآنی براساس نظریه ادب براون و لوینسون چگونه می‌باشد؟
گفتمان قرآن کریم چگونه در ساختار مساجد اسلامی منعکس شده است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Studying the Qur'anic discourse from the perspective of Brown and Levinson and examining it in the structure of Islamic mosques

نویسندگان [English]

  • Alireza Raeiszadeh 1
  • Godarz Shakibaei 1
  • Kamran Mehrgan 2
1 Department of English, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran.
2 Department of English, Masjid Suleiman branch, Islamic Azad University, Masjid Suleiman, Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive linguistics
  • the theory of politeness
  • the Qur'an
  • opposition
  • the face of negative politeness
انگوری، جو و لوچر، مریم. (2012 ق). «نظریه‌پردازی اختلاف». مجله کاربردشناسی، شماره 12، صص 1549-1553.
اورتمن، کاترین و استفانی دیپر. (2019). «تنوع بین انواع مختلف گفتمان: باسواد در مقابل شفاهی». مجموعه مقالات کارگاه ششم NLP برای زب آن‌ها و گویش‌های مشابه. صص 79-64.
باورصاد، سمیرا؛ صالحی‌پور، عباس؛ اسلامی، راسخ و سیمین، شهلا. (2015). «مطالعه راهبردهای اختلاف‌نظر در مورد پیشنهادات مورد استفاده زبان آموزان دختر و پسر ایرانی». نامه‌های بین‌المللی علوم اجتماعی و بشری، شماره چهل نهم، صص 42-30.
براون، پنه لوپه. (2015).  ادب و زبان: دایره المعارف بین‌المللی علوم اجتماعی و رفتاری. اکسفورد: الزویر.
براون، پنه لوپه و لوینسون، استفان سی(1987). ادب: برخی از موارد کلی در استفاده از زبان. کمبریج: مطبوعات دانشگاه کمبریج.
برهانی‌نژاد، محدثه؛ رستمی نصب، عباسعلی؛ علوی، حمیدرضا و صیف‌الدینی، رستم. (2019).  «توضیح موقعیت طبیعی زنان و مردان ازنظر تعاملات آن‌ها براساس آیات آفرینش در قرآن کریم»، جامعه شناسی، شماره 15، صص 9-31.
بوسفیلد، درک و میریام ا. لوشر. (2008). بی‌ادبی در زبان: بررسی تعامل آن با قدرت در تئوری و عمل. برلین: والتر دو گرویتر.
پرمستی، پوتو دیوی مرلینایودا. (2020).  «اقدامات گفتاری مستقیم، تهدید وجهه برای سالمندان و ادب در صحبت‌های کارگران اندونزیایی». مجله بین‌المللی زبان‌شناسی و تحلیل گفتمان، جلد یکم، شماره 2، صص 71-59.
پورهمایون، عبدالرضا؛ طباطبایی‌پور، فاطمه سادات و نصری، مسعود. (1392). «مسجد جلوه‌گاه هنر اسلامی». سومین همایش ملی معای داخلی و دکوراسیون.
جخار، الطاف علی، شیخ، فهیم الدین و احمد، فاروق. (2020). «مقایسه بین گفتمان گفتاری و نوشتاری و دلالت آن در آموزش زبان انگلیسی به‌عنوان زبان دوم/خارجی». جلد یازدهم، شماره 1، صص 163-175.
چانگ، وی لین ملودی و هاف، مایکل. (2011). «خجالت استراتژیک و تهدید وجهه در تعاملات تجاری». مجله کاربردشناسی، شماره 12، صص 2948-2963.
حسن، اسرار نورالدین. (2016). ادب در گفت‌وگوهای میان خدا و پیامبرانش در قرآن کریم. رساله دکتریش دانشگاه علم و صنعت سودان.
خطیب، محمود ع. (2012). «ادب در قرآن کریم: دیدگاه جامعه‌شناسی زبانی و عمل‌گرا». کاربردشناسی بین فرهنگی، شماره 4، صص 479-509.
دهقان نیری، مرضیه؛ سلطانی مسعود و مقدسی‌نیا، مهدی. (2017). «ادب در گفتمان قرآن: گفت‌وگوهای میان خدا و موسی در سوره اعراف. مجله مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی». شماره 4، صص، 23-1.
ریس میلر، جانی. (2000). «قدرت، شدت و زمینه در اختلاف‌نظر». مجله کاربردشناسی، جلد سی دوم، شماره 8، صص 1087—1111.
ساکی، نانسی. (1401). «نقش و تأثیر آیات قرآن در معماری مساجد (با تأکید بر کتیبه‌های قرآنی مسجد جامع اصفهان». مطالعات هنر اسلامی، (48)19، 468-484.
سیفیانو، ماریا. (2012). «اختلاف‌نظرها، وجهه و ادب». مجله کاربردشناسی، جلد چهل چهارم، شماره 12، صص 1554-1564.
صادق قلی، حسین و نیرومند، معصومه. (2016). «نظریه‌های ادب با تمرکز بر نظریه براون و ادب لوینسون». مجله بین‌المللی تحقیقات آموزشی. جلد سوم، شماره 2، صص 39-26.
عبدالکریم امین، اراس. (2017). «بررسی اجمالی اهمیت تحلیل گفتمان در زبان». مجله بین‌المللی تحقیقات پیشرفته، سال پنجم، شماره 4، صص 1133-1131.
عاصی، محمد. (2011). زبان‌شناسی پیکره‌ای: پردازش گرامر با رایانه: تهران: سمت.
فوکادا، آتسوشی و آساتو، نوریکو..2004 ق. «نظریه ادب جهانی: کاربرد در استفاده از افتخارات ژاپنی». مجله کاربرد شناسی، جلد سی ششم، شماره 11، صص 1991-2002.
قاسمی سیجانی، مریم و همکاران. (1396). «تحلیل مضمون کتیبه‌های قرآنی ورودی‌ها و محراب‌های مسجد جامع اصفهان». پژوهش‌های معماری اسلامی، دوره 5، ش3، 65-49.
کاریتی، فرانسیس. (2021). «استراتژی‌های ادب». مجله علوم انسانی و مطالعات اجتماعی. جلد سوم، شماره 3، صص 1-11.
کالپر، جاناتان. (1996). «به سوی آناتومی بی‌ادبی». مجله کاربردشناسی، شماره 3، صص 367-349.
کدار، دانیل و جولیان، هاوس. (2021). تجدید نظر در نشانگرهای ادب. مجله تحقیقات ادب. 2021 ش. 109-79.
کالپر، جاناتان. (2008). تأملاتی در مورد بی‌ادبی، کار رابطه‌ای و قدرت. برلین: د گرویتر موتون.
گافمن، اروینگ. (1967). «آیین بین‌المللی: مقالاتی در مورد رفتار رودررو. نیویورک»: نیویورک: دابل دی انکور بوکز.
گریس، هربرت پی. (1975). .منطق و گفتگو. اعمال گفتاری. لیدن: بریل.
گوپتا، سواتی، مرلین ا. واکا و دانیلا ام رومانی.2007 ق. چقدر بی‌ادب هستید؟ ارزیابی ادب و تأثیر در تعامل. کنفرانس بین‌المللی محاسبات تأثیرگذار و تعامل هوشمند. اسپرینگر، برلین، هایدلبرگ.
لیچ، گوفری. (1983). اصول کاربردشناسی. لندن: لانگمن.
لیو، سی. (2004). استراتژی‌های عمل‌گرا و روابط قدرت در اختلاف‌نظر: فرهنگ چینی در آموزش عالی. کالیفرنیا: انتشارات جهانی.
مولانی، لوئیز. (2004). «جنسیت، ادب و نقش قدرت نهادی: شوخ طبعی به‌عنوان یک تاکتیک برای جلب رضایت در جلسات تجاری محل کار»، جلد بیست سوم، شماره 1-2، صص 37-13.
مومنی، کواکیب؛ فتحی، مقدادی و ایمان، ربابه. (2018). «راهبردهای ادب و حضور زنان در قرآن کریم». کاربرد شناسی بین‌فرهنگی، شماره 3، صص 435-409.
مونیتل، پیتر و ویلیام ترنبول. (1998). «ساختار مکالمه رو در روی و وجهه در مشاجره». مجله کاربردشناسی، جلد بیست نهم، شماره 3، صص 256-225.
واگنر، لیزا. سی. (2004). «استراتژی‌های ادب مثبت و منفی: عذرخواهی در جامعه گفتار کوئرناواکا، مکزیک». مطالعات ارتباطات بین‌فرهنگی. جلد سیزدهم، صص 28-19.
ویلکی، لیسا. (2006). «ادب و وجهه: مسائل جاری». مجله اس کی وای زبانشناسی، جلد نوزدهم، شماره 1، صص 332-322.
همراکولووا، گلاندوم. (2020). «تئوری ادب در زبان. مجله علمی-روش شناختی روشنگری ذهنی». جلد بیستم، شماره 2، صص 157-151.
هوانگ، یونگلیانگ. (2008). «اصل ادب در ارتباطات بین فرهنگی. مجله آموزش زبان انگلیسی»، جلد یکم، شماره 1، صص 101-96.
هیو، مایکل). 2013). «ادب، رفتار اجتماعی و دستور مشارکت. مجله کاربردشناسی». جلد پنجاه هشتم، صص 72-52.
AbdalkarimAmin, A. (2017). An overview study of the significance of discourse analysis in language. International Journal of Advanced Research, 5 (4). 1131-1133.
Al Momani, K. Migdadi, F., &Rabab’a, E. (2018). Politeness strategies and the representation of women in the Holy Qur’an. Intercultural Pragmatics, 15(3), 409-435.
Alhamidi, W. Z., &Purnanto, D. (2019). The indirectness of directive speech by Prophet Muhammad in The Hadith of Bukhari. IJLLT, 2(7), 191-199.
Al-Khatib, M. A. (2012). Politeness in the Holy Quran: A sociolinguistic and pragmatic perspective. Intercultural Pragmatics, 9(4), 479-509.
Angouri, J., &Locher, M. A. (2012). Theorizing disagreement. Journal of Pragmatics, 44(12), 1549-1553.
Asi, M. (2011). Corpus linguistics: Processing grammar with computer: Tehran: SAMT.
Bousfield, D. (2008). Impoliteness in the struggle for power. Impoliteness in Language. Studies on Its Interplay with Power in Theory and Practice. Berlin: Mouton de Gruyter, 127-53.
Brown, P. (2015). Politeness and language. In the International Encyclopedia of the Social and Behavioural Sciences (IESBS (: Elsevier.
Chang, W. L. M., & Haugh, M. (2011). Strategic embarrassment and face threatening in business interactions. Journal of Pragmatics, 43(12), 2948-2963.
Culpeper, J. (1996). Towards an anatomy of impoliteness. Journal of pragmatics, 25(3), 349-367.
Goffman, E. (1967). International ritual. Essays on face-to-face behavior. New York: Double Day Anchor Books.
Grice, H. P. (1975). Logic and conversation. In Speech acts (pp. 41-58). Brill.
Hamrakulova, G. (2020). Politeness theory in language. Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal, 20(2), 151-157.
Haugh, M. (2013). Im/politeness, social practice and the participation order. Journal of Pragmatics, 58, 52-72.
Huang, Y. (2008). Politeness Principle in Cross-Culture Communication. English Language Teaching, 1(1), 96-101.
Jakhar, A. A., Shaikh, F., & Ahmed, F. (2020). Comparison between spoken and written discourse and its implication in teaching English as second/foreign language. Agathos, 11(1), 163-175.
Kádár, D. Z., & House, J. (2021). ‘Politeness Markers’ Revisited-A Contrastive Pragmatic Perspective. Journal of Politeness Research, 17(1), 79-109.
Kariithi, F. (2021). Politeness Strategies. Journal of Humanities and Social Sciences Studies, 3(3), 01-11.
Leech, L. (1983). Principles of pragmatics. London and New York: Longman.
Liu, S. (2004). Pragmatic strategies and power relations in disagreement: Chinese culture in higher education. Universal-Publishers.
Mishra, P. (2020). Effective Communication Skills: Investigating the Politeness Strategies Used by Women as Workplace Discourse. Journal of Critical Reviews, 7(13), 1183-1187.
Mullany, L. (2004). Gender, politeness and institutional power roles: Humour as a tactic to gain compliance in workplace business meetings. Multilingua, 23(1-2), 13-37.
Muntigl, P., & Turnbull, W. (1998). Conversational structure and facework in arguing. Journal of pragmatics, 29(3), 225-256.
Ortmann, K., & Dipper, S. (2019, June). Variation between different discourse types: Literate vs. oral. In Proceedings of the Sixth Workshop on NLP for Similar Languages, Varieties and Dialects (pp. 64-79).
Pramesti, P. D. M. Y. (2020). Direct speech acts, Face threatening towards the elderly and politeness in the speeches of Indonesian careworkers. International Journal of Linguistics and Discourse Analytics, 1(2), 59-71.
Rees-Miller, J. (2000). Power, severity, and context in disagreement. Journal of pragmatics, 32(8), 1087-1111.
Searle, J. R. (1975). Indirect speech acts in Speech acts. Brill.
Sifianou, M. (2012). Disagreements, face and politeness. Journal of pragmatics, 44(12), 1554-1564.
Sinclair, J. (1991). Corpus, concordance, collocation. Oxford University Press.
Vilkki, L. (2006). Politeness, face and facework: Current issues. SKY Journal of Linguistics, 19(10), 322-332.
Wagner, L. C. (2015). Positive-and negative-politeness strategies: Apologizing in the speech community of Cuernavaca, Mexico. Intercultural Communication Studies, 13, 19-28.
Zhao, S. (2021). An Analysis of the Conversational Implicature of “Little Sheldon” from the Perspective of Violation of the Cooperative Principle. Open Access Library Journal, 8(01), 1.