تصویرسازی حماسی و ملی گرایانه در اشعار اخوان ثالث با رویکرد نشانه شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی ،واحد مشهد ،دانشگاه ازاد اسلامی ،مشهد ،ایران

2 محمد شاه بدیع زاده ،استاد یار گروه زبان و ادبیات فارسی ،واحد مشهد ، دانشگاه ازاد اسلامی ،مشهد ، ایران

چکیده

یکی از تحولات فکری و فلسفی در قرون اخیر جنبش ساختارگرایی است. جنبش ساختارگرایی از دهۀ 1960م. به‌طور کامل بر حیات روشن‌فکری فرانسه مسلط گردید. ساختارگرایی یا فرمالیسم بیشتر به مطالعۀ ساختار بیرونی روایت‌ها سوای از معنا و زیبایی‌شناسی می‌پردازد و عناصر و لایه‌های پنهان متن چون تخیل، نشانه و ... را مورد بررسی قرار نمی‌دهد. یکی از جنبش­ های مطرح فرمالیسم، فرمالیست زبانی است که به مطالعۀ ساختار زبانی متون می ­پردازد. شعر به عنوان نمونه­ ای از ساختار زبانی نیز تحت تأثیر جنبش فرمالیست قرار گرفته است. بررسی اشعار شاعران معاصر می ­تواند میزان تأثیرپذیری از فرمالیست را آشکار سازد. مهدی اخوان ثالث از شاعران معاصر است که دارای مجموعه آثاری است. مسئله ­ای که می­ توان مطرح نمود بررسی ساختار زبانی اشعار اخوان از نظر رویکرد نشانه­ شناسی است. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی ویژگی­های شعر اخوان ثالث بپردازد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد اخوان ثالث دارای شعری فرم­مدار و با ساختار زبانی منحصر به فرد است. تصویرسازی ­های حماسی و ملی­ گرایانه در اشعار اخوان ثالث در آثار او به وفور دیده می­ شود و ویژگی­ های فرمالیستی مانند آرکائیسم، هنجارگریزی، روایت­مداری و باستان­گرایی در اشعار اخوان ثالث وجود دارد.

اهداف پژوهش
1. بررسی ویژگی ­های شعری و ساختار زبانی در آثار اخوان ثالث.
2. بررسی تصویرسازی حماسی و ملی­گرایانه در آثار اخوان ثالث با تکیه بر رویکرد نشانه­شناسی.

سؤالات پژوهش
1. آثار اخوان ثالث دارای چه ویژگی­هایی برجسته است؟
2. تصویرسازی حماسی و ملی­گرایانه در آثار اخوان ثالث چگونه است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Epic and Nationalist Illustration in the Poetry of Akhavan Sales with a Semiotic Approach

نویسندگان [English]

  • Azam Sadat Hashemiyan Shahri 1
  • Mohamad Shah Badizadeh 2
1 Phd Student ، Department of Persian Language and Literature ،Mashhad Branch،Islamic Azad Univercsity ،Mashhad ،Iran
2 Assistant Professor ،Department of Persian Language and Literature ،Mashhad Branch ،Islamic Azad University ،Mashhad ،Iran
چکیده [English]

One of the intellectual and philosophical developments in recent centuries is the structuralism movement. The structuralism movement initiated since the 1960s which completely dominated the intellectual life of France. Structuralism or formalism focuses on the external structure of narratives beyond meaning and aesthetics and does not scrutinize the concealed rudiments and layers of the text such as imagination, signs, etc. One of the protruding movements of formalism is the linguistic formalist who studies the linguistic structure of texts; henceforth, poetry as an example of linguistic structure has also been influenced by the formalist movement; hence, by examining the poems of contemporary poets, the extent to which the formalist is influenced can be exposed. Mehdi Akhavan Sales is one of the contemporary poets who has a collection of works. One issue that can be raised is the study of the linguistic structure of the Akhavan’s poems in terms of semiotic approach. This research intends to study the characteristics of the poetry of the mentioned poet based on a descriptive and analytical method. The research findings show that the Akhavan’s poetry has a formalized poem with a unique linguistic structure. Epic and nationalist illustrations are abundant in his poetry and features such as archaism, anomaly and narration are present.
Research aims:
1. Examining the poetic features and linguistic structure in the works of Akhavan Sales
2. A study of epic and nationalist imagery in the works of the Akhavan Sales based on the semiotic approach
Research questions:
1. What are the salient features of the works of Akhavan Sales?
2. What is the epic and nationalist illustration in the works of Akhavan Sales?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Epic and Nationalist Illustration
  • Formalist
  • Semiotic Approach
  • Akhavan Sales
احمدی، بابک. (1374). حقیقت و زیبائی. تهران: نشر مرکز.
اخوان ثالث، مهدی. (1362). از این اوستا (چاپ دهم). تهران: انتشارات مروارید.
اخوان ثالث، مهدی. (1368). زمستان. تهران: بزرگمهر.
اخوان ثالث، مهدی. (1370). ترا این کهن بوم و بر دوست دارم (چاپ سوم). تهران: بزرگمهر.
اخوان ثالث، مهدی. (1371)زمستان(چاپ دوازدهم). تهران: مروارید.
اخوان ثالث، مهدی. (1382). از این اوستا(چاپ دوازدهم). تهران: انتشارت زمستان.
اخوان ثالث، مهدی. (1387). آخر شاهنامه. تهران: انتشارات مروارید.
اسلامی، اسلام؛ ماحوزی، امیرحسین و طاووسی، محمود. (1396). "مقایسه ساختاری عناصر حماسی در  شعر معاصر ایران با تکیه بر اشعار مهدی اخوان ثالث، محمدرضا شفیعی کدکنی، سیاوش کسرایی و نیما یوشیج". نشریه زیبایی شناسی ادبی، شماره32، صص71-49.
باباصفری، علی­اصغر. (1388). "حماسه در شعر رودکی". تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، شماره1، صص49-35.
بهمنی مطلق، حجت­الله؛ پورنامداریان، تقی. (1391). "تامّلی در زبان قصاید اخوان ثالث". پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره 1، ص23-1.
براهنی، رضا. (1358). طلا در مس. تهران: کتاب زمان.
براهنی، رضا. (1371). طلا در مس (در شعر و شاعری). ج1، تهران: نویسنده.
تئودورف، تزوتان. (1385). نظریه­ی ادبیات، متن­هایی از فرمالیست­های روس. ترجمه­ی عاطفه طاهایی، تهران: اختران.
دیچز، دیوید. (1366). شیوه­های نقد ادبی. ترجمه غلامحسین یوسفی و محمدتقی صدقیانی، تهران: انتشارات علمی.
روحانی، مسعود؛ عنایتی فادیکلانی، محمد. (1388)."بررسی هنجارگریزی در شعر شفیعی کدکنی". مجلّه­ی گوهر گویا، شماره 3، صص90-3.
زرقانی، مهدی. (1387). چشم­انداز شعر معاصر ایران. تهران: نشر ثالث.
چندلر، دانیل. (1387). مبانی نشانه­شناسی. ترجمه مهدی پارسا، تهران: سوره مهر.
جعفری قریه علی حمید؛ دهقان، مرضیه. (1396). "بازخوانی موقعیت‌های قیدی و صفتی در تشخیص سبکی شعر اخوان ثالث". نشریه ادب و زبان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاهشهید باهنر کرمان، شماره 41، صص137-115.
سبزیان­پور، وحید؛ صالحی، پیمان. (1391). "تصویرسازی حماسی در شاهنامه و دیوان متنبی مطالعه مورد پژوهانه: تصویر خون در میدان نبرد". همایش پژوهش­های ادبی.
سلاجقه، پروین. (1384). نقد شعرمعاصر امیرزاده کاشی­ها (شاملو). تهران: مروارید.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390). با چراغ و آینه( چاپ دوم). تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1391). حالات و مقامات م . امید. تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1375). کلیات سبک­شناسی(چاپ چهارم9). تهران: انتشارات فردوس.
صفوی، کوروش. (1391). نوشته­های پراکنده. تهران: انتشارات علمی.
صمصام، حمید؛ شیخ­زاده، نازنین. (1395). "برجسته­سازی در شعر اخوان ثالث".فصلنامه تخصصیادبیات فارسی،  شماره6، صص70-49.
صهبا، فروغ. (1384). "برجسته­سازی واژه و ترکیب در شعر اخوان". پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 46- 45، صص162-147.
علوی مقدم، مهیار. (1381). نظریّه­های نقد ادبی معاصر. تهران: سمت.
عمران ­پور، محمدرضا. (1384). "ساخت­های کهن­گرا در شعر اخوان". نشریه­ دانشکده ادبیات و علومانسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره 18، صص124-99.
فاموری، مهدی، بازیار، راضیه. (1391). "نگاهی به تغنیّات مهدی اخوان ثالث، (م. امید)".فصلنامه­ی درّدری، شماره 2، صص94-77.
کوپال، عطالله. (1393). "ناکارآمدی فرمالیسم در رویکردهای نقد ادبی معاصر".فصلنامه پژوهش­های ادبی، شماره 36 و 37، صص185-165.
محسنی، مرتضی؛ صراحتی جویباری، مهدی. (1389). "بررسی انواع هنجارگریزی آوایی و واژگانی در شعر ناصر خسرو".فصلنامه تخصصی سبک­شناسی نظم و نثر فارسی، شماره 8، صص24-1.
مدرسی، فاطمه؛ احمدوند، غلامحسن. (1384). "بازتاب باستان­گرایی در اشعار نیمایی اخوان ثالث". مجله­علمی– پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شماره41، صص72-45.
مرادی، محمدهادی؛ عبدرویانی، جواد. (1390). "میراث­گرائی در شعر مهدی اخوان ثالث و امل". پژوهش­های نقد و ترجمه­ی زبان و ادبیات عربی، شماره 1، صص50-27.
ممتحن، مهدی؛ الهی، فروغ. (1388). "مقایسه ناسیونالیسم در اشعار ملی عارف قزوینی و ابراهیم طوقان". مطالعه ادبیات تطبیقی، شماره10، صص272-243.
نوری علاء، اسماعیل. (1384). صور و اسباب در شعر امروز ایران. تهران: بامداد.
یاحقی، محمد جعفر. (1385). "جویبار لحظه­ها (جریان­های ادبیات معاصر فارسی)". تهران: انتشارات جامی.