تحلیل ساختاری و فکری داستان های دفاع مقدس با نگاهی بر آثار و رمان های حسن بنی عامری در تطبیق با تصاویر جهادی غزوات صدر اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

10.22034/ias.2020.245877.1324

چکیده

داستان ­های پست­ مدرنیستی در زمینۀ جنگ دارای ویژگی ­های خاص خود هستند که آن­ها را از دیگر داستان ­ها متمایز می ­سازد؛ این تمایز هم از نظر فرم است و هم محتوا. هدف از این پژوهش تحلیل و بررسی ساختاری و فکری داستان­ های دفاع مقدس با نگاهی بر آثار و زمان ­های حسن بنی­ عامری می ­باشد. در بررسی این آثار، دو اثر شاخص او با عنوان­ های «گنجشک­ ها بهشت را می­ فهمند» و «نفس نکش، بخند، بگو سلام» بررسی شد. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است و با تکیه بر داده ­های کتابخانه ای انجام شده است. یافته ­های پژوهش نشان می­ دهد نشان که رُمان «گنجشک ­ها بهشت را می­فهمند» دارای مؤلفه ­های بارز پست ­مدرنیستی است؛ مؤلفه هایی مانند: شکستن زمان و مکان، ورود شخصیت­ های داستانی به حیطۀ روایت و جدل با نویسنده، تغییر زاویۀ دید، ویژگی­ های فراداستانی، به هم ریختن مرز میان واقعیت و خیال و... در بررسی محورهای فکری این رمان، نویسنده مسائلی مانند شجاعت رزمندگان، پای­بندی به مقدسات و هم­چنین توجه به نمادهایی مانند عدد هفت، آب، اسب و ... پرداخته است. رمان« نفس نکش، بخند بگو سلام» نیز دارای خصوصیات و مؤلفه­ های پست­ مدرنیسنی است و دارای ویژگی ­هایی مانند: خطی نبودن روایت، تغییر زاویۀ دید، فراداستان، طنز، ناتمام ماندن جمله، عدم اقتدار مؤلف و شورش شخصیت ­ها است. در تحلیل فکری این رمان، توجه به دفاع مقدس، نقش بارز زنان، و توجه به نمادها و گاهی توجه به مقدسات مانند آوردن آیات و احادیث بارز است.

اهداف پژوهش:
1. بازشناسی مؤلفه­ های داستان­ های دفاع مقدس.
2. شناخت ساختاری و مضامین رمان ­های حسن بنی عامری.

سؤالات پژوهش:
1. داستان ­های حسن بی عامری دارای چه شاخصه ­هایی هستند؟
2. مضامین داستان­ های حسن بنی عامری چه تشابه ی با تصاویر جهادهای صدر اسلام دارند؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Structural and Intellectual Analysis of the Stories of the Holy Defense with a Glance on the Novels of Hassan Bani Ameri in Comparison with the Battle Images of the Early Islamic Confrontations

نویسندگان [English]

  • Keivan Seidi 1
  • Morteza Razzaghpoor 2
1 PhD Student in Persian Language and Literature, Hamadan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran.
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Hamadan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran.
چکیده [English]

Postmodern war stories have their own characteristics that distinguish them from other stories; This distinction is both in form and content. The purpose of this study is to analyze the structure and thought of sacred defense stories with a look at the works and novels of Hassan Bani Amiri. In reviewing these works, two of his outstanding literary works entitled "Sparrows Understand Paradise" and "Do Not Breathe, Laugh, Say Hello" were examined. This research has been done by descriptive and analytical methods by depending on library data. Findings show that the novel "Sparrows Understand Paradise" has obvious postmodernist elements; components such as breaking time and place, entering fictional characters into the realm of narrative view point, quarreling with the author, changing the angle of view, introducing meta-fictional features and blurring the line between reality and fantasy. The author has dealt with issues such as the courage of warriors, adherence to sacred things, as well as paying attention to symbols such as the number seven, water, horse, etc. The novel "Do not breathe, laugh, say hello" also partakes postmodernist features and components such as non-linear narrative, change of perspective, metanarrative, humor, incomplete sentence, lack of authority of the author and rebellion of personality. In the intellectual analysis of this novel, attention to the sacred defense, the prominent role of women, and attention to symbols and sometimes attention to the sacred such as quoting verses and hadiths is obvious.

Research aims:
1. Recognizing the components of the Sacred Defense stories.
2. Understanding the structural knowledge and themes of Hassan Bani Ameri novels.

Research questions:
1. What are the characteristics of Hassan Bi Ameri stories?
2. What are the similarities between the stories of Hassan Bani Ameri and the images of the wars of early Islam?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hassan Bani Amiri
  • Postmodernism
  • Holy Defense Novel
بنی­ عامری، حسن. (1385). گنجشک­ ها بهشت را می­ فهمند. چاپ دوم. تهران: نیلوفر.
بنی عامری، حسن. (1382). نفس نکش بخند یگو سلام. چاپ اول. تهران: نیلوفر.
پارسی­نژاد، کامران. (1384). جنگی داشتیم، داستانی داشتیم، (تحلیل و بررسی 14 عنوان کتاب داستان نشر صریر). چاپ اول. تهران: صریر.
پاینده، حسین. (1386). رمان پسامدرن و فیلم: نگاهی به ساختار و صناعات فیلم میکس. چاپ اول. تهران: هرمس.
حنیف، محمد. (1391). ادبیات داستانی جنگ و دفاع مقدس و قابلیت­­ های بهره ­گیری از آن در رسانه ملی. چاپ اول. تهران: سروش.
حنیف، محمد. (1386). جنگ از سه دیدگاه (بررسی بیست رمان و داستان بلند جنگ). چاپ اول. تهران: صریر. خادمی کودلایی، مهدی. (1387). فرهنگ داستان­نویسان:  بررسی آثار داستان ­نویسان جنگ. تهران: شاهد.
رادفر، محمدرضا. (1371). «دگرگونی­ ها و ویژگی‌های ادبیات در یک نگاه». فصلنامه زبان و ادب فارسی، شماره 36.
سلیمانی، حسن. (1380). فن داستان ­نویسی. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
شایسته فر، مهناز. (1388). «مکتب نگارگری بغداد با تاکید بر مضامین شیعی». هنر اسلامی، شماره 10، 76-60.
شمیسا، سیروس و تدینی، منصوره. (1386). «شخصیت ­های داستان پسامدرن: اصالت وجود». فصلنامه­ زبان و ادب. زمستان. شماره 34.
صنعتی، محمدحسین. (1389). آشنایی با ادبیات دفاع مقدس. چاپ اول. تهران: صریر.
عبداللهیان، حمید. (1381). شخصیت و شخصیت­ پردازی در داستان معاصر. چاپ اول. تهران: انتشارات آن.
کادن، جی. ای. (1380). فرهنگ و ادبیات نقد.  ترجمه­ ی کاظم فیروزمند. چاپ اول. تهران:  شادگان.
لاج، دیوید. (1386). رمان پست­ مدرنیستی. گزینش و ترجمه­ی حسین پاینده. نظریه ­های رمان. تهران: نیلوفر.
لوئیس، ببری. (1383). مدرنیسم و پست­مدرنیسم در رمان: پسامدرنیسم و ادبیات؛ گزینش و ترجمه حسین پاینده. تهران: نیلوفر.
متس، جسی. (1389). نظریه رمان: رمان پست­ مدرن: غنی شدن رمان مدرن؛ گزینش و ترجمه حسین پاینده. تهران: نیلوفر.
مک­ کافری، لری. (1387). ادبیات پسامدرن: ادبیات داستانی پسامدرن؛ تدوین و ترجمه پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
مهدی زاده، عیرضا. (1396). «بررسی روند تجلی مضامین شیعی در نگارگری ایران»، شماره6، 60-39.
وارد، گلن. (1383). پست­ مدرنیسم. ترجمۀ قادر فخر رنجبری و ابوذر کرمی. چاپ دوم. تهران: نشر شاهی.
وو، پاتریشیا. (1390).  فراداستان. ترجمۀ شهریار وقفی‌پور. چاپ اول. تهران: چشمه.
هانیول، آرتور. (1383). «طرح در رمان»، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان»، گزینش و ترجمة حسین پاینده. تهران: نشر روزنگار.