تبیین و شناسایی عناصر فرهنگی مذهبی مشارکت زنان در دو انقلاب ایران و الجزایر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی- گرایش مسائل ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، زاهدان، ایران.

2 دکتری علوم سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران

3 دانشیار گروه علوم سیاسی و عضو هیات علمی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

چکیده

انقلاب ­ها در برهه­ های مختلفی از تاریخ در جوامع مختلف روی داده­ اند و هر یک به فراخور جامعه و فرهنگی که در آن شکل گرفته ­اند، دارای ماهیت و ایدئولوژی­ های متناسب با خود بوده ­اند. جامعه ایران نیز در سال 1357ه.ش، انقلاب اسلامی را تجربه کرد که ایدئولوژی آن، مذهب اسلام بود. به تناسب این ایدئولوژی، جامعه ایران شاهد نقش آفرینی گروه­ ها و اقشار مختلف، مقارن با جریان انقلاب اسلامی گردید. در این میان زنان نیز در این انقلاب دارای مشارکت بودند. در جامعه الجزایر نیز در سال 1954م، انقلاب روی داد که در این انقلاب نیز زنان نقش آفرینی داشتند. مسئله ­ای که اینجا می­توان مطرح کرد نقش عناصر فرهنگی و مذهبی در مشارکت زنان در جریان این دو انقلاب است و اینکه بعد از انقلاب زنان چه جایگاهی در این جوامع یافتند؟ این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده­ های کتابخانه­ ای به رشته تحریر در آمده است. یافته­ های پژوهش حاکی از این است که زنان در ایران با حضور در مراسم ­های فرهنگی نقش محوری در ایجاد سازماندهی و همراهی در جریان انقلاب­ ها داشته ­اند. در ایران و الجزایر حقوق زن موضوع بحث­ های جدی، با ماهیت سیاسی- دینی شده است. عموماً زنان روشنفکر ایرانی بعد از انقلاب ایران یک نمونه قدرتمند از فعالیت­های جنسیتی را در چهارچوبی اسلامی فراهم کردند. با این حال به علت تسلط برخی گزاره­ های فرهنگی و مذهبی نقش و حضور زنان در جوامعی چون ایران و الجزایر بعد از پیروزی انقلاب محدود بود.

اهداف پژوهش:
1.بررسی عناصر فرهنگی و مذهبی مشارکت زنان در انقلاب اسلامی ایران و الجزایر.
2.بررسی جایگاه و نقش زنان در گفتمان های بعد از انقلاب.

سؤالات پژوهش:
1.چه عناصر فرهنگی و مذهبی در مشارکت زنان در انقلاب اسلامی ایران و انقلاب الجزایر نقش داشت؟
2. زنان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و انقلاب الجزایر چه نقش و جایگاهی در جامعه داشتند؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the Effective Cultural and Religious Essentials in the Participation of Women in the Islamic Revolution of Iran and the Algerian Revolution

نویسندگان [English]

  • Zahra Siahsar 1
  • Aliakbar Amini 2
  • Abdolrasul Hasanifar 3
1 PhD Student in Political Science, Iran, Islamic Azad University, Zahedan Branch, Zahedan, Iran.
2 PhD in Political Science and Faculty Member of Islamic Azad University, Tehran Branch, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Political Science, Faculty Member, Sistan and Baluchestan University, Sistan and Baluchestan, Iran
چکیده [English]

Revolutions have taken place at diverse times throughout history and in various societies and each bear their own nature and ideology appropriate to the society and culture in which they have been formed. The Iranian society also experienced a revolution in 1978 named as the Islamic Revolution of Iran in which the main philosophy behind this uprising was Islam. In accordance with this ideology, the Iranian society witnessed the presence of unalike groups and strata simultaneously with the emergence of the Islamic Revolution; in this case, the role of women was valiant. Similarly, in the Algerian society, a revolution took place in 1954, in which women also played a vital role. The issue that can be raised here is the role of cultural and religious elements in the participation of women in the two aforementioned revolutions; moreover, the position of women in such societies subsequently to the revolution is also studied. This research has been written in a descriptive and analytical method by the means of library data. The research findings indicate that Iranian women have played a pivotal role in organizing and accompanying the phases of the revolutions by attending cultural events. In Iran and Algeria, women's rights have been the subject of serious debates of a political-religious nature. In general, Iranian intellectual women provided a powerful example of gender activism in the Islamic context after the Iranian revolution. However, due to the dominance of a number of cultural and religious propositions, the role and presence of women in societies such as Iran and Algeria was limited after the triumph of the revolutions.
Research aims:
1. Investigating the cultural and religious elements of women's participation in the Islamic Revolution of Iran and Algeria.
2. Examining the position and role of women in post-revolutionary discourses.
Research questions:
1. What cultural and religious elements played a role in women's participation in the Islamic Revolution of Iran and the Algerian Revolution?
2. What was the role and position of women in society after the victory of the Islamic Revolution in Iran and the Algerian Revolution?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution of Iran
  • Algerian Revolution
  • Women's Participation
  • Western and Religious Elements
آرکون، محمد. (1373). تاریخمندی اندیشه اسلامی. تهران: نگاه معاصر.
بابازاده، علی اکبر. (1378). سیمای زنان. تهران: لوح محفوظ.
بروجردی، مهرزاد. (1384). روشنفکر ایرانی و غرب. ترجمه مهشید شیرازی. چاپ دوم، تهران: فرزان روز.
بهرام پور، شعبان علی. (1395). «درآمدی بر تحلیل گفتمان». گفتمان و تحلیل گفتمان، تهران: انتشارات فرهنگی گفتمانی.
پیکانی، زهره؛ سلمانی ایزدی، ناصر. (1396). «واکاوی تحولات ولایت فقیه در پرتو اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، دومین کنفرانس بین المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی.
تاجیک، محمدرضا. (1379). میشل فوکو و انقلاب اسلامی. تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
جمال زاده، محمدعلی. (1357). تصویر زن در فرهنگ ایرانی، تهران: امیرکبیر.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1412ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بی­جا، بی­تا.
حافظیان، محمدحسین. (1380). زنان و انقلاب: داستان ناگفته. تهران: اندیشه برتر.
رازانی، ابوتراب. (1350). زن در دوره پاهنشاهی در ایران. تهران: مدرسه عالی دختران.
رازانی، محمدعلی. (1381). نظام حکومت اسلامی: ساختار تشکیلاتی و اجرایی، جلد 1، تهران: مام.
زارع مهدوی.  قادر؛ نقدی پور، محمود و نجفی، مصطفی. (1396). بررسی سیاسی مشارکت زنان در فرآیند شکل گیری، تثبیت و تداوم انقلاب اسلامی، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، شماره40، 69-49.
جمال زاده، محمدعلی. (1378). خاطرات سید محمدعلی جمال زاده. کوشش ایرج افشار و علی دهباشی. تهران» موقوفات افشار.
سخنان مقام معظم رهبری در نماز جمعه تهران، 14/3/89.
فوران، جان. (1377). مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین. تهران: رسا.
کار، مهرانگیز. (1380). مشارکت سیاسی زنان: موانع- امکانات. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
کرمانی، ناظم الاسلام. (1362). تاریخ بیداری ایرانیان، تهران: آگاه.
مجلسی، محمدباقر.(1363). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ساروخانی، باقر. (1388). مقدمه ای بر جامعه­شناسی خانواده. تهران: سروش.
موسوی خمینی، سیدروح الله. (1380). جایگاه زن در اندیشه‌ی امام خمینی(ره) تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار
موسوی خمینی، صحیفه نور. (1359). صحیفه نور: مجموعه رهنمودهای حضرت امام خمینی(ره). تهران: طبع و نشر.
موسوی، سید صدرالدین؛ دروید، مسعود و اسلانی کتولی. انسیه.(1392). «نگرشی گفتمانی به مشارکت زنان در انقلاب اسلامی» پژوهش نامه انقلاب اسلامی. شماره6، 142-121.
ناجی راد، محمدعلی. (1382). موانع مشارکت زنان در فعالیت های سیاسی اقتصادی ایران پس از انقلاب. تهران: کویر.