انعطاف پذیری مسکن عشایر، عامل پایداری معماری کوچ (مطالعه موردی ایل قشقایی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.

2 دکتری تخصصی، گروه معماری، دانشکده معماری، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

3 دکتری تخصصی، گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

چکیده

شیوه زندگی عشایر بر پایه کوچ مسکنی­، انعطاف‌پذیر منطبق با شرایط زیستی و سبک زندگی برخاسته از شیوه زندگی است که عامل سازگاری عشایر با شرایط اقلیمی محیط پیرامون آنان می ­باشد، مسکنی که از گذشته تا کنون به حیات خود ادامه داده و با عوامل محیطی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی پایدار به جلوه‌های پایداری در مسکن دست یافته است. مسئله این پژوهش، شناخت مؤلفه‌های شکل‌گیری مسکن پایدار عشایر می‌باشد. در واقع سیاه چادر، تمامی تعاریف و معانی خانه را داراست که با حداقل هزینه و با ظاهری ساده ولی کارایی بسیار بالا است که با وجود انعطاف‌پذیری در ابعاد زندگی و مسکن عشایر، می‌توان فاکتورهای مسکن پایدار را در آن یافت، مسکنی که منطبق با شرایط محیط طبیعی و ساکنان آن می‌باشد. روش انجام این پژوهش جمع‌آوری اطلاعات این تحقیق مطالعه اسنادی و مصاحبه با چندین طایفه از ایل قشقایی و روش تحقیق با طبقه‌بندی و تحلیل محتوایی انجام می‌گیرد.  این پژوهش بُعد پایداری کالبدی به معرفی عناصر فضایی و عملکردی مسکن عشایر در انواع گونه‌های انعطاف‌پذیری و در بعد پایداری محیطی به معرفی عناصر عملکردی و ساختاری و انطباق آن‌ها با تنوع‌پذیری و تطبیق‌پذیری می‌پردازد. در بُعد پایداری اجتماعی به بررسی مفاهیم ساختار زندگی عشایر در هر کدام از سه گونه انعطاف‌پذیری، می‌پردازد. یافته های پژوهش حاکی از این است که استفاده و تلفیق این اصول با تکنولوژی و فناوری‌های روز می‌تواند گامی در جهت غنای طراحی و اجرای مسکن متحرک و قابل‌ حمل باشد.

اهداف پژوهش:
1. دست یافتن به شاخص­های انعطاف-پذیری در روش زندگی سازگار با محیط.
2. شناخت و بازخوانی مسکن عشایر باهدف طرح الگوی مناسبی برای مساکن متحرک و مورد استفاده در مواقع لازم.

سوالات پژوهش:
1. ابعاد پایداری مسکن عشایر کدام­ها هستند؟
2. ویژگی­ انعطاف­پذیری در این الگوی سکونتی چگونه باعث ایجاد پایداری در مسکن عشایر می­شود؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Nomadic Housing Flexibility, a Factor in the Stability of Nomadic Architecture (Case Study of Qashqai Tribe)

نویسندگان [English]

  • Maryam Barzegar 1
  • Jamal-e-Din Mahdi Nejad 2
  • Ali Akbar Heidari 3
1 PhD Student, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran.
2 PhD, Department of Architecture, Faculty of Architecture, Tarbiat Dabir Shahid Rajaei University, Tehran, Iran.
3 PhD, Department of Architecture, Faculty of Technical Engineering, Yasouj University, Yasouj, Iran.
چکیده [English]

Nomadic way of life based on housing migration is flexible in accordance with the living conditions and lifestyle arising from the standard of living that is the reason for the adaptation of nomads to the climatic conditions of the environment around them, housing that has survived from the past to the present and with sustainable environmental, physical, economic and social conditions that have successfully achieved the effects of maintainable housing. The aim of this study is to identify the components of the formation of sustainable nomadic housing. In fact, the black tent has all the definitions and meanings of a house, which is at a low cost and with a simple appearance but high in efficiency, which despite the flexibility in the dimensions of nomadic life and housing, can be found in justifiable housing factors, housing that meets the conditions of the natural environment and its inhabitants. The method of this research is data collection within a documentary framework based on local interviews with the tribes of the Qashqai community; moreover, the research method is classification and content analysis. This study introduces the spatial dimension of physical and functional elements of nomadic housing in various types of flexibility and the dimension of environmental sustainability introduces functional and structural elements and their adaptation to diversity and adaptability. In the field of social sustainability, it examines the concepts of nomadic life structure in each of the three types of flexibility. Findings indicate that the use and integration of these principles with modern technology and expertise can be a step towards the richness of the design and implementation of mobile and sustainable housing.
Research aims:
1. Achieving flexibility indicators in environmentally achievable lifestyle.
2. Recognition and re-reading of nomadic housing in order to design a suitable model for mobile housing
Research questions:
1. What are the dimensions of nomadic housing sustainability?
2. How does the flexibility feature in this housing model create stability in nomadic housing?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable Architecture
  • Black Tent
  • Nomadic Tribes
  • Flexibility

مراجع

افشار سیستانی، ایرج. ( 1366). مقدمه‌ای بر شناخت ایل‌ها. چادرنشینان و طوایف عشایری ایران، تهران.
اکبری، نعمت‌الله؛ خوش‌اخلاق، رحمان؛ مردی‌ها، سارا. (1392). سنجش و ارزش­گذاری عوامل مؤثر بر انتخاب مسکن با استفاده از روش انتخاب تجربی از دیدگاه خانوارهای ساکن در بافت فرسوده شهر اصفهان، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی)رشد و توسعه پایدار(،  سال13، ش3.
امیر احمدیان، بهرام .( 1378). مسکن در ایل بختیاری، فصلنامه عشایری ذخائر انقلاب، قسمت دوم، ش 2.
پاپزن، عبدالحمید؛ افشارزاده، نشمیل. (1390) . دانش بومی زنان عشایر کلهر در زمینه سیه مال، سازه پرتابل ایل، نشریه زن در فرهنگ و هنر، دوره سوم، ش 2.
توکلی، غلامرضا. ( 1379 ). ایل باصری از ترناس تا لهباز، تهران: انتشارات هفت.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
حساس، نجمه. (1392). از خانه تا سیاه خانه جایگاه معماری سیاه چادر کوچ‌نشینان، اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، شهریور.
رکن­ا­لدین افتخاری، عبدالرضا؛ پورطاهری، مهدی و میرجلالی، اکبر. (1392). نقش نهاد خیریه­های کمیته امداد در بهبود کیفیت فیزیکی مسکن مددجویان تحت پوشش روستایی، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره11، شماره 33.
روحی، ترانه. (1390). سیاه چادر؛ معماری عشایر کوچ‌نشین، نشریه فرهنگ و مردم ایران، شماره 45 و 46، تابستان.
سرتیپی پور، محسن. (1385). مسکن روستایی در کشورهای مسلمان آفریقایی، نشریه مسکن و انقلاب، ش 115.
سرتیپی پور، محسن. (1385). مسکن روستایی در عربستان، عمان، عراق و سوریه، نشریه علمی پژوهشی مسکن و انقلاب، ش 116.
کیانی، محمدیوسف. (1389). تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی، چاپ ۱۲، تهران: سمت.
عینی فر، علیرضا. (1382). الگویی برای تحلیل انعطاف‌پذیری در مسکن سنتی ایران، نشریه هنرهای زیبا، ش .13،
غلامی، غزل؛ حقیقی، سعید و  عریان نژاد، رضا. (1396). انعطاف‌پذیری در سازه‌ی سقف‌های متحرک، سومین کنفرانس بین‌المللی معماری و عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم، تهران.
قنبری، ابوالفضل. (1390). تحلیلی بر نابرابری‌های مسکن روستایی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی در سال 1387، مسکن و محیط روستایی، ش 136.
لفافچی، مینو. (1388). معماری کوچ در عشایر قشقایی. رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
Abidin, N. (2007). revolutionize management: a mode towards sustainability. Int. J. project manage.
Bourne,I. S. (1981). A Geography of Housing, Prentice-Hall, New York.
Chenj, j. & chambers. D. C. (1999). Sustainability and the Impact of Chinese Policy Initiatives Upon Construction. cons. manages. Ecom.
Choguill, C. L. (2007). The search for policies to support sustainable housing. Habitat international, 31(1), 143-149.
Culling worth, B. (1997). Planning in the USA: Policies, Issue and Processes, Routledge, New York.
Douglas, J. (2006). Building Adaptation (2nd edn), Oxford, Elsevier Ltd.
Edwards, B., & Turret, D. (2000). Sustainable housing: principles and practice. E&FN Spon, London, U.K.
Hagan, S. (2001). Taking shape: A­new contract between architecture and nature, Oxford, adivision of reed educational and professional LTD.
Hanson, j. (2003)."Society and the­city: accommodating diversity-the inclusive city: sustainability, urban design and the culture of ageing", university college London.
Hashemian, M. (2005). Design for­ Adaptability, Doctoral Dissertation in Philosophy, University of Saskatchewan, Canada.
Huchzermeyer, M. (2001). Housing for the poor? Negotiated housing policy in South Africa, Journal of Habitat International, Vol. 11, pp. 909-996.
Kibert, C.J. (1994). Proceedings of the ­First International Conference on Sustainable Construction, Tampa, Florida, November.
Schneider, T., & Till, J. (2005). “Flexible Housing: Opportunities and Limits”,157-166. Schneider, T., & Till, J. (2005). “Flexible Housing: The Means to the End”, 287-296, Oxford, United Kingdom: Architectural Press.
Short, J. R. (2006). Urban Theory: A Critical Assessment, Routledge, New York.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار