واکاوی نقوش سنتی در صورت بندی منبت معاصر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

2 دکتری تخصصی، استادیار گروه هنر، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

10.22034/ias.2020.236323.1275

چکیده

هنر منبت از آغاز پیدایش در ایران تا عصر حاضر تحولاتی را پشت سر گذاشته است. همنشینی در هنر منبت از چند منظر قابل ‌بررسی است؛ نخست همنشینی این هنر با ذات مواد اولیه آن است که به‌ واسطه ویژگی این مواد شکل و فرم متفاوت به خود می‌­گیرد. دوم، نقش همنشینی هنرهای چوبی به‌عنوان هنر مکمل بر هنر منبت از منظر تکنیک و فن است، اما مهم‌ترین این، همنشینی‌ها، تأثیر نقوش سنتی بر هنر منبت از منظر طرح و نقش و تحولاتی است که در حوزه منبت معاصر رخ می‌دهد و تاکنون به‌طور جامع و هدفمند مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده ­های کتابخانه­ ای انجام شده است. یافته ­های پژوهش حاکی از این است که این همنشینی‌ها همواره با نوآوری و تحولاتی شگرف در هنر منبت معاصر همراه بوده است و این پژوهش با تمرکز بر واکاوی نقوش سنتی در منبت معاصر در پی دستیابی به تحولات ایجاد شده بر بستر هنر منبت با تکیه ‌بر آثار تهران معاصر است؛ به ‌گونه‌ای که بتوان به تأثیر نقوش سنتی در دستیابی به‌ صورت‌بندی‌­های فاخر دست ‌یافت. قدر مسلم این‌ که هنر منبت با توجه به نیاز ذاتی به نقش و طرح همواره در طول تاریخ از تلفیق نقوش و طرح­‌های زیبا و قابل‌ اجرا در هر دوره، بهره گرفته و در دوره معاصر با تحولات هنری در تهران و حضور هنرمندان شاخص در پایتخت این هنر نیز با نوآوری و صورت‌بندی‌­های نو، ارزشمند و فاخری جلوه­­ گری نموده است که در طول تاریخ منبت ایران کم‌ سابقه است.

اهداف پژوهش:
1. بررسی نقوش سنتی در هنر منبت ایران.
2. آشنایی به تأثیرات گسترده نقوش بر منبت معاصر ایران.

سؤالات پژوهش:
1. نقوش سنتی در ‌صورت‌بندی‌ آثار فاخر منبت معاصر چه نقشی دارند؟
2. بسترهای به‌کارگیری نقوش سنتی در منبت معاصر چگونه شکل گرفته است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis of Traditional Motifs in the Form of Contemporary Inlay in Tehran

نویسندگان [English]

  • Mehdi Amraei 1
  • Morteza Afshar 2
  • Khashayar Ghazizade 2
1 PhD Student, Department of Comparative and Analytical History of Islamic Art, Faculty of Arts, Shahed University, Tehran, Iran.
2 PhD, Assistant Professor, Department of Art, Faculty of Arts, Shahed University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Inlaid art has undergone alternations from the beginning of its existence in Iran until the present era. Companionship in inlaid art can be examined from several perspectives; the first is the association of this art with the nature of its raw materials, which takes on a diverse shape and form due to the characteristics of these materials; second, the role of wood art accompaniment as an art complement to inlaid art from the point of view of technique and procedure, however, the most significant of these are the effects of traditional patterns on inlaid art in terms of design and the developments that occur in the field of contemporary inlay and so far comprehensively has not been purposefully studied. This research is accomplished via a descriptive and analytical methods by the means of library data. The findings of the research indicate that these accompaniments have always been associated with remarkable innovations and developments in contemporary inlaid art, and this research focuses on the analysis of traditional motifs in contemporary inlays in order to achieve changes in the inlaid art by relying on the contemporary artworks of Tehran; in such a way that the influence of traditional motifs in achieving luxurious formulations can be achieved. It is certain that inlaid art, due to the inherent need for role and design, has continuously benefited from the combination of beautiful and executable designs and designs in each period throughout history, and in the contemporary period with artistic developments in Tehran and the presence of prominent artists in the capital. Art has also manifested itself with new, valuable and glorious innovations and formulations that are unprecedented in the history of Iranian inlay.
Research aims:
1. A study of traditional motifs in Iranian inlaid art.
2. An overview on the widespread effects of designs on contemporary Iranian inlay.
Research questions:
1. What is the role of traditional patterns in the "design" of the magnificent works of contemporary inlay?
2. How are the bases for using traditional motifs in contemporary inlay formed?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Traditional Motifs
  • Accompaniment
  • Inlaid Art
  • Tehran
  • Contemporary Period
آژند، یعقوب. (1393). هفت اصل تزیین هنر ایران، تهران: پیکره.
آشوری، محمدتقی. (1380). تاریخچه مختصر هنر معرق چوب، فصلنامه هنرهای کاربردی، شماره 13، صص 67-74.
السعید، عصام و پارمان، عایشه. (1363). نقش های هندسی در هنر اسلامی، ترجمه: مسعود رجب نیا، انتشارات سروش.
امرائی، مهدی. (1391). هنر منبت، تهران: انتشارات سمت.
امرائی، مهدی؛ افشاری، مرتضی و قاضی‌زاده، خشایار. (1398). کاربرد ابزار مدرن در منبت نقوش سنتی ایران با تکیه بر هنرمندان تهران، مطالعات هنر اسلامی، شماره 35، صص 120-99.
امرائی، مهدی. (1397). مصاحبه منتشرنشده با استاد سید کمال میر طیبی، درباره منبت معاصر، تهران: کارگاه شخصی استاد.
بالتروشایتس، یورگیس؛ پوپ، آرتور اپهام. (1383). نقوش پیشینه‌دار، مترجم: ژیلبرت صدیق پور، تهران: کاوش.
بی‌نا. (1351). احمد صنیعی استاد منبت‌کار اصفهانی، مجله هنر و مردم، شماره 124و 125، صص 68-65.
پرتویی آملی، مهدی. (1352). علی مختاری؛ استاد با دست توانا و طلایی، مجله هنر و مردم، شماره 134، صص 54-50.
حصوری، علی. (1381). مبانی طراحی سنتی در ایران، تهران: نشر چشمه.
خزایی، محمد. (1390). نقش تزیینات در هنر ایران، کتاب ماه هنر، شماره 159، 3-2.
دالمانی، هانری رنه. (1335). سفرنامه از خراسان تا بختیاری. ترجمه فره وشی تهران: انتشارات گیلان.
رهنورد، زهرا. (1392). تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی کتاب‌آرایی، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.
زابلی، پرویز. (1368). هنر کنده‌کاری روی چوب باید اصلی بماند، کیهان فرهنگی، شماره ۶۱، صص 65-64.
زکی، محمدحسن. (1366). تاریخ صنایع ایران بعد از اسلام، تهران: اقبال.
ستوده، منوچهر. (1362). از آستارا تا استرآباد جلد اول، تهران: انجمن آثار و مفاخر ملی.
سلیمی، زهرا. (1397). سبک‌شناسی جغرافیای هنر منبت در مناطق شاخص ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و هنر واحد یزد.
شایسته‌فر، مهناز و بهزادی، مهران. (1390). هماهنگی رنگ و نقش در تزیینات مسجد جامع یزد و زیلو و سفال میبد، مطالعات هنر اسلامی، شماره 15، صص 110-91.
شیخی، علیرضا؛ طاهری، زهرا. (1396). مطالعات تطبیقی شیوه‌های منبت‌کاری معاصر ایران (ارومیه، تهران، رشت، مشهد و ملایر)، فصلنامه خراسان بزرگ، شماره 29، صص 14-1.
شیخی، علیرضا. (1387). مطالعه تطبیقی هنر منبت معاصر در مراکز مهم منبت‌کاری ایران، اصفهان، گلپایگان، آباده، شیراز و سنندج، پایان‌نامه کارشناسی اشد، دانشگاه هنر.
قمری، فاطمه. (1392). نور و نقش، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر.
غفوری فر، فاطمه؛ محمدزاده، مهدی و شمیلی، فرنوش. (1396). هنر تذهیب زینت بخش قرآن‌ها (بررسی تذهیب‌های قرآنی عصر تیموری محفوظ در موزه آستانه مقدسه قم)، همایش جایگاه نقوش تزیینی در کیفیت بصری آثار هنر اسلامی، مرکز تحقیقات هنر اسلامی نگاره.
کریچلو، کیت. (۱۳۸۹). تحلیل مضامین جهان شناختی نقوش اسلامی، ترجمه حسن آذرکار، تهران: حکمت.
کریم نیا، مینو. (1381). معرق روی چوب، تهران: انتشارات سمیرا.
کلانتر، علی‌اصغر؛ آیت ­الهی، حبیب‌الله. (1388). کاربردی آیات قرآنی و متون مذهبی در تزیینات معماری شیعی مازندران، نگره، شماره 13، صص17-4.
منتظر، بهناز و سلطان‌زاده، حسین. (1397). بازتاب نقش پنج ضلعی منتظم در نقوش هندسی معماری اسلامی ایران، مطالعات هنر اسلامی، شماره 30، صص 45-15.
نجیب اغلو، گل رو. (1389). هندسه و تزئین در معماری اسلامی، ترجمه مهرداد قیومی بید هندی، تهران: روزنه.
نصر، سید حسین. (۱۳۸۹). هنر و معنویت اسلامی، ترجمه رحیم قاسمیان، تهران: حکمت.
ویلسون، اوا.  (1377). طرح‌های اسلامی، ترجمه محمدرضا ریاضی، تهران: سمت.
www.behrozmohseni.mihanblog.com            
www.islamieartz.com