زیبایی شناسی داستان های عرفانی مصور قرآن بر اساس نظرات مکتوب ابن سینا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رشته فلسفه هنر، گروه آموزشی هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه آموزشی هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.22034/ias.2023.375168.2109

چکیده

زیبایی‌شناسی و فلسفۀ هنر یکی از مقوله‌هایی می‌باشد که همواره دغدغۀ بسیاری از هنر دوستان از دیرباز بوده است. از فیلسوفانی چون ابن‌سینا - شیخ اشراق صدرالمتألهین آثار متعددی به‌جای مانده است. هرچند که این فیلسوفان شرقی اشاره مستقیمی به هنر و زیبایی‌شناسی در آثارشان نکرده‌اند لکن می‌توان از دل مکتوبات به‌دست آمده مانند شعر، ادبیات، داستان‌های رمزی، عرفانی، زیبایی‌شناسی، هنردوستی، لذت و عشق را بیرون کشید. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای به رشتۀ تحریر درآمده است. در این پژوهش سعی شده است که مروری بر داستان‌های رمزی ابن‌سینا داشته باشیم. ابن‌سینا با همه قدرت و احاطه‌اش به فلسفۀ ارسطو و استادی‌اش در شرح و تفسیر اقوال و آرای آن حکیم یونانی در اواخر عمر به حکمت اشراق توجه خاصی پیدا کرده است. از این راه به عرفان و تصوف متمایل شده است و در این مورد رسالاتی نوشته است که رساله العشق و نمط دهم از انماط اشارات دلیل و گواه این مطلب است. سه رساله یا داستان رمزی، عرفانی به نام‌های حی‌بن‌یقظان، رساله الطیر و سلامان و ابسال از وی باقی مانده است. این سه رساله در شمار آثار اشراقی ابن‌سینا می‌باشد و نشان‌دهندۀ تمایلات عرفانی وی است. از میان این سه اثر حی‌بن‌یقظان، رساله الطیر بدون هیچ شکی نوشته ابوعلی سیناست. اما سلامان و ابسال را به برکت شرحی که خواجه نصیرالدین طوسی بر اشارات نوشته است می‌شناسیم. هانری کربن این داستان‌های رمزی سه‌گانه را از مسکوک و تجربه عملی ابن‌سینا می‌داند.
 اهداف پژوهش:

1. بررسی زیبایی‌شناسی در داستان‌های رمزی ابن‌سینا.
بررسی زیبایی‌شناسی در داستان‌های عرفانی مصور قرآن.

سؤالات پژوهش:

1. منشأ زیبایی در آثار رمزی - عرفانی - فلسفی ابن‌سینا چیست؟
زیبایی‌شناسی در داستان‌های عرفانی مصور قرآن چه جایگاهی دارد؟

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Aesthetics of illustrated mystical stories of the Quran based on Ibn Sina's written comments

نویسندگان [English]

  • Sima Alipour Moghadam 1
  • Saeed Shapoori 2
  • Ensha Allah Rahmati 2
1 Department of Art Philosophy, Department of Art, Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Department of Art, Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University, Tehran, Iran

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aesthetics
  • Ibn Sina
  • Al-Tir's treatise
  • Salaman and Asbal
  • Hayy bin Yaqzan
ابن‌سینا. (1363). اشارات و تنبیهات. ترجمه و شرح حسن ملک‌شاهی. تهران: سروش.
ابن‌سینا. (1388). مجموعه رسائل شیخ‌الرئیس ابن‌سینا. تصحیح و توضیحات: سید محمود طاهری. قم: انتشارات آیت‌الله اشراق.
ابن‌سینا. (1376). الالهیات من کتاب الشفا. تحقیق: حسن‌زاده آملی. قم: مرکز انتشارات دفتر حوزه اسلامی علمیه قم.
اکبری، فتحعلی. (۱۳۷۸). فلسفه مشاء اصفهان. تهران: نشر پرسش.
بردسلی، مونروسی و همکاران. (۱۳۹۸). دانشنامه زیبایی‌شناسی و فلسفه هنر. ترجمه: انشاالله رحمتی، تهران: سوفیا.
بلخاری، حسن. (۱۳۸۸). هندسه خیال و زیبایی. تهران: نشر متن.
پنج رساله شیخ‌الرئیس. (1383). تصحیح احسان یارشاطری. همدان: انتشارات دانشگاه همدان.
پورنامداریان؛ تقی. (۱۳۶۴). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی (تحلیلی از داستان‌های عرفانی- فلسفی ابن‌سینا سهروردی). تهران: نشریه علمی و فرهنگی.
خورسند، رامین؛ نقره کار، حمید. (1397). «تبیین مفهوم زیبایی از منظر جهان‌بینی اسلامی جهت ارزیابی آثار معماری و شهرسازی». نقش جهان، ش2، 110-102.
ربیعی، هادی. (1393). جستارهایی در چیستی هنر اسلامی. تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
رضایی، غلامعباس؛ علی خواجه، شعیب. (1393). «زیبایی‌شناسی قصص قرآن کریم». نشریه نقد ادبی و بلاغت. ش1، 15-1.
سلیمانی، مهسا؛ غلامی زارع‌زاده، فهیمه. (1395). «بررسی ساختاری قصه‌های قرآن کریم». همایش سراسری علمی پژوهشی سبک زندگی.
سید حسین، نصر. (۱۳۸۸). معرفت و معنویت. ترجمه: انشاالله رحمتی؛ تهران: انتشارات سهروردی.
شاکر، محمدکاظم؛ اکبری، عطیه. (1392). «دیالوگ در قرآن: گونه‌ها و درون‌مایه‌ها. دو فصلنامه کتاب قیم، 3(8)، 49-27.
کربن؛ هانری. (۱۳۹۱). چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی. ترجمه: انشاالله رحمتی، تهران: سوفیا.
کمالی‌زاده، طاهری. (۱۳۹۲). هنر و زیبایی از دیدگاه شهاب‌الدین سهروردی. تهران: انتشارات متن.
نژدت ارزن، ژاله؛ صابری‌پور، مریم. (1387). «خاستگاه هنر در دین: زیبایی‌شناسی اسلامی: راهی دیگر به سوی دانش». زیباشناخت، ش19، 338-325.
هاشم‌نژاد، حسین. (۱۳۹۲). ابن‌سینا، شیخ اشراق؛ و صدرالمتألهین؛ تهران: سمت.
Mack, M. (2012). Treatise on Painting, New ed. London: Create.