آفرینش در اساطیر شاهنامه و آیات قرآن (با تاکید بر شاهنامه مصور آل اینجو محفوظ در کتابخانه لینگراد )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم قرآن و حدیث، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران

2 گروه زبان وادبیات فارسی، گروه زبان وادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران،

10.22034/ias.2021.271577.1530

چکیده

موضوع آفرینش از جمله مباحثی است که می‌تواند میدانی برای جولان افکار مردم هر سرزمین به‌وجود آورد. معما و مفهوم پیچیده خلقت و ماده اولیه آفرینش در جای‌جای زندگی و تفکر و تخیل بشر قابل مشاهده است. شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در بحث آفرینش اساطیر و خلقت جهان هستی در باورهای باستانی دینی و حماسی ایران قبل از اسلام و قرآن کریم وجود دارد که هردو هم فرهنگ سازند و هم تمدن‌ساز، این نگاه نشانگر نزدیک بودن و هم‌ریشه بودن فرهنگ و تمدن هر دو دوره است و بیشترین این مهم را می‌توان در دیدگاه‌های آیاتی از قرآن کریم و شاهنامه فردوسی مورد کنکاش و بررسی قرار داد، لذا این مقاله بخشی از این شباهت‌ها و تفاوت‌ها را در مورد ماده اولیه آفرینش، خلقت جهان هستی و تمام آنچه در آسمان‌ها و زمین و در نهایت خلقت انسان است بررسی کرده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای به رشتۀ تحریر درآمده است. نتایج پژوهش حاکی از همخوانی مختصات آفرینش در قرآن و شاهنامه فردوسی است و این حقیقت را در نسخۀ مصور شاهنامه نیز می‌توان مشاهده کرد.
اهداف پژوهش:

توصیف آفرینش در اساطیر شاهنامه در تطبیق با آیات قرآن کریم.
بررسی اثرپذیری‌های فردوسی از قرآن.

سؤالات پژوهش:

آفرینش در اساطیر شاهنامه چگونه توصیف شده است؟
آفرینش در قرآن چگونه توصیف شده است؟

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Creation in Shahnameh mythology and Quranic verses (with emphasis on the illustrated Shahnameh of Al-Inju preserved in the Lingrad Library)

نویسندگان [English]

  • Javad Sadeghi 1
  • Yadolah Maleki 1
  • Ghasem Sahraei 2
1 Department of Quranic and Hadith Sciences, Khorramabad Branch, Islamic Azad University, Khorramabad, Iran
2 Department of Persian Language and Literature, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Lorestan University, Khorramabad, Iran,
چکیده [English]

Myths are, in fact, stories and narratives that ancient humans created to give birth to the element of nature around them, or in other words, "myths are those perfectly rational and traditional narratives that describe primitive real things in primitive societies." The subject of creation is one of the topics that can create a field for the flow of thoughts of the people of any land. The creation of myths and the creation of the universe exist in the ancient religious and epic beliefs of pre-Islamic Iran and the Holy Qur'an that both create culture and civilization, this view shows the closeness and roots of culture and civilization of both periods and the most important We can explore the views of verses from the Holy Quran and Ferdowsi's Shahnameh, so this article examines some of the similarities and differences about the raw material of creation, the creation of the universe and everything in the heavens and the earth, and finally the creation of man. Has checked.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran karim
  • Myth
  • Creation
  • Shahnameh of Ferdowsi
قرآن کریم
نهج‌البلاغه
شاهنامه فردوسی
اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. (1393). اسطوره بیان نمادین. تهران: انتشارات سروش.
ارشاد، محمدرضا. (1382). گسترده اسطوره. ج 1، تهران: انتشارات آگاه.
اصفهانی، حمزه‌بن‌حسین. (بی‌تا). تاریخ پیامبران و شاهان، ترجمه: جعفر شعار، تهران: انشارات بنیاد فرهنگ ایران.
اسلامی ندوشن، محمدعلی.  (1381). ایران و جهان از نگاه شاهنامه، تهران: انتشارات امیرکبیر.
اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1381). ایران و جهان از نظر فردوسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
آموزگار، ژاله. (1386). ایران باستان، تهران: انتشارات توس.
ابن‌بابوبه، محمدبن‌علی. (1385). علل‌الشرایع صدوق، تهران: انتشارات ایران قم.
طبری، محمدبن‌جریر. (1383). تاریخ بلعمی، تهران: انتشارات زوار.
بهار، مهرداد. (1391). ادیان آسیایی، تهران: انتشارات سرچشمه.
بهار، مهرداد. (1391). اسطوره و تاریخ، تهران: انتشارات سرچشمه.
بهبودی، محمدباقر. (1386). هفت ‌آسمان، تهران: انتشارات معراج.
جعفری، محمدتقی. (1386). آفرینش و انسان، تهران: انتشارات مؤسسه تدوین.
جوادی آملی، عبدالله. (1390).  تفسیر تنسیم، تهران: انتشارات محل نشر قم.
جنیدی، فریدون. (1390). کتاب زندگی و مهاجرت ایرانیان: انتشارات بلخ.
خرمشاهی، بهاالدین. (1365). فخررازی، تفسیر کبیر، تهران: نور.
رضایی، مهدی. (1383). آفرینش و مرگ در اساطیر، تهران: انتشارات اساطیر.
رضوی، مرتضی. (1372). تبیین جهان و انسان، قم: انتشارات مهر قم.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1369). در قلمرو وجدان، تهران: انتشارات سروش.
صفا، ذبیح‌اله. (1379). حماسه سرایی در ایران، تهران: انتشارات مؤسسه امیرکبیر زبان فارسی.
طباطبایی، محمدحسین. (1417). عربی، تفسیر علامه، المیزان، ج10، تهران: انتشارات فرهنگی رجا.
کزازی، میرجلال‌الدین. (1376). رؤیا، حماسه، اسطوره، تهران: انتشارات نشر مرکز.
موسوی، سید کاظم. (1389). پیوند خرد و اسطوره در شاهنامه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگیر
مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه، قم: انتشارات دارالکتب السلامیه.
مسکوب، شاهرخ. (1390). ناشر طرح نو  تن پهلوان و روان خردمند، تهران: انتشارات طرح نو.
همدانی، احمد رحمانی. (1394). خطبه فدکیه حضرت زهرا (س)، تهران: انتشارات منیر.
یَغمایی، حبیب. (1339). تفسیر طبری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.