بررسی فقهی- حقوقی مسولیت مدنی دولت در جهت معاش مردم؛ نگاهی بر انعکاس ثبات و عدالت اجتماعی در آثار گرافیگی معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران.

2 دکتری تخصصی، استادیار، گروه معارف، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

3 دکتری تخصصی، استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران.

10.22034/ias.2020.252325.1384

چکیده

یکی از وظایف مهم دولت، تأمین رفاه و معیشت مردم است که از وظایف اصلی دولت­ های رفاه و در صدر آنها دولت­ اسلامی می باشد. اقتصاد اسلامی چه به عنوان یک نـظام یـا مکتب اقتصادی از نظر برخی از اقتصاددانان مسلمان-متأثر از جهان­بینی و نظام ارزشی اسلام است. تبیین رابطۀ فی مابین نظام ارزشـی اسـلام‌ و اقتصاد‌ اسلامی‌ و همچنین توضیح نحوۀ تبلور این‌ ارزش ­ها‌ در‌ نظام اقتصاد اسلامی موضوع بحث بسیاری از اقتصاددانان مسلمان بوده است. حق معاش‌ نیز به‌ عنوان‌ یک اصل موضوعۀ اقتصاد اسلامی معرفی می‌شود که منعکس‌کنندۀ جهان‌بینی‌ و نـظام ارزشـی اسـلام است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده ­های منابع کتابخانه ­ای انجام شده است. یافته ­های پژوهش حاکی از این است که حقوق شهروندی به عنوان یکی از حقوق شهروندان بر دولت جلوه خاصی پیدا نموده است که دارای چهارحوزه اصلی مدنی، سیاسی، اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی است. وجود قوانین موضوعه در این زمینه از جمله قانون اساسی، قانون مجازات اسلامی، قانون مسئولیت مدنی، قانون کار، قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی و همچنین قانون دریایی گویای این مسئولیت دولت است که آن را موظف ساخته است تا رفاه شهروندان را تأمین و معیشت آن ها را در شرایط خاص فراهم آورد. این قوانین مبتنی بر اصول فقهی و حقوقی بنا نهاده شده است که در مجموع اصل عدالت اسلامی را یادآور می ­گردد. البته جایگاه دولت را نیز باید در این زمینه یادآور شد که از طریق دریافت مالیات، پرداخت یارانه، اصلاح نظام مالکیت و تغییر قیمت ­ها می ­تواند این مسئولیت مدنی را به انجام برساند. مسئله عدالت اجتماعی در دورۀ معاصر در آثار هنری مانند گرافیک نیز بازتاب یافته است و از مضامین اجتماعی مهم محسوب می­ شود.

اهداف پژوهش:
1. شناخت مسئولیت دولت نسبت به معاش مردم از دیدگاه فقهی و حقوقی.
2. بررسی مسئله ثبات و عدالت اجتماعی در آثار گرافیکی معاصر.

سؤالات پژوهش:
1. دولت از نظر فقهی و حقوقی چه مسئولیتی در جهت معاش مردم دارد؟
2. مسئله ثبات و عدالت اجتماعی در آثار گرافیکی معاصر چه بازتابی یافته است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential-Legal Review of the Government's Civil Responsibility for Citizen’s Livelihood; A Look at the Reflection of Stability and Social Justice in Contemporary Graphic Artworks

نویسندگان [English]

  • Gholam Rezza Radmehr 1
  • Mohammad Hossein Nazemi Ashani 2
  • Seyed Ali Rezza Hosseini 3
1 PhD Candidate in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Mahallat Branch, Islamic Azad University, Mahallat, Iran.
2 PhD, Assistant Professor, Department of Education, Farhangian University, Tehran, Iran.
3 PhD, Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Mahallat Mahalla, Islamic Azad University, Mahallat, Iran.
چکیده [English]

One of the significant responsibilities of the government is to provide the welfare and livelihood of the citizens, one of the main duties of the welfare states and Islamic states at particular. According to Muslim economists, economics based on Islamic principles, whether as an economic system or school, is influenced by the worldview and value structure of Islam. The explanation of the relationship between the value system of Islam and the Islamic economy, as well as the explanation of how these values crystallize in the Islamic economic system, have been the subject of discussion by many Muslim economists. The right to livelihood is also introduced as a principle of Islamic economics, which reflects the worldview and value system of Islam. The present research has been carried out in a descriptive and analytical way by focusing on the data of library and documentary sources. The findings of the research indicate that citizenship rights have had a exceptional consequence on the government that can be categorized in four sections including: civil, political, economic-social and cultural. The existence of relevant laws in this field, such as the Constitution, the Islamic Penal Code, the Civil Liability Law, the Labor Law, the Civil Liability Compulsory Insurance Law, as well as the Maritime Law are indicative of the government's responsibility that ensures its obligation to warrant the welfare of citizens and their livelihood. provided in special circumstances. These laws are based on jurisprudence and legal principles, which remind us of the principle of Islamic justice. Unquestionably, the position of the government should also be mentioned in this context that can fulfill this civic responsibility by collecting taxes, paying subsidies, reforming the ownership system and changing prices. The issue of social justice in the contemporary period is also reflected in works of art such as graphics and is considered one of the imperative social themes.

Research aims:
1. Recognizing the government's responsibility towards people's livelihood from a jurisprudential and legal point of view.
2. Examining the problem of stability and social justice in contemporary graphic works.

Research questions:
1. What is the government's legal and jurisprudential responsibility for people's livelihood?
2. How is the issue of stability and social justice reflected in contemporary graphic works?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civil Responsibility
  • Government
  • Jurisprudence and Law
  • Livelihood
  • Contemporary Graphics
آراسته­ خو، محمد. (1385). تأمین اجتماعی و رفاه اجتماعی. چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
افلاطون. (1398). جمهوری، ترجمه فؤاد روحانی، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
باری، نورمن. (1380). رفاه اجتماعی، ترجمه اکبر میرحسینی و مرتضی نوربخش، تهران: انتشارات سمت.
باقری، علی. (1376). مبانی عدالت اقتصادی در اسلام و سایر مکاتب. چاپ دوم، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
بشیریه، حسین. (1376). تاریخ اندیشه سیاسی در قرن بیستم. جلد دوم، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
بیتام، دیوید. (1383). دموکراسی و حقوق بشر. ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات طرح نو.
پناهی، بهرام. (1385). کارکردهای تأمین اجتماعی در ایران. تهران: انتشارات مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
پویر. (1369). جامعه باز و دشمنانش، ترجمه علی اصغر مهاجر، چاپ دوم، تهران: مرکز انتشار.
پیتر، ایوانز. (1380). نقش دولت در تحول صنعتی. ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر، چاپ دوم، تهران: انتشارات طرح نو.
تودارو، مایکل. (1377). توسعه اقتصادی در جهان سوم. ترجمه غلامعلی فرجادی، چاپ ششم، تهران: انتشارات مؤسسه عالی پژوهش در برنامه­ریزی.
جوان، موسی. (1380).  مبانی حقوق. جلد اول، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
جهانیان، ناصر. (1382). نقش دولت در توسعه از دیدگاه امام خمینی (ره)، مجموعه مقالات اسلام و توسعه. تهران: انتشارات دفتر نشر معارف.
حسینی ­نژاد، حسینفلی. (1389). مسئولیت مدنی. چاپ دوم، تهران: انتشارات مجد.
راسخ، محمد. (1384). بنیاد نظری اصلاح نظام قانونگذاری. تهران: انتشارات مرکز پژوهش ­های مجلس شورای اسلامی.
رافائی، دیوید. (1395). آدام اسمیت، ترجمه عبدالله کوثری، چاپ سوم، تهران: انتشارات ماهی.
رضاییان، علی. (1370). اصول مدیریت. چاپ چهارم، تهران: انتشارات سمت.
زرگوش، مشتاق. (1389). مسئولیت مدنی دولت. جلد دوم، چاپ سوم، تهران: انتشارات میزان.
زریباف، سیدمهدی؛ جدیدزاده‌، علی. (1387). دورنمای نظام عادلانه اقتصادی از منظر اسلام، مجموعه مقالات توسعه مبتنی بر عدالت، تهران: مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق(ع).
سریع­القلم، محمود. (1382). عقلانیت و آینده توسعه یافتگی در ایران، مجموعه مقالات اسلام و توسعه، تهران: انتشارات دفتر نشر معارف.
سجادی، سید جعفر. (1361). فرهنگ علوم عقلی، تهران: انتشارات انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
طالب، مهدی. (1368). تأمین اجتماعی، چاپ سوم، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
طباطبایى مؤتمنی، منوچهر. (1375). آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طباطبایی موتمنی، منوچهر. (1395). حقوق اداری، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.