نقش مایه های مفهومی و بصری در اشعار شاعران معاصر و انعکاس آن در پوسترهای دفاع مقدس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی، چابهار، ایران.

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادیبات، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی، چابهار، ایران.

چکیده

دفاع مقدس که یکی از مهمترین رویدادهای تاریخیِ جامعه ایران در سده اخیر است، امروزه تبدیل به یکی نمادهای فرهنگی  مهم در جامعه ایران شده است. این مسئله سببب شده است تا شاعران و نویسندگان بخشی از آثار خویش را به آفرینش آثار با مضامین و مفاهیم مربوط دفاع مقدس اختصاص دهند. این رویکرد سبب شکل ­گیری سبک خاصی در آثار این افراد شده است. موتیف درون‌ مایه، شخصیت یا الگوی معینی است که به صور گوناگون در ادبیات و هنر تکرار می ‌گردد. شعر دفاع مقدس که با پشتوانة رخداد تاریخی ملت ایران از دهة شصت شکل گرفت، منجر به تقویت عناصر هویتی- فرهنگی ما شد. این بن ­مایه ­های فرهنگی پرکاربرد، معرف شعر جنگ با مختصات سبکی خاص خود است که به شناخت اشتراکات اندیشه، فرهنگ، ارزش­ها و باورهای مردم کمک می­ کند. مسئله ­ای که اینجا مطرح می ­گردد تأثیرِ این سبک خاص در شعرِ شاعران دفاع مقدس بر شکل ­گیری و خلق نقش مایه ­های مفهومی و بصری و انعکاس آن در پوسترهای دفاع مقدس و است. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی و تحلیلی و تکیه بر داده­ های کتابخانه ­ای انجام شده است. یافته­ های پژوهش، بیان‌گر آن است که برخی موتیف ­ها در شعر این دوران با تکرار واژگانی، تصویری و موضوعی روبروست؛ بخش موضوعی شامل مفاهیمی چون شهادت ­طلبی، وطن­ دوستی، نبرد حق بر باطل، عشق و... است. بررسی­ ها نشان داد که موتیف­ های ویژة شعر دفاع مقدس کارکرد عاطفی، زیباشناسانه، هدایت­ گری و تأکیدی بر محتوای شعر و احساس مخاطب دارند. شاعران دفاع مقدس با برجسته کردن این ­گونه عناصر در شعر آن دوران، درخشان ­ترین آثار خود را رقم زدند. این مفاهیم، سبب ماندگاری دفاع مقدس در تاریخ ادبیات ایران و جاودانگی آن برای آیندگان است. بنابراین اتخاذ این سبک شعری سبب افزایش نقش مایه­ های مفهومی و بصری در اشعار دفاع مقدس شده است. پوسترهای دفاع مقدس که در راستای بزرگداشت و گسترش فرهنگ دفاع مقدس ساخته می­شوند، جلوه­ گاه انعکاس این نقش مایه های مفهومی و بصری موجود در اشعار شاعران دفاع مقدس هستند.
 
اهداف پژوهش:
1.بررسی انواع موتیف­ ها و  عناصر آنها در شعر مقدس.
 2.بررسی درون مایه ­ها و عناصر شعر دفاع مقدس در پوسترهای دفاع مقدس.

سؤالات پژوهش:
1.شعر دفاع مقدس از چه عناصری در توصیف ارزش­ ها و باورهای دفاع مقدس بهره می­برد؟
2. شعر دفاع مقدس چه بازتابی در پوسترهای دفاع مقدس دارد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Conceptual and Visual Motifs in Contemporary Poetry and its Reflection in the Posters of the Sacred Defense

نویسندگان [English]

  • Ali Davarinia 1
  • Fatemeh Elhami 2
1 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature, University of Maritime and Marine Sciences, Chabahar, Iran.
2 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature, University of Maritime and Marine Sciences, Chabahar, Iran.
چکیده [English]

The Sacred Defense, an imperative historical event in Iranian civilization in the preceding century, has nowadays developed into one of the most significant cultural symbols of the society. This has led poets and writers to devote their creations to the formation of artworks with themes and concepts related to this phenomenon. This approach has led to the formation of an exceptional style in the works of such literary figures. A motif is a specific theme, character, or pattern that is repeated in various forms in literature and art. The Sacred Defense poetry, which was formed with the occurrence of the mentioned historical event in the sixties, led to the strengthening of Iranian identity and cultural fundamentals. These widely used cultural motifs represent the poetry of war with its own stylistic features that aid to identify commonalities in thought, culture, values ​​and beliefs of the nation. The issue raised in this paper is to study the effect of this particular style of poetry on the formation and creation of conceptual and visual motifs and its reflection in the posters of the Sacred Defense. This research is accomplished relying on descriptive and analytical methods and also on the collection of library data. The findings suggest that a number of the motifs seen in the poetry of this period are faced with lexical, visual and thematic repetitions; moreover, the thematic section includes concepts such as martyrdom, patriotism, the battle between right and wrong, love, and so on. Studies have shown that the unique motifs related to the poetry of the Sacred Defense bestow an emotional, aesthetic, guiding and prominent function on the content of the poem and the approaches of the audience; consequently, the poets of the Sacred Defense created their most intense artworks by emphasizing the mentioned elements in their poetry. Such concepts have caused the endurance of the values of the Sacred Defense in the history of Iranian literature and its presence for the future Therefore, the adoption of this poetic style has increased the role of conceptual and visual themes in the poetry of the Sacred Defense. The posters of this act are created in order to celebrate and spread the culture of this sacred event and are reproductions of its conceptual and visual motifs in literature.
Research aims:
1. To investigative the varieties of motifs and their elements in the poetry of the Sacred Defense.
 2. To examine the motifs and elements of the Sacred Defense poetry in poster art.
Research questions:
1. What elements do the poems of Sacred Defense use in describing the values and beliefs of such act?
2. What is the reflection of the poems of Holy Defense in the posters of this event?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Poetry
  • Sacred Defense
  • Motif
  • Background
  • Repetition
  • Sacred Defense Posters
آریان ­پور، امیرحسین. (1380). جامعه ­شناسی هنر، تهران: گستره.
امیری خراسانی، احمد و آخشن، قدرت. (1391). "اسوه­ های مذهبی در شعر دفاع مقدس"، نشریه ادبیات پایداری، شماره7، 58-29.
امین پور، قیصر. (1363). در کوچه آفتاب. تهران: حوزة هنری. 
امین ­پور، قیصر. (1372). آینه­ های ناگهان. تهران: سراینده.
امین پور، قیصر. (1379). تنفس صبح. چاپ سوم، تهران:  سروش.          
امین پور، قیصر. (1388). مجموعه کامل اشعار. چاپ دوم، تهران: مروارید. 
پور جافی، حسین­ علی. (1384). جریان­ های شعری معاصر از کودتای 1332 تا انقلاب 1357. تهران: امیرکبیر.
تقوی، محمد و دهقان، الهام. (1388). "موتیف چیست و چگونه شکل می­ گیرد". فصلنامه نقد ادبی، شماره 8، 20-8.
حسن­پور آلاشتی، حسین. (1368). نوش­ داروی طرح ژنریک. تهران: سورة مهر.
حسن­پور آلاشتی، حسین. (1384). طرز تازه، سبک ­شناسی غزل سبک هندی. تهران: سخن.
حسن­پور آلاشتی، حسین. (1384). گنجشک و جبرئیل. تهران: افق.
حسن­پور آلاشتی، حسین. (1387).  گزیده اشعار. تهران: سورة مهر.
حسن­پور آلاشتی، حسین. (1386). هم­صدا با حلق اسماعیل. چاپ سوم، تهران: سورة مهر.
داد، سیما. (1383).  فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ دوم، تهران: مروارید.
سنگری، محمدرضا. (1385). نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس، تهران. چ دوم، انتشارات پالیزان.
سنگری، محمدرضا. (1389). ادبیات دفاع مقدس: مباحث نظری و شناخت اجمالی گونه ­های ادبی. تهران: صریر.
شفیعی ­کدکنی، محمدرضا. (1380).  ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا. (1386). صورخیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا. (1394). نقد ادبی. تهران: میترا.
صفا، ذبیح الله. (1356). تاریخ ادبیات در ایران. تهران: امیرکبیر.
صفار زاده، طاهره. (1365). بیعت با بیداری. شیراز: نوید.
صفار زاده، طاهره. (1366). دیدار صبح. شیراز: نوید.
صفار زاده، طاهره. (1384).  سفر پنجم. تهران: پارس کتاب.
صفار زاده، طاهره. (1386). در پیشواز صلح. تهران: هنر بیداری.
صفار زاده، طاهره. (1386). طنین در دلتا. تهران: هنر بیداری.
صرفی، محمدرضا؛ مدبری، محمود و علی ­نژاد، ملیحه. (1396). "تحلیل و بررسی انواع موتیف و کارکردهای آن در آثار بلقیس سلیمانی". ش 41، 244-225.
عالی، ابوالفضل. (1367). ده سال با طراحان گرافیک انقلاب اسلامی(1357-1367). تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
عبدالملکیان، محمدرضا. (1366). ریشه در ابر. تهران: برگ.
عبدالملکیان، محمدرضا. (1374). ردپای روشن باران. تهران: دارینوش.
فتوحی، محمود. (1387). "ابهام از دومعنایی تا چند لایگی معنا"، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 16، 36-17.
فتوحی، محمود. (1391). سبک ­شناسی نظریه ­ها، رویکردها و روش­ ها. تهران: انتشارات علمی.
قزوه، علیرضا. (1369). از نخلستان تا خیابان. تهران: همراه.
قزوه، علیرضا. (1373). شبلی و آتش. قم: موسسه فرهنگی محراب اندیشه.
قزوه، علیرضا. (1387). سوره انگور. چاپ دوم، تهران: نشر تکا.
قزوه، علیرضا. (1384). عشق علیه السلام. تهران: انجمن شاعران ایران.
قزوه، علیرضا. (1391). صبح بنارس. تهران: موسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب.
قزوه، علیرضا. (1393). قطار اندیمشک. تهران: سورة مهر.
کادن، جی. ای. (1380).  فرهنگ ادبیات و نقد. ترجمة کاظم فیروزمند، تهران: نشر شادگان.
لک، منوچهر. (1384). "هویت ملی در شعر دفاع مقدس". فصلنامه مطالعات ملی، شماره 2، 111.
مکارمی­نیا، علی. (1383). بررسی شعر دفاع مقدس. تهران: ترفند.
نقیب­زاده، احمد. (1381). نقش فرهنگ ملی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: وزارت خارجه.
یاحقی، محمدجعفر. (1375). چون سبوی تشنه، چاپ سوم، تهران: جامی.