فرش به مثابه نماد؛ بررسی شکل مصرف فرش دستباف در اروپا از سده های میانه تا قرن 18 میلادی(12 هـ.ق)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر-دانشکده هنر و معماری- دانشگاه تربیت مدرس تهران

2 دانشیار گروه پژوهش هنر-دانشکده هنر و معماری- دانشگاه تربیت مدرس تهران

3 دانشیار گروه باستان شناسی- دانشکده علوم انسانی- دانشگاه تربیت مدرس تهران

10.22034/ias.2018.91567

چکیده

فرش دستباف در طول تاریخ به واسطه داشتن ظرفیت های گوناگون هنری، اقتصادی و مفهومی جلوه های ویژه ای در کنار ابعاد کاربردی و مصرفی خود یافته است. در تاریخ نگاری ها و سفرنامه ها همواره از فرش های گران قیمت و نفیس به نشانه شکوه و عظمت کاخ ها یاد شده است. این امر نشان میدهد فرش ها به مرور کارکردی فراتر از ارزش مصرفی خود یافته اند. این پژوهش به شیوه توصیفی و تحلیلی انجام شده است که بررسی ها در آن برپایه مطالعات کتابخانه ای و بررسی تصویری نقاشی های باقی مانده از سده های میانه تا قرن 18 میلادی/12 قمری و همچنین لیست اموال برخی از پادشاهان- به منظور بررسی شکل مصرف و زمینه های بروز انواع مصرف آن- می باشد. از آنجا که بررسی اسناد تاریخی تمامی کشور های اروپایی میسر نبود، به عمده ترین نمونه ها به صورت پراکنده در کشورهای مختلف و پر اهمیت به لحاظ اقتصادی، تجاری و هنری خواهیم پرداخت.  نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در پی رواج مصرف منسوجات و اهمیت آن ها در تزیینات و با رواج فرهنگ مصرف نمایشی از قرون میانه به بعد در اروپا و در میان طبقات بالای جامعه و سپس در میان طبقات متوسط جامعه، نوعی ارزش نمادین و غیر کارکردی برای فرش دستباف به وجود آمد. یافته ها نشان می دهد در سده های میانه و همچنین دوران رواج سرمایه داری در اروپا، فرش عنصر و نمادی از ثروت و مظهر تفاخر و عنصری هویت بخش برای صاحبان آن بوده است. به طوری که فرش به عنوان عنصری مهم در تزیینات کاخ ها، مساجد، کلیساها و نقاشی ها به کار گرفته شد و "کاربرد مصرفی" آن به عنوان کف پوش، جای خود را به "کاربرد نمادین" داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Carpet as a symbol; The Investigation of the consumption of hand-woven carpet in European countries from middle ages to 18th century

نویسندگان [English]

  • Mahla Takhti 1
  • Reza Afhami 2
  • Javad Neyestani 3
1 Ph.D Candidate in Research in Art History. Art and Architecture faculty- Tarbiat Modares University
2 Associate Professor- Research in Art History department. Art and Architecture faculty- Tarbiat Modares University
3 - Associate Professor- Archaeology department. Humanities faculty- Tarbiat Modares University
چکیده [English]

The hand-woven carpet because of the capacity of having the artistic, economic and conceptual aspects during the history, has found different functions besides its own consumable function. In Travelogues and historiographies was mentioned about the very splendor and luxury carpets that describing the glorious palaces. It indicates carpets gradually obtained a value more than consuming value.
This research was conducted using the descriptive and analytical approach, based on library and documents data, with visual investigation on paintings from 15th to 18th centuries to finding the shape of the usage of carpets. Because that was not possible to investigate all European countries, it was emphasized on most important samples in terms of economy, commercial and artistic status.
It seems by the spread of conspicuous consumption among high class people and afterwards among middle class families, arose a kind of symbolic value for hand- woven carpets. The research shows in capitalism and consumerism societies, carpets were a symbol of wealth and self-glorification for their owners. As during the 16 century and afterwards, their the consumable value as the floor covering, converted to symbolic value as a very important element in decorating the palaces, mosques, churches and paintings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • hand- woven carpet
  • conspicuous consumption
  • Functional value
  • symbolic value
کتاب­ها
-        بون ویتز، پاتریس(1390)، درس هایی از جامعه شناسی پیر بوردیو ، ترجمه جهانگیری، جهانگیر، تهران: اگه.
-        جمالزاده، سید محمد علی(1362)،گنج شایگان ، برلین: انتشارات اداره کاوه.
 
مقالات
-        رستمی ، احسان و اردشیر زاده، مرجان(1392)، "نگاهی به نظریه های سبک زندگی"، فصلنامه مطالعات سبک زندگی، شماره 3 ، ص 31-9
-        زاهد زاهدانی، سعید و سروش ، مریم (1387)الگوی مصرف و هویت دختران جوان شهری: مطالعه ای در بارۀ دختران شیراز، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال چهارم، شماره ۱۱، صص: ۱۱۰-۷۷
-        ندایی، امیرحسین و تختی، مهلا(1390) "بررسی ماهیت نقوش فرش در نقاشی های غرب پس از رنسانس"، نقشمایه، شماره 8، صفحات 19تا 30